CAPUT IV.

Quod destructis primis substantiis impossibile sit aliquid aliorum remanere.

Manifestum est autem ex his quae dicta sunt, quod caetera praedicabilia omnia sive substantiae, sive differentia, sive accidentia propria, vel communia, aut dicuntur de principalibus et primis substantiis ut de subjectis sibi directe in linea praedicamentali, sicut substantiae secundae, aut sunt in eis sicut in subjectis ab accidentibus quae insunt denominatis. Sequitur igitur haec consequentia, si secundae substantiae sunt de primis et accidentia in primis substantiae primae sunt, ergo a destructione consequentis si primae substantiae non sunt, impossibile est esse aliquid eorum, sive sit de numero secundarum substantiarum, sive sit de numero accidentium.

Hoc autem facile manifestum fiet ex his quae nunc dicenda sunt. Proponantur igitur singula caeterorum quae sunt alia a primis substantiis. Et primo proponantur de secundis substantiis quae praedicantur de primis. Dico quod animal de homine praedicatur ut genus de specie : praedicabitur ergo utrumque istorum, animal scilicet et homo, quae sunt genus et species et secundae substantiae, etiam de quodam homine ut de particulari. Si enim diceretur, quod non de aliquo praedicatur (quod est oppositum contradictorie ejus quod est praedicari de aliquo, cum non de aliquo et de nullo praedicari aequipolleant) sequeretur quod animal de nullo praedicatur homine, et sic non praedicabitur animal de homine : datum autem erat quod de homine praedicaretur, praedicabitur ergo et de quodam homine : non autem praedicabitur aliquid de aliquo, nisi per hoc quod inest illi secundum doctrinam, quae jam praecessit de Universalibus : animal igitur et homo sunt in quodam homine. . Similiter probatur de accidente quod est in prima substantia : est enim color in corpore, igitur in aliquo corpore. Si autem non in aliquo est singulorum corporum, sequitur quod in nullo est corpore, et sic omnino non est in corpore : datum autem fuerat quod erat in corpore, sequitur igitur quod est in aliquo corpore. Quaecumque autem sunt in aliquo, non habent esse extra illud. Substantiae autem quae sunt secundae substantiae et accidentia sunt in prima substantia secundum esse. Nullum igitur habent esse extra illius esse : omnia igitur alia de substantiis principalibus dicuntur, aut in eis sunt sicut in subjectis : ergo non existentibus primis substantiis , ita quod nulla primarum substantiarum sit, impossibile est esse vel remanere in esse aliquod aliorum. Sed omnia alia aut de subjectis primis substantiis dicuntur, aut in subjectis eis sunt : et quaecumque altero istorum modorum se habent ad primam substantiam, non habent esse nisi in prima substantia, et non habent esse extra ipsam : sed si non sit prima substantia, tunc non habent esse in prima substantia, ergo destructa prima substantia secundum esse, nihil remanet secundarum substantiarum vel accidentium.

Et hoc quidem contrarium videtur ad illud quod in doctrina de quinque universalibus dictum est, quod scilicet destructo quolibet homine et qualibet alia specie animalis et quolibet individuo adhuc remanet animal : remanet enim substantia animata sensibilis.

Adhuc autem secundae substantiae priora sunt, quia sunt de constitutione ultimorum quae dicuntur substantiae primae. Sed posterioribus destructis non sequitur destructio eorum quae priora sunt.

Adhuc ab inferioribus non valet ad superius argumentationis processus, nisi affirmando et non negando. Si autem vera sunt quae hic dicuntur, tunc locus ab inferiori ad superius valet destruendo sive negando, quod est inconveniens : arguitur enim sic, inferius non est, ergo superius non est, quod non sequitur:

sed e converso, superius non est, ergo inferius non est.

Ad haec autem dicendum, sicut in doctrina Universalium meminimus nos dixisse, quod superiora esse actuale secundum naturam non habent, et esse perfectum ultima perfetione, nisi in individuis, quae sola perfectum esse in natura attingunt, et quod omnia quae sunt in genere et specie, esse habent in potentia et indeterminatum et confusum et fluidum quousque illud attingunt : et ideo illis non existentibus, nihil aliorum habet esse actuale in natura et determinatum.

Ad ea autem quae contra hoc objiciunt, dicendum quod priora secundum naturam non destruuntur ut priora, destructis sequentibus posterioribus,secundum esse priorum : et sic destructis individuis remanet esse eorum quae natura priora sunt individuis, et destructis speciebus remanet esse eorum quae speciebus priora sunt secundum esse illud quo priora sunt eis : hoc autem est esse intellectuale quo sunt genera et species, et non est esse actuale perfectum in natura : quo ad hoc enim destruuntur destructis primis, quia tale esse non habent nisi in primis.

Ad hoc autem quod objicitur de loco ab inferiori ad superius, qui non valet nisi affirmando, dicimus quod hoc verum est : sed non est locus ab inferiori, sed est locus a partibus sufficienter enumeratis sicut hic : hoc non habet esse nisi in a, et B et c ; si igitur nec est a, . nec b, nec c, sequitur necessario ipsum non esse, et hoc quidem est verum. Sic ergo verum est quantum ad esse actuale in natura perfectum, quod destructis primis et principalibus substantiis impossibile est aliquid aliorum secundum esse tale remanere.

Si quis autem opponat et dicat quod non sequitur quod si non remaneat secundum tale esse, quod non remaneat secundum esse simpliciter. Dicendum quod

tale esse est esse simpliciter, et omne aliud esse est esse secundum quid : unde si secundum tale esse non remaneret,simpliciter quidem non remaneret, sed maneret secundum quid : et sic loquitur Aristoteles.