CAPUT III.

De diffinitione dicente quid est ad aliquid secundum Platonem.

Ad aliquid autem secundum diffinitionem quam Plato dedit sic diffinitur : Ad aliquid talia dicuntur quaecumque hoc ipsum quod sunt aliorum dicuntur, vel quomodolibet aliter ad aliud . Et quod dicat Plato, quod ad aliquid talia dicuntur et non dicit haec vel illa, notat quod ad aliud non refertur substantia sola : quia non est in substantia, ut substantia est, causa relationis, sed substantia cum forma accidentis quae est causa relationis, refertur ad aliud : et ideo dicit talia et non dicit haec vel illa. Quod autem dicit dicuntur, notat quod diffinitur, ut praedicabile, quod per dici, et non per esse habet diffiniri: et ideo dicit dicuntur, et non dicit sunt. Quod autem addit quaecumque, notat quod semper in diversitate et pluralitate eorum quae ad invicem ad convertentiam dicuntur, consistit relatio. Quod autem addit hoc ipsum quod sunt, notat ea quae secundum esse sunt relata ad alia. Secundum esse autem relata sunt ad alia, quae non habent aliud esse quam relationis sive ad aliquid, sicut pater in nullo genere accidentis habet aliud esse nisi paternitatis, cujus esse totum est ad alterum, et non fundatur super aliquod aliud esse accidentis, sicut aequalis vel similis, quod fundatur vel super unam quantitatem quae est in pluribus, vel super unam qualitatem quae est in pluribus, et sicut idem quod praesupponit unam substantiam in qua fundatur. Sed pater, filius, dominus, et servus, et quaecumque ex seipsis non dicunt nisi accidens comparationis ad aliud, illa secundum hoc quod sunt aliorum dicuntur genitive. Quia genitivus secundum suum nomen dicit id quod est alterius sicut finis et terminus in quo finitur generatio, et sic est ad aliquid alio- ram, ut patet ex prius habitis. Quod autem addit dicuntur, ''dicit propter modum praedicandi quem specialem inter genera habet accidentium.

Quia autem non omnia comparata ad aliud sunt hoc modo aliorum, sed etiam dicuntur secundum alios casus ad aliquid ut secundum dativum, accusativum et ablativum, quae non sunt adeo vere comparata ad aliud secundum totum esse suum, et tamen aliquo modo sunt ad aliquid, sicut illi, vel ad illud, vel ab illo : ideo necessarium fuit per disjunctivam conjunctionem conjunctam et congregatam esse diffinitionem, per quam quidem orationis notaretur conjunctio, sensus vero disjunctio: et sic notaretur divisio eorum quae sunt ad aliquid, quae sunt duorum modorum. Et ideo subjungit vel quomodolibet aliter ad aliud dicuntur, hoc est, secundum aliorum casuum habitudinem : et quae non adeo vere sunt relativa, quod secundum totum esse suum sint ad aliud, sed fundantur in quodam esse quod non est ad aliud, sicut diximus. Haec autem diffinitio declaratur exemplorum positione et eorum quae sunt ad aliquid inductione. Eorum enim quaecumque hoc ipsum quod sunt, aliorum vel alterius sunt secundum genitivum casum. Exemplum est, ut majus quod ratione comparationis quam dicit, secundum id quod est,alterius est: est enim majus minoris vel minore majus, et minus majoris vel majore minus : quia Graeci non habent ablativum, sed genitivo utuntur tam pro genitivo quam pro ablativo. Majus igitur secundum id quod est, est alterius sive dicitur aliquo majus. Secundum exemplum est ut duplum, hoc est secundum id quod est alterius dicitur : alicujus enim sicut dimidii, vel subdupli duplum dicitur. Similiter autem secundum totum esse aliorum sunt, quaecumque sunt hujusmodi sive his similia.

At vero secundum secundam partem diffinitionis et haec ad aliquid sunt, quam-

vis non ita vere et ita perfecte sicut alia quae dicta sunt, dicunturque exempla illorum, ut habitus, affectus, disciplina, positio: haec enim omnia quae exemplariter dicta sunt, hoc ipsum quod sunt, secundum ipsam comparationem aliorum dicuntur, et non dicuntur aliter ad aliud per hoc ipsum quod sunt, quia nomina eorum imposita sunt de tali comparatione, sed dicuntur secundum alios casus : habitus enim dicitur secundum genitivum casum : dicitur enim alicujus habitus, eo quod dicitur habentis habitus, et habens habitum, habens dicitur secundum accusativum ; et disciplina alicujus disciplina est, sed convertentia secundum ablativum casum, dicitur enim disciplina disciplinati disciplina, sed disciplinatum non dicitur disciplinae disciplinatum, sed dicitur disciplinatum disciplina disciplinatum per ablativum per quem notatur habitudo causae formalis. Similiter positio alicujus positio est: est enim partium ordinatarum positio, et positae partes sunt positione positae, quia partes ordinatae in toto positione sunt ordinatae : et iterum sit conversio per ablativum, sed et alia similiter relativa se habent.

Concludatur ergo per exempla declarata diffinitio. Ad aliquid ergo sunt quaecumque hoc ipsum quod sunt et quod in eorum nomine importatur, aliorum dicuntur secundum genitivum casum, vel quomodolibet aliter secundum alium casum ad aliud se habent, ut mons magnus, non secundum genitivum, vel dativum, sed secundum accusativum ad alium montem comparatus : magnum enim ad aliud secundum accusativum dicitur, et simile ad aliquid dicitur simile secundum dativum casum, dicitur enim simile simili simile, et aequale aequali aequale, et idem ei. dem idem, et e converso : et omnia talia quaecumque secundum aliquem casum ad se invicem referuntur, dicuntur ad aliquid secundum similitudinem istorum.

Attendendum autem est in quibus dativus habitudinem unam et eamdem dicit cum genitivo, quod in illis in genitivo et dativo unus modus est in relatione sive eorum quae sunt ad aliquid, ut pater filio vel filii, et filius patri vel patris. In his tamen posset esse deceptio, quia dictum est quod accubitus et statio et sessio et similia, positiones quaedam sunt et ordinatio partium in toto, et dictum est quod positio ad aliquid est, sed ab his sumpta quae sunt jacere et stare et accumbere, quae dicunt accidens inclinatum ad subjectum verbaliter ut actum significatum, positiones non sunt secundum suum nomen, sed denominative sunt dicta verbaliter ab his quae sunt positiones verae, ut sessio statio et accubitus. Sedet enim cui inest sessio,ut actus, et accumbit cui inest accubitus ut actus: cui autem inest per id quod inest, recipit denominationem vel nominaliter vel verbaliter vel participialiter, ut sedet, stat, accumbit, sedens, stans, accumbens: et haec non dicuntur ad aliquid, quia sedens vel qui sedet ad nullum comparatus sedet et similiter est de aliis quae per eumdem modum dicuntur.

Haec igitur diffinitio est Platonis, eorum quae sunt ad aliud, quam tamen secundum aliquid calumniatus est Aristoteles, sicut patebit in sequentibus : eo quod secundum eam quaedam substantiae videntur esse ad aliquid, sicut in sequentibus hujus tractatus ostendetur.