5

δύναται οὖν καὶ περὶ τοῦ ∆αυὶδ ἰδικῶς τοῦτο λελέχθαι καὶ περὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ τῆς ἀνθρωπίνης καὶ αἰσθητῆς, ὅτι καλῶς διοικήσας τὴν βασιλείαν μισθὸν ἐπ' αὐτῇ λήμψεται· ἕκαστος γὰρ ὅταν ἃ πιστευθῇ, καλῶς ἀνύσῃ, μισθὸν ἐπ' αὐτοῖς ἔχει. ἐπ' ὀλίγων πιστὸς γινόμενος, "εἰς τὴν χαρὰν" τοῦ πλησίον καὶ τοῦ θεοῦ εἰσέρχε̣τ̣α̣ι. 2 κύριε, ἐν τῇ δυνάμει σου εὐφρανθήσεται ὁ βασιλεύς. τὴν εὐφραινομένην τὸν βασιλέα δύναμιν σωτῆρα λέγει, καθὸ θεὸς λόγος ἐστίν. ἀρτίως ἔλεγον, ὅτι τὰς λέξεις οὕτως δεῖ λαμβάνειν ὡς ἔχει τὰ ὑποκείμενα πράγματα καὶ μὴ ἐκβιάζεσθαι τὰ πράγματα ἄγειν εἰς τὴν σημασίαν. παρ' ἡμῖν τέτριπται τὸ τῆς δυνάμεως ὄνομα. πολλὰ σημαίνει· λέγω δύναμιν τὴν ἴσην ἰσχύος. οὐχ οὕτω λέγω τὸν σωτῆρα θεοῦ δύναμιν εἶναι. λέγω δύναμιν τὴν ἐπιτηδειότητα. δόξει μέν τις, ὥστε μὴ κεῖσθαι τοῦτο τὸ σημαινόμενον ἐν τῇ γραφῇ. κεῖται δέ. "πιστὸς ὁ θεός, ὃς οὐκ ἐάσει ὑμᾶς πειρασθῆναι ὑπὲρ ὃ δύνασθε, ἀλλὰ σὺν τῷ πειρασμῷ ποιήσει καὶ τὴν ἔκβασιν τοῦ δύνασθαι ὑπενεγκεῖν". τὴν ἐπιτηδειότητα λέγει· λέγουσιν γὰρ ἴσον ἴσῳ. καὶ οὕτως ἔχει δύναμιν ὁ ἀντίδικος ὑπενεγκεῖν καὶ ἔκβασιν νίκη̣ς̣ λαβεῖν. ἴδε οὖν, κεῖται. καὶ πάλιν̣· "ἡ δύναμις τῆς ἁμαρτίας ὁ νόμος". δύναται 7 ὁ νόμος καὶ παραβαθῆναι. οὐ κατ' ἐνέργειαν αὐτὸ ἔχει. καὶ καλῶς γε καὶ καιρίως ὁ ἀπόστολος κέχρηται τούτῳ τῷ ῥητῷ· "ἡ δύναμις τῆς ἁμαρτίας ὁ νόμος"· βούλεται γὰρ ἡμᾶς ἐν δυνάμει τῆς ἁμαρτίας καὶ μὴ ἐν ἐνεργείᾳ εἶναι. εἰ εἴρητο δέ· "ἡ δύναμις τῆς δικαιοσύνης ὁ νόμος", οὐκ ἦμεν κατ' ἐνέργειαν δίκαιοι, ἀλλ' ἐν δυνάμει. ἐν δυνάμει δὲ ὄντες κατ' ἐνέργειαν ἦμεν ἄδικοι. τὸ εὔφημον οὖν ἔθηκεν ὁ ἀπόστολος· ἐπεὶ καὶ εἰς ἀμφότερα ἐπ' ἴσης ἔχει τὴν δύναμιν, εἴς τε τὸ φυλάττεσθαι καὶ παραβαίνεσθαι· ἀλλὰ διὰ τὸ ἐπωφελές. σημαίνει δὲ καὶ τὴν ἐπιτηδειότητα ἡ δύναμις. δηλοῖ δὲ καὶ τὸ στρατόπεδον τοῦ βασιλέως· "ἅρματα Φαραὼθ καὶ τὴν δύναμιν αὐτοῦ ἔριψεν εἰς θάλασσαν". "οὐ σῴζεται βασιλεὺς διὰ πολλὴν δύναμιν", διὰ πολλὴν χεῖρα καὶ στρατόπεδα. ὁ σωτὴρ οὖν ἐκτὸς τούτων τῶν σημαινομένων λέγεται θεοῦ δύναμις· οἵῳ γὰρ λόγῳ ὁ πατὴρ δύναται οὐκ ἐκ δυνάμεως ἔχων τοῦτο, ἀλλ' ἐξ οὐσίας, ἡ οὐσία δὲ αὐτοῦ καθ' ἣν δύναται, δύναμις ῥηθείη, οὕτω καὶ ὁ υἱός. λέγει οὖν· "ἐσταυρώθη ἐν ἀσθενείᾳ, ἀλλὰ ζῇ ἐκ δυνάμεως θεοῦ". ὅσον ἧκεν εἰς τὴν ἀνθρωπίνην ἀσθένειαν, ὑπέστη σταυρόν. θεὸς οὖν τοῦτον οὐκ ἠδύνατο ὑπομεῖναι, ἄνθρωπος δὲ οἷός τε ἦν τοῦτο παθεῖν. καὶ δὴ πέπονθεν, ἀλλ' ἐκ δυνάμεως θεοῦ ζῇ. ἡ δύναμις οὖν τοῦ θεοῦ ὁ Χριστός ἐστιν, καθὸ θεός ἐστιν. "ἐν τῇ δυνάμει" οὖν "εὐφραίνεται ὁ βασιλεύς". κατὰ πλείονας δὲ τρόπους ἐλέχθη ὁ βασιλεύς. εἰρήκαμεν κατ' ἱστορίαν τὸν ∆αυίδ, κατὰ ἀναγωγὴν τὸν ἄνθρωπον τὸν ἐκ τῆς Μαρίας, κατὰ μίμησιν καὶ ἀκολουθίαν αὐτοῦ καὶ τοὺς μιμητὰς αὐτοῦ βασιλέας εἶναι. καὶ παρεστήσαμεν ἀπὸ τῆς πρὸς Κορινθίους ἐπιστολῆς βασιλείαν ἄλλην παρὰ τὴν πρόσκαιρον. "κύριε" οὖν, "ἐν τῇ δυνάμει σου εὐφρανθήσεται ὁ βασιλεύς". λέγεται τοῦτο ἤτοι ἀπὸ τοῦ πνευματοφόρου ἀνδρὸς ἢ ἀπ' αὐτοῦ τοῦ ἁγίου πνεύματος τ̣οῦ τυγχάνοντος ἐν αὐτῷ· ὅταν γὰρ λέγῃ τὸ ἅγιον πνεῦμα "κύριε", οὐ μόνον καὶ ἀπολελυ̣μένον ἀνθρώπου τοῦτο λέγει, ἀλλ' ὅταν πνευματοφόρον παρασκευάζῃ τινά. ἐκεῖνος οὖν ἐστιν ὁ λέγων, ὡς τό· "λέγει κύριος τῷ κυρίῳ μου". καὶ λέγει ὁ σωτήρ· "εἰ ἐν πνεύματι ἁγίῳ κύριον αὐτὸν εἶπεν, πῶς υἱὸς αὐτοῦ ἐστιν"; εἰ υἱὸς αὐτοῦ ἐστιν, πῶς δοῦλός ἐστιν, καὶ εἰ δοῦλος, πῶς υἱός; σχέσιν οὖν τινα καὶ διάθεσιν δηλοῖ· καὶ γὰρ ὁ σωτὴρ ἐὰν λέγῃ· "κύριος ἔκτισέν με", καιρίως λέγει· μὴ γὰρ εἶπεν· "κύριος ἐγέννησέν με"· πατρὸς γάρ ἐστιν τὸ γεννᾶν, κυρίου δὲ τὸ κτίζειν. ὅταν περὶ τῆς θεότητος ἑαυτοῦ λέγῃ, οὐ λέγει "κύριον", ἀλλ'· "ἐγὼ ἐν τῷ πατρὶ καὶ ὁ πατὴρ ἐν ἐμοί". "ἐγὼ καὶ ὁ πατήρ μου ἕν ἐσμεν". διάφοροι δέ εἰσιν κύριος καὶ πατήρ. πολλάκις ὅταν περὶ ποιοῦ λέγωμεν, τὰ τοῦ ποιοῦ καὶ 8 τῇ ποιότητι προσάπτομεν, καὶ τὰ τῆς ποιότητος καὶ τῷ ποιῷ. λέγω τὴν ἐπιστήμην