Sectio IX

Utrum anima sit tota in toto corpore, et tota in qualibet parte

Nota primo,ex Aristotele l.Hisl.c. 1. alias esse partes similares, quae scilicet habent eamdem denominationem cum suis particulis, ut os, caro, etc. et alias dissimilares, quae ex his componuntur, et non habent eamdem denominationem cum suis particulis, ut caput, pes, oculus, etc. et hae vocantur membra lib. 2. Hist. cap. 1.

Nota secundo,similares alias esse solidas, ad consistentiam aliarum partium spectantes ; alias fluidas, quae ad temperiem, nutritionem, et vitae conservationem faciunt, hujusmodi sunt humores, et spiritus vitales, per quos vita conservatur, et operationes vitales fiunt, et species deferuntur ad organa interna, sicut per aerem ad externa ; alia vero sunt, quae non censentur partes, sed ad ornatum spectant, ut ungues, capilli, barba.

Nota tertio ex D. Thom. 1. p. q. 78. art. 8. totum esse triplex. Unum est integrale, seu quantum. Aliud totum potentiale,quod, scilicet plures potentias, seu virtutes continet, quae ab Aristotele partes vocantur.Tertium totum essenliale,quod partibus essentialibus Physicis vel Metaphysicis constat.

Circa hoc sunt variae sententiae : prima veterum, ut referunt Gregorius Nyssenus lib. de hommis opificio c. 12. Tertull. lib. de Anima, Cicero lib. I. Tusc. quaest. Quidam posuerunt animam in capite, ex quibus alii in cerebro, alii in vertice, alii in concavo cerebri. Plato, ut refert Salon. 5. et 6. de Placitis, ponebat animam nostram coalescere ex pluribus animalibus, atque animam concupiscibilem collocabat in hepate, irascibilem in corde, rationalem in capite. Hieron. lib. 2. in Math. c. 14. ponit animam rationalem in corde, reprehendens Platonem, quod eam posuerit in cerebro , et adducens ad hoc probandum illud Matth. 23. De corde exeunt cogitationes pravae. Idem ait Tertull. lib. de Anima, cap. de principali gradu animae. Albert. de Anima, tract. 1. cap. 7. sensitivam ponit in corde vel aequivalenti, ut in spina, in imperfectis animalibus, vel in anulis, quoad anulosa, ut sunt vespae, apes , et ob haec ait, cum scinduntur haec secundum longitudinem, partes eorum non vivere, quia scinduntur spina, vel anulus.

Dico primo, anima tam divisibilis, quam indivisibilis informat omnes partes consistentes corporis. Est communis D. Thom. 2. contr. Gent. cap. 72. et quaest, de Anima, art. 10. Scoli 4. dist. i. quaest. 5. num. 8. (ubi tantum de rationali agit) Aristotelis 2. de Anima, text. 20. Probatur primo, quia omnes istae vivunt, vegetantur enim, et sentiunt , nec potest aliquid vivere nisi anima informante. Secundo, in qualibet parte sunt potentiae, et operationes animae ; ergo et ipsa. Antecedens patet experientia. Consequentia patet, quia potentia et operationes, non separantur a suis principiis. Tertio, anima est actus primus dans esse toti corpori, ex ejus definitione 2. de Anima, cap. I. ergo informat singulas ejus partes. Hinc sequitur animam substantiam, esse in qualibet parte, quia non informat nisi id in quo est.

Dico secundo, anima divisibilis, ut est totum integrale, non est in qualibet parte corporis. Ratio est, quia coextenditur per quantitatem materiae, et sic partes ejus coextenduntur partibus materiae ; quaenam autem animae sint divisibiles, dictum est sectione praecedenti.

Dico tertio, anima ut totum potentiale, sive sit divisibilis, sive non, non est in singulis partibus, excipio intellectum et voluntatem. Ratio,quia vires organicae praeter paucas, ut sunt nutritiva et tactiva, sunt subjectis distinctae ; anima ergo est secundum visum in oculis, auditum in auribus, etc.

Dico quarto, anima rationalis, ut totum essentiale, est positive in qualibet partentque etiam ut lotum integrale negative. Ratio primae partis,quia cum quamlibet partem informet, ex prima conclusione, in qualibet habet totam suam essentiam. Ratio secundae partis, quia nullam partem habet integrantem extra quamcumque partem,quam informat , et sic totaliter integraliter negative est in qualibet parte.

Dico quinto, anima non animat sanguinem, nec reliquos humores. Ita Galen. 2. de Elem. et lib. 4. de Usu partium. D. Thom. i. p. quaest, ult. art. I. ad 3. Alens. 1. p. q. 29. Scotus 3. d. 3. q. 2. et 4. d. 10. q. 4. n. 3. et in Beport. 2. d. 33. Durand. d. 10. q. 1. Capreol. d. 44. ubi Scotus art. 3. Suar. 2. de Anima, c. 3. colligitur ex Aristot. 2. de Part. c. 3. et lib. 3. c. 5. ubi vocat sanguinem materiam corporis, et potentiam membra, comparatque aquae. Secundo, sanguis est alimentum corporis ; ergo non adhuc transmutatum in ipsum. Tertio, ex eo fit lac, et semen, et ita non sunt animata ; ergo. Quarto, nulla operatio vitae, est in sanguine, vel aliis humoribus, quia non sentiunt, neque continuantur cum parte sentiente, quia ex Aristotele 3. de Hist. c. 19. sanguis est in venis, sicut in vase, (et idem de aliis) neque nutriuntur, sed per additionem, sicut aqua, augentur. Quinto, absurdum est, quod animal suis partibus nutriretur. Confirmatur, si sanguis animatus nutrit, ergo amittit formam substantialem,alioquin enutritio esset alteratio ; consequens est falsum, quia manente forma substantiali ultima,non perit praevia, neque ipsam ultimam amittere potest, si eam habet.

Advertendum tamen, sanguinem esse necessarium ad organizationem, et integritatem corporis humani, et non tantum deservire ut alimentum , quia etiam in Beatis erit. Item, fuisse unitum hypostatice Verbo ex Ephesino Concilio,can. 5. Chalcedonen. act. 1. et V. Synod. act. 6.

Objicitur, et primo contra ultimam conclusionem, cujus oppositum tenet Cajet. 3. p. q. 5. art. 1. et 1. p. q. 119. art. 1. Conrad. 1. 2. q. 54. quos sequitur P. Hurtad. disp. 1. de Anima, sect. 6. n. 33. sanguis, et alii humores sunt partes, et spectant ad integritatem naturae animalis ; ergo animantur, et se habent ad illud, sicut quatuor elementa ad universa. Respondetur, non esse partes essentiales, nec integrales, sed requisitas ad conservationem vitae,quas non est necesse informari anima. Objicitur secundo, sanguis versus omt nem partem se movet, pudore ad extra, timore ad intra currit, laetitia spargitur, ita fervescit ; sed moveri ad omnem partem provenit ab anima informante. Respondetur, a se non moveri, quia tale sensitivum est, ex Aristotele 3. Hist. c. 19. et 2. de Part. c. 10. loco; motivum enim ab intrinseco est inferius ad sensitivum, ut dictum est sect. 5. con. 3. movetur ergo ab anima, sicut et cibus ab eadem dejicitur in stomachum, et inde aliquando evomitur.

Objicitur tertio, Verbum assumpsit sanguinem ; ergo est animatus, vel assumptae I sunt duae naturae, una animata, altera inanimata. Respondetur, etsi sanguis in sua specie completus sit, esse tamen aliquid spectans ad naturam humanam, ideo unam tantum naturam assumpsit Verbum.

Objicitur quarto, contra eamdem 2. de Part. c. 42. dicitur sanguinem esse partem animalis, et 3 Hist. 19. animari dicitur, dum animal vivit.

Respondetur, primo loco late sumit partem ; secundo loco die quod 2. de Part. c. 7. et sect. 17. problem. q. 10. vocat calorem, quasi animantem, et eo sensu vult sanguinem animari ; vel vult quod in fieri est animatus, quia convertitur in carnem animandam.

Objicitur quinto,contraconclusionem primam et quartam, in capite excubant omnes sensus, et continet totius corporis regimen, ejusque laeso cerebro, perditur ratiocinandi potestas ; ergo ibi est anima. Respondetur, probat tertiam conclusionem, nihil aliud. Quod vero laeso cerebro impediatur ratiocinatio, id contingit, quia pro hoc statu non possumus intelligere sine coopeperatione phantasiae, qua turbata, turbatur intellectus.

Objicitur sexto, contra easdem, quia cor est fons a quo omnis vitae actio administratur, et calor per omnes paries diffunditur, ergo in eo tantum est anima, pro quo facit locus adductus per Hieronymum supra. Respondetur, ibi esse ut in fonte caloris, et spirituum, et juxta hoc intellige Aristotelem lib. de Juveni. cap. 2. et 3. de Part. cap. 4. dum ait: principium sensus esse in corde.

Objicitur septimo contra conclusionem quartam, quia si anima esset tota in qualibet parte ; ergo quiescente manu, et pede moto, tota simul moveretur, et quiesceret. Confirmatur, quando aliquid est totum in alio, nihil illius est extra illud. Respondet Cajet. I. p. q. 76. n. 8. animam,mota parte non moveri, etiam per accidens , quia spirituale nullo modo movetur, nisi moto eo in quo est definitive,et non est sic in parte. Idem ait D. Thom. 1. d. 37. q. 1. art. 3. ad 4. Contra, mota manu, etiamsi reliquum corpus quiescat, anima perdit unam praesentiam, et acquirit aliam, estque vere, et realiter indistans alicui per hunc motum, cui antea fuit distans ; ergo. Praeterea, si Angelus poneretur in duobus locis, utrobique moveri posset per accidens, verbi gratia,in corpore assumpto, et tamen in neutro esset definitive. Confirmatur, corpus positum in duobus locis posset in uno moveri, licet quiesceret in altero ; ergo idem de spiritu.

Confirmatur secundo, corpus Christi modo spirituali est in hostia, et per accidens movetur in una, licet non moveretur in altera, de quo vide Scotum4. d. 10. quaest.6.

Respondetur, ergo non esse inconveniens animam in una parte moveri et in altera quiescere, neque hic timenda est contradictio, quia non sunt secundum idem ; et exemplum est de facto in Eucharistia, in qua corpus Christi movetur, licet in caelo quiescat. Hanc solutionem tenet D. Thom. quaest. un. de spiritualibus, art. 4. ad 7. et 9. de Anima, art. 10. ad 12. Aegid. 1. d. 8. 2. part. dist. princip. estque conformis Scoto 4. d. 10. quaest. 2. ad 4. ubi sic respondet ad simile argumentum de corpore replicato, quod simul moveretur, et quiesceret.

Objicitur octavo contra eamdem, si anima esset in qualibet parte tota, abscissa illa parte, viveret, quia anima non perii, nisi praeviis dispositionibus Respondetur, ab adaequato materiali non separatur, nisi praeviis dispositionibus, secus est de partibus, quae non sunt principales. Contra, quia partes imperfectorum abscissae vivunt: ergo, etc. Respondetur, hoc ideo est quia membrum praecipuum est humor aqueus homogeneus, per animal vel plantam diffusus.

Objicitur ultimo, quia sequitur quamlibet partem hominis, esse animal, et manum intelligere, quia habet intellectum. Respondetur, ad rationem animalis requiri corpus totum organicum, per idem ad illud de manu, etsi in ea sit intellectus, ta men solum denominat totum ; sic, manus hypostatice unita est Verbo, tamen Verbum non est manus, sed homo.