Sectio VI De loco et motione locali animae separatae.

Certum est animam non esse in loco quantitative, vel descriptive ;quia quantitate et partibus caret, sed quaeritur de ejus praesentia reali, an sit hic ;vel ibi. Ad quod:

Dico primo, anima est in aliquo determinato ubi, seu praesentia. In hoc omnes conveniunt, quia non est ubique, neque nullibi, et fides est, quod animae beatae sunt in caelo, et damnatae in inferno.

Dico secundo,anima non est in loco per operationem, est Scoli 2. d. 2. q. 6. et contra D. Thom. 1. p. q. 52. art. 1. et ejus discipulos ibi, tenentes Angelos, (idem est de anima,) esse in loco per operationem seu applicationem virtutis, ut loquitur D. Thomas. Probatur primo, ex articulo Parisiensis quo oppositum damnatur. Secundo, ad hominem, quia D. Thomas 1. part. q. 8. art. I. probat Deum ex operatione esse ubique secundum substantiam ;ergo petit principium, vel admittit praesentiam distinctam ab operatione. Tertio, si operatio est spiritualis, non est major ratio de ejus locatione quam de ipsius animae, si transiens, et corporea, erit in loco commensurativei

Quarto, sit anima vel Angelus in manu mea per operationem, ut tu dicis, et deneget Deus et concursum ad omnem operationem (quod non repugnat) manebit ibidem, quia sine actione non potest inde discedere, ergo sine operatione est praesens manui. Hoc manuali argumento vexavi semel quemdam Thomistam in disputatione publica, qui sustinebat, (sed a se solo intellectus eo casu Angelum illum nullibi esse. Contra, replicabam ab altero Angelo intuitive videri in superficie concava manus, sicut ante denegatum concursum videbatur , et responsum est per clamores satis quidem audibiles, sed auditorio inintelligibiles. Quinto sequeretur quod posset nullibi esse, quia cessare posset, saltem Deo . denegante concursum, ab omni operatione. Vide plura apud Scolum citatum, qui pro hoc adducit Damasc. Nazianzenum, Augustinum, de quo fusius in materia de Angelis.

Dico tertio, anima est in loco fundamentaliter per suam substantiam, et formaliter per praesentiam, quae est respectus ad id, cui praesens est. Doctor citatus. Prima pars patet ex conclus. 2. quia si operatio vel accidens non est fundamentum illius praesentiae, ipsa substantia erit. Secunda pars probatur, quia anima non habet aliud esse in loco quam esse praesens alicui spatio ; hoc autem convenit ei formaliter per ipsam praesentiam, verbi gratia, anima pueri in Lymbo, etiamsi cessarent circa eam omnes passiones, praesens esset illi spatio, et nihil tunc haberet nisi substantiam et respectum praesentiae, de quo late Doct. d. q. 6.

Dico quarto, habet locum determinatum secundum magnitudinem,quia non est immensa , et forte etiam secundum parvitatem. Ita Scot. 2. d. 2. q. 6. ubi dubius est an Angelus potest esse in puncto vel in loco minori quocumque designato: videtur verius quod non, propter argumentum Mathematicum, quod ibi habet, quia quod potest esse in uno aequalium, potest esse et in reliquo, si non obstat figura. Et sic si anima potest esse in loco minori quocumque assignabili, sequitur quod poterit a caelo usque in terram protendi,quia corpus quocumque in quo esset, posset in infinitum protendi ;consequens est absurdum, quia Damasc.lib. 2. cap. 3. ante medium, ait non esse in caelo cum versatur in terra, et idem habet Greg. 1. Mor. cap. 2. et Hom. 34 in Evangelia, et Didymus lib. 1. . de Spiritu sancto, post princip. Respondet Cajet. 1. p. q. 52. art. 1. et Vasq. ibi d. 192. cap. 8.idt antum esse verum de corporibus, quia habent partes.

Contra, etsi spiritus non habeat partes, tamen extenditur et occupat totum spatium corporis, quod informat, vel cui assistit. Neque ratione figurae, quia nullam habet, repugnat ei sic vel sic extendi, quia nullum petit situm; ergo quantum dimittit secundum latitudinem et profunditatem sui loci, potest assumere secundum longitudinem. Possunt autem illae duae dimensiones in infinitum dividi ; ergo et longitudo in infinitum protendi. Unde Major 2. d. 2. q. 9. concedit Angelum posse esse in linea a caelo usque ad terram protensa ; quod et ego verum puto, si teneatur posse esse in puncto vel in loco minori quocumque assignabili. Neque id videtur contra Patres citatos, qui tantum volunt,non posse esse in caelo et in terra, replendo utrumque.

Dico quinto, non est in loco naturaliter, Scot. supra, quia alioquin esset alicubi violenter, et locus esset conservativus vel corruptivus ejus. Confirmatur,quia hac ratione Avicen. 9. Met. c. 2. docet motum caeli non esse naturalem, quia terminaretur ad quietem naturalem, et motus ab illa quiete foret violentus. Ex quo sequitur quod potentia passiva animae ad essendum s in loco, est neutra, sicut superficiei ad albedinem, quia non magis petit hunc locum, quam ejus oppositum ; quod intellige juxta dicta sect. 1. concl. 4. object. 2. scilicet esse neutrum, ut opponitur appetitui naturali et violento stricte sumptis, quia latius sumendo appetitum naturalem, est ad omnem perfectionem passivi ; et sic materia primi naturaliter appetit formam, et homo beatitudinem, et superficies albedinem, per quod conciliata manent loca Scoti ibi adducta.

Dico sexto, anima separata movetur localiter, cum ejus praesentia ad spatium mutatur, ut cum anima Christi descendit ad inferos,et cum caeterae in caelum, purgatorium, vel infernum migrant. Sed dubium est an anima se mutare potest ; et quidam negant. Ita praeter Dur. 3. d. 22. q. 3. et Mirand. q. 1. Apologetici, qui de hac re male sentiunt,quia videntur asserere eam omnino immobilem. Quos citat Suar. 2. tom. 3. p. d.45. sect. 2. Tenent quidam Thomistae, ut referunt Coninib. tr. de An. separata, d. 6. a. 2.

Dico septimo, anima separata potest se loco movere, Scot. 4. d. 10. q. 7. sig. Respondeo, et d. 49. q. 14. Probatur ex descensu animae Christi, et quia hoc convenit omnibus animalibus ; ergo et animae. Secundo, in corpore se movet ; ergo et extra. Tertio, aliae actiones perfectiores conveniunt ei, ut intelligere et velle ; ergo. Quarto, ex rationibus conclusionis sequentis.

Major difficultas est an anima separata possit secum movere aliquid aliud. Et negat D.Thom. 1. p. q. 114. a. 4. ubi Cajet. et q. 16. de malo, art. 10. Suar. 6. de An. cup. 2. et in Met. d. 35. sect. 46. Soto 4. d. 45. q. 1. art. 3.

Dico octavo, potest anima movere secum alias res instar Angeli. Ita Scot. citatus, Abutens. in 9. Math. q. 124.? Aegid. quodl. 4. q. 17. Bassol. 4. d. 49. q. 2. art. 1. Major q. 8. Aureol. apud Capreolum^. d. ult. q. 2. Conimbr. supra, qui cum his citant Galenum, lib. de Tremore et Rigore, et Clem. Alex. 6. Strom. Probatur primo, omne quod se movet, sive animatum sit, sive non, potest aliquid secum movere, ut patet experientia et inductione ; ergo hoc non.est denegandum animae. Secundo, hoc non est denegandum animae ratione perfectionis ejus, cum conveniat Angelo ; neque imperfectionis, cum competat corpori, et perfectiores actus ei conveniant. Tertio, quia corpora gloriosa movebuntur, juxta illud : Volabunt, et non deficient, et non nisi ab anima, de quo 4. d. 49. q. 14. Quarto, non potest assignari ratio cur hoc conveniat Angelo, et non animae. Quinto, Christus Luc. 4. videtur usus hac potestate, movendo corpus inorganice, quando volebant eum praecipitare. Sexto, quia animae defunctorum apparent cum corporibus assumptis, Deo id aliquo bono fine permittente, ut cum Chrysost. latius tradit Abulens. citatus ; et tenent Augustinus, Gregorius, Eusebius, Theodorus, quos citat Bellarminus lib.2 de Purgat. c. 8. de quo videri potest etiam Abulens. in 25. Matth. q. 752. D. Thom. 1. p. q. 89. art. 8. talem regressum animarum miraculo adscribit, quod verum est, quia etsi suis viribus relictae redire possint, statutum est, ne redeant, nisi specialiter permittantur ; et ratione illius statuti communis, quidam Patres omnino eis negant regressum, de quo 4. Reg. 22. et Job 23. et alibi.

Et hinc orta est controversia de anima Samuelis, an vere apparuit Sauli, necne, 1. Reg. 28. de quo Aug. lib. 2. ad Simplic. q. 2. et q. 27. in vetus novumque Testamentum, et lib. 2. de mirac. S. Scripturae, cap. 11. Justin. q. 52. ad Gentes Abul. Lyran. et alii interpretes indicium locum ; et verior videtur pars affirmans, maxime ex cap. 46. Ecclesiastici, ubi inter laudes Samuelis ponitur, prophetasse post mortem, ut notavit. D. Thom. supra. neque enim laus esset si daemon aliquis praedixisset, quae ipsi tribuuntur. Sed contra has duas conclusiones :

Objicitur primo, Luc. 16. mendicus Lazarus portatur in sinum Abrahae, et idem refert Greg. 1. dial. 9. de Anima Marcelli; ergo ipsae animae non se movent, alioquin non moverentur. Respondetur, ipsae se movent, sive in caelum, purgatorium, vel infernum eant: tamen deportari dicuntur,

quia si in caelum eunt, honorantur comitatu Angelorum, ut passim in vitis Sanctorum legitur: si in infernum, a demonibus, ut captivi ducuntur. Unde Aug. Serm. 176. et alii dicunt Christum in ascensione, non in auxilium necessitatis, sed in obsequium divinitatis evectum, illatumque caelo fuisse.

Objicitur secundo,animae hic nulla signa praebent talis potentiae motricis, sicut praebent voluntatis et intellectus; ergo gratis ponitur. Respondetur, Christus et multi Sancti usi sunt illa potentia movendi inorganice, neque ita necessarius est ejus usus sicut voluntatis et intellectus, ut signa ejus saepius ostendantur.

Dices, Sanctos miraculo sic motos. Respondetur, miraculum potuit esse in permissione motionis praeter regularem et communem modum ; sic miraculum fuit transfiguratio Domini,in eo quod permissa est gloria animae in corpus redundare,cum reliquo vitae tempore in ipsa anima repressa esset. Vide Scot.3. d. 18. num. 15. Si defectus permissionis non sit causa, fateor me nescire, quare anima in hac vita non sic movet suum corpus, sicut post resurrectionem movebit, tenendo quod suis viribus tunc movebit.

Objicitur tertio, ex Suar. supra, quia anima est forma interna corporis ; ergo non potest aliquid corporeum movere, nisi medio corpore, quod informat. Respondetur, etsi forma sit, quia tamen spiritus est per se subsistens,habet omnes potentias, quas habet Angelus, et indignum videtur, quod ei denegetur posse ferre unum granum tritici, quod formicae conceditur.

Objicitur quarto, sequi animam posse se corpore expedire, et ad illud redire. Respondetur, motionem localem esse liberam animae, unionem vero cum corpore naturalem, et ideo non potest eam solvere, sicut nec facere. Dices, abscisso brachio retrahit se, dissolvendo unionem, et similiter ab extremis pedum, dum quis est moribundus. Item, extendit se ad partes alimenti, in augmento, faciens novam unionem.

Respondetur, haec experientia satis probabiliter suadet intra magnitudinem debitam corpori, animam posse se retrahere et exlendere,verius tamen est quod unionem non efficit. Occham tamen 4. q. 10. tenet id ratione non probari. Scaliger Exercit. 307. n. 18. putat hujusmodi experimenta urgere pro sententia Platonis tenentis animam esse in corpore instar nautae in navi, vide Henric. quod l. 11. q. 14.

Objicitur quinto, sequi in anima esse duas potentias motivas, organicam et inorganicam ; ergo similiter habet duos appetitus, organicum et inorganicum, et sic de aliis potentiis. Repondetur, potentia operativa organica dicitur,cujus subjectum est organum corporeum, quod est pars aliqua corporis. Inorganica ei opposita,est quae tali organo caret, qualis est omnis potentia spiritualis; at potentia factiva organica, qualis est locomotiva,diciturquae movet unam partem mediante alia, et sic movet pro-- gressive. Si autem simul omnes partes movet, inorganica dicitur ; et sic bene, una tantum potentia est, quae duplici modo movet, et de se magis inorganica est, ut docet Scot. d. q. 14. g Sed de potentia, quia ex indispositione partium est, quod non movet omnes simul; unde videtur quod inorganice movet totum cor, quia partes ejus videntur omnino conformes. Contra, demus quod omnes partes totius corporis fierent omnino uniformes, adhuc anima non moveret inorganice, alioquin hic haberet dotem agilitatis. Respondet Doctor g Respondeo ergo, dotem illam conferri sine ullo supernaturali superaddito, per hoc tantum quod vis motrix animae perficiatur, et impedimentum duplex corporis tollatur unum ex juncturis et nervis, cujus ablatio expeditissimum facit motum progressivum: alterum ex loto corpore, commutando ejus humores et spiritus grossos in subtiles et vividos, quo reddatur agile et aptum ad motum inorganicum.

Verum plura hic occurrunt difficilia, sed in proprium locum remittuntur examinanda. Breviter dico, illa impedimenta corporis non obstare motui inorganico ejus, sed tantum majori facilitati motus, quia corpus mortuum habet graviores et grossiores spiritus, ut ibi dicit Doctor, et tamen potest ab anima separata inorganice moveri, ut ipse etiam dicit, sig. Sed de potentia. Potest ergo dici horum impedimentorum ablationem requiri, non tantum ut corpus sit aptius passive moveri, sed etiam ut concurrat active ad motionem, etiam inorganicam. Pro quo facit, quod supra dixi disp. 2. sed. 6. vim motricem inesse ipsis membris.

Sed hoc difficile est, quia per musculos in tali motu membra non scientur, sed se habent ac si ferrea essent,et sine ullis juncturis, et sic vis motrix in eis, nihil facit. Responderi potest, ad hunc motum facere, quod membra citissime et agillime se aptent et moveant secundum situm, ut sic vel sic ab anima inorganice moveantur, in hoc enim relevatur vix motrix animae magis quam si cadaver moveret.

Dices, esto aliquid fiat hac via, ut motus hic facilitetur, sequitur tamen ex dictis, quod in hac vita potest anima sic movere, esto non ita facile ac post resurrectionem. Respondetur, ita videtur tenendum, secundum Scotum, quantum est ex parte animae si concursus ex parte Dei adesset. Fateor mihi non occurrere rationem, quae oppositum suadeat ; hoc certum de facto regulariter, sic non posse movere: an vero defectu intrinsecae potentiae id eveniat vel aliunde, non constat. Vide disp. 2. sect. 6. fine. Scotus supra asserens dotem agilitatis, sine ullo supernaturali addito obtineri, videtur innuere motum hujusmodi ipsis animae viribus competere, modo nullum habeat impedimentum, quod minime habet, si sit separata vel corpori glorioso unita ; sed nihil hic assero, praeter meam ignorantiam.

Quod ait vim motricem intendi in statu gloriae, quia pro nunc vel impedita est per corpus,vel imminuta,ne sic movere possit, obscurum est. Forte vult ob peccatum, propter quod anima corpus mortale, ut miserum (cujus membra et potentiae inferiores rebellant ) informat, talem motum impediri, et per intensionem virtutis motivae intelligit cessationem hujus infirmationis et rebellionis ; quia tunc anima expeditius potest vacare motioni, vel peream intelligit qualitates superadditas facilitantes motum ipsi corpori inhaerentes. Dixi, qualitates, quia una ad omnia ubi minime sufficeret, ut habet Doctor loco citato, sig. 4. est videndum. Quod vero non intendat vim motivam animae in se intendi, ex eo patet, quia haec secundum ipsum, et aliae potentiae non distinguuntur ab ipsa anima, quae minime intendi potest. Adde, posse dici vim motricem accidentalem spiritualem intendi posse, quia etiam impulsus talis datur, ut dicam sect. seq. Et sicut datur qualitas aliqua in magnete, per quam causet impulsum attractivum in ferro, ita diceretur causari qualitatem spiritualem nobis ignotam in anima, qua causet impulsum in corpore. Sed haec sufficiant in re dubia, ubi et ipse Doctor dubius manere voluit. De dote agilitatis tot fere Doctorum sensus, quot capita; an vero animae sint pares perfectione, dixi disp. 1.