Sectio VII Quomodo tres praedictae animae distinguuntur?

Nota primo, quaestionem posse intelligi de his animabus prout respiciunt idem compositum, vel diversa ; et in secundo sensu, quaestio clara est, nempe distingui realiter, quandoquidem constituant viventia realiter distincta, quibus conferunt effectus formales distinctos. Sed difficultas est, quando sensatio, et vegetatio reperiantur in eodem, et cum his intellectio ut in homine, utrum tunc principia harum functionum sint realiter distincta ?

Nota secundo, certum esse in quibusdam viventibus sola vita plantarum esse animas essentialiter diversas, quia constat arbores,aliasque plantas sic distingui, quod a formis habent ultimis, in aliis quae sunt ejusdem speciei non essentialiter, sed numerice differunt, et idem dicendum de vegetalivis in animalibus. Ratio est, quia in his animae vegetativae subordinantur sensitivae, et sic differunt inter se, sicut ipsae ; sensitivae autem in diversis specie animalibus essentialiter, in iisdem specie numerice realiter differunt.

Nota tertio, certum esse et commune,ani mam non multiplicari secundum praedicata essentialia in vegetabilibus, ita ut anima vivificans hanc plantam, verbi gratia, myrrham, sit distincta realiter ab anima plantae, vel arboris, ut sic , est contra Jandun. 1. de Anima, q. 8. et 2. Met. q. 10. docentem tot esse formas substantiales, quotpraedicala quidditativa.

Nota quarto, certum esse non dari in eodem duas animas ejusdem rationis, ut duas sensitivas, et de rationali definitur in Concilio VIII. generali Constantinopolitano ean. 11. act. 10.

Quidam Philosophi posuerunt unam animam omnium, quae respectu diversarum dispositionum corporum, varia operatur. quem errorem rejici supra sect. 3. Alii ponunt in homine tres realiter distinctas animas. Philopon. I. deAnma,texl.9l. Zabarella. lib. de Facultate animae, cap, 8. Gandav. 7. Physc. 3.8. Jandun. lib. 1. q. 12. Paulus Venetus sum, de Anima,cap. 5. ponit in homine duas animas totales re distinctas, sensibilem, quae est corruptibilis, et rationalem immortalem ; et ultra has, multas vegetati vas specie distinctas,ut unam in osse, aliam in carne, etc, .

Dico primo, in homine tantum est una anima, quae est formaliter rationalis, vegetativam, et sensitivam virtualiter continens. Est Aristotelis 2. de Anima, text. 31, ubi ait vegetativum esse in sensitivo, et hoc in intellectivo,sicut figura superior in inferiori, verbi gratia, trigonus in tetragono, et lib. 1. text. 91. reprehendit Platonem,ponentem plures animas in uno, Est etiam Augustini lib. de Eccles. dog. cap. 15. et alias saepe. D. Thomae l.p, q. 76. art. 4. Avicen. 6. Natural.part. 1.cap. 3. Scoti d. 44. q. 1. num. 4. et communis.

Probatur primo, quia alioquin homo non esset unum per se, sed per accidens , quia compositum ex corpore organico, et vegetativa facit unum per se , et idem de sensitiva ; ergo adveniens intellectiva facit unum per accidens. Neque hinc sequitur, admittendo formam corporeitatis, animam advenire per accidens , quia forma corporeitatis est natura sua forma incompleta, disponens materiam animae, et ideo statim perit ablata anima ; at vegetativa in sua ratione est forma completa persistens sine sensitiva, et intellectiva.

Probatur secundo, quia si rationalis non esset idem cum sensitiva, non posset esse forma, quia esset pure intellectiva, sicut Angelus. Propter hoc Tolet lib.2. de Anima, q. 7. putat sententiam Philoponi, et Pauli Veneti, damnari in Clem. Unic. de summ. Trin. ubi definitur formam hominis esse animam rationalem. Sed facile responderent intellectivum pure, quod est entitas completa, non posse esse formam , secus esse de intellectivo pure incompleto.

Probatur tertio, ex Avicenna, quiasensatio, et nutritio impediunt contemplationem, et e contra ; ergo sunt ab eadem animajlac unica ratione contentus est Avicenna , nec vult ponere aliam. Sed posset responderi, intellectionem impediri per phantasiae operationes, quia pro hoc statu, ex peccato, dependet nostrum intelligere a sensibus. Functiones etiam vegetativae a sensationibus impediri possunt, quia attrahunt ad se spiritus vitales ; esto dicamus has esse diversas animas,quia informant idem corpus, in quo sunt varii spiritus,et accidentia,quibus utuntur ad suas operationes.

Dices, at phantasiatio non posset impediri per contemplationem, cujus oppositum experimur. Respondetur, si phantasiatio est circa diversum ab eo quod intelligitur, impeditur , quia intellectus inclinat ad aliud intelligendum, et propter subordinalionem animarum, retardat actiones sensitivae ; sic habitus vitii re distinctus a voluntate, retardat eam, et impedit ab actibus virtutis oppositae , quia suo pondere inclinat in oppositum. Si vero phantasia operetur circa idem objectum, quod intelligitur, non impeditur, sed potius firmatur per intellectionem, ut tenet Scotus 2. dist. 42, quaest. 4. quia diversae potentiae circa idem operantes, se mutuo fortificant, et juvant, intensius enim intelligitur, quod ferventius amatur. Ratio tamen Avicennae bona est, etsi non convincat.

Quarto, si sensitiva hominis re distingueretur ab intellectiva,posset manere,separata intellectiva, et functiones suas exercere, et idem esset de vegetativa, corrupta sensitiva , consequens autem est impossibile.

Quinto, tunc genus sumeretur a sensitiva, et species a rationali, et sic haec esset falsa; homo est animal. Plures rationes ad hoc congerunt auctores , sed nullas vidi convincentes , longe tamen probabiliores sunt adductis pro opposita sententia. Sed tenenda est firmiter conclusio propter definitionem Concilii IV. Constantinopolitani supra citatam,et auctoritatem D. Augustini sup. et lib. de Spir. et Lit. cap. 9. et Damasc. lib. 2. cap. 12. et aliorum Patrum ; sed Concilium loquitur de pluribus animabus rationalibus non admittendis in uno.

Adducuntur et solvuntur argumenta in contrarium

Arguitur primo, homo prius vivit vita plantae, post animalis, tandem hominis, 2. de Gen. anim. c. 2. ergo habet tres animas. Quod vero loquatur de prioritate temporis, patet in text. D. Thom. 1. p. g. 118. art. 2. a l 2. et q. 76. art. 3. ad 3. cum suis admittunt hanc successionem animarum cum prioritate temporis. Si inferas, ergo semen fit primo planta, et post brutum, negandum erit, quia istae sunt formae imperfectae, non permanentes, sed disponentes ad perfectiores formas, et sic non faciunt proprie plantam, nec animal, sed embryones utriusque. Contra, quia vivens sensibile est animal: sed foetus informatus anima sensitiva est talis, et idem est de viventi vegetabili; ergo. Sed dici potest, hoc non sufficere, nisi forma sit permanens et completa.

Secundo, respondetur cum Alensi. 2. part. q. 87. memb. 2. art. 8. nullam animam ante rationalem introduci, sed motus embryonis fieri, vel ab anima matris, vel a forma seminis ; anima autem introducta non statim exercet omnes suas operationes, sed primo vegetativae, deinde sensitivae, tandem proprias elicit, et ita Philoponus et Themesius Aristotelem interpretantur.

Alii dicunt, prius tempore hepar animari vegetativa, postea cor sensitiva, et postea introduci perfectam sensitivam, qua informatur corpus organizatum ex praecipuis membris, ut hepate, corde, cerebro. Ita Suar. 2. de Anima, c. 3. sine ulla probatione. Scotus 1. d. 29. q. 3. n. 11. ponit corpus formari, secutus Aristotelem 5. Met. c. 1. et 2. de Gen. animal. cap. 4.

Arguitur secundo, ab eadem forma non procedunt effectus oppositi simul, nisi concausae trahant eam ad illam diversitatem. Quod addo propter Solem,qui simul ex diversitate dispositionum subjectorum, in quae agit, mollificat ceram, et indurat lutum: sed quod vult sensus, renuit intellectus^ quod vult appetitus sensitivus,renuit rationalis; ergo non sunt una forma realiter, nec ab eadem anima. Respondetur, tenentes potentias inter se et ab anima realiter distingui, facile solverent hoc argumentum , quia effectus illi sunt a principiis realiter distinctis secundum eos , sed tenendo non ita distingui, de quo postea.

Respondetur illos effectus etsi aliqualiter oppositi posse emanare ab eadem forma, aliter et aliter disposita, et affecta ; appetit anima affectione commodi bonum delectabile , sed ut affecta affectione justitiae, renuit illud, neque isti actus sunt simpliciter oppositi, quia sunt a diversis motivis. Adde ipsum appetitum sensitivum, verbi gratia, in cane, appetere carnem, qua delectabilem, et refugere quatenus videt conjunctam virgam vindicativam. Quo exemplo utitur Scotus 3. d. 34. n. 10. et tamen nemo dicit in cane esse duas animas sensitivas. Adde etiam unam potentiam, scilicet voluntatem, habere saepius actus oppositos, ut velle, et nolle respectu ejusdem , et intellectus habet assensum, et dissensum de eodem, etsi non simul. Sed voluntas forte simul habet volitionem efficacem, et nolitionem inefficacem , ut quando vult ex metu. Hoc argumentum est Philoponi et Manichaeorum.

Arguitur tertio, in homine sunt tria esse, hominis, animalis, viventis ; ergo et tres animae, quia una anima dat tantum unum esse. Respondetur, illa tria esse tantum unum realiter. Argumentum tantum probat esse tria esse formaliter distincta.

Arguitur quarto, quia sequitur animal constitui per formam hominis,ieonis, equi, etc. quod est absurdum. Respondetur, id verum esse, intelligendo per animal, gradum communem imbibitum in inferioribus , at inconveniens esset loquendo de animali singulari.

Arguitur quinto, ubi est operatio propria formae, ibi ex ipsa , sed in homine est vegetatio et sensatio; ergo et anima vegetativa et sensitiva. Respondetur, sufficit esse in eo animam, quae virtualiter et eminenter istas contineat.

Arguitur sexto, corruptibile et incorruptibile differunt genere 10, Met. c. 3. text. 16. ergo intellectiva incorruptibilis non est idem sensitivae et vegetativae, quae sunt corruptibiles. Respondetur, argumentum supponit animam sensitivam esse in homine, et in ipso mortalem esse, quod falsum est. Diees, ergo homo non est univoce animal cum brutis, quia ejus sensitiva est incorruptibilis. Negatur, quia sufficit id quod ponitur in genere, esse corruptibile, et hoc est homo, non anima. Adde etiam, si homo incorruptibilis esset, adhuc esset univoce animal, quia caelum est univoce corpus cum sublunaribus, de quo dixi supra ad . q. 15. armat. 1. n. 9. Vide quae adduxi adq. 21. n. 11. 12. anima intelligitur de genere Physico, non Logico, quae enim sunt in genere Physico, sunt transmutabilia, VideScotum4. d. 6. q. 10. n. 13. et in illum textum.

Petes an censuranda sit sententia ponens plures animas in homines, etiamsi non ponat plures rationales ? Hervaeus tract. de Unitate formarum, q. 28. vocat eam erroneam. Idem ait Tolet. supra ex Clement. un. de Sum. Trin. Conimbr. 1. de Gen. c. 4. q. 21. art. 2. docent non esse tutam, quia multa loca Patrum asserunt esse unam in homine animam. Faciunt loca Scripturae, ut illud Matth. 10. Nolite timere eos, qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere. Sed prima censura facile rejicitur, quia Clem. et VIII. Synod. loquuntur de pluralitate animarum rationalium contra Manichaeos. Secunda etiam male fundatur , quia Patres loquuntur de unitate animae rationalis, nec de aliis animabus tractant. Et per idem patet ad loca Scripturae, nec facile condemnanda est sententia, quam graves Doctores tenent, et praeter supra citatos, ponunt plures animas in homine Occham 4.quaest. 7. et quodlib. 2. q. 10. Mayron. 2. d. 17. quaest, un. Mirandul. lib. 33. evers. singul. certam. sect. 2. Thomas Garbius lib. 1. tract. 5. q. 49.

Objicies cum Gonimbric. si sensitiva esset cum anima Christi, viveret corpus ejus in sepulchro, vel si periret, reproduceretur in resurrectione. Respondetur, hoc, et alia argumenta facere hanc partem longe yeriorem, sed dicens quod sic reproduceretur, non video quare censura dignus esset: perire illam animam diceret, quia ab eisdem dispositionibus dependeret, a quibus anima rationalis, et ideo sicut cum hac simul incipit, etiam desinit.

Dico secundo, in bruto non est anima vegetativa distincta a sensitiva, sed haec sola virtualiter continens illam. Probatur iisdem rationibus, quibus praecedens conclusio, eamque tenent omnes tenentes illam.