SECTIO IX De visu

dubium i.

Quid sit lumen

Dico primo, lux non est substantia ; est Scoti 2. d. 13. et communis contra Pbilop. in opere de mundi aeterwlale, c. 6. Probatur primo, quia est per se sensibilis. Secundo, in igne est accidens ; ergo et ubique. Antecedens patet, quia si esset ultima forma substantialis, omnia lucida essent ejusdem speciei. Nec est, quod fingatur esse formam substantialem, non pro hoc faciunt. Vide Scotum supra.

Dico secundo, lux est qualitas. Patet ex prima, quia non est substantia. Praeterea, quia non est assignare aliam qualitatem consequentem formas corporum caelestium.

Dico tertio, lumen non est substantia spiritualis, quia extensibilis ; nec corporatis, quia est simul cum aere, et non penetrat, nec forma, quia id cui advenit, manet eo absente, perfectum, ut patet in aere tenebroso ; nec materia, quia haec est ingenerabilis ei incorruptibilis. Praeterea, lumen diffunditur per totum hemisphaerium in instanti, quod nulli horum convenit. Haec videtur esse contra Simplicium 2. de Cael. text. 29. ubi videtur dicere esse corpus. Sequitur ergo lumen esse accidens, neque aliud a qualitate esse potest, tum quia est forma insensibilis, tum quia per se sensibilis est. In his convenitur. Sed controvertitur cujusmodi qualitas sit, de qua conclusione sequenti.

Objicitur primo, Aristoteles Problem. sed. 11. quaeest.33.ait ideo strepitus melius nocte quam die audiri, quia medium per lumen fit densius ; ergo lumen est corpus. Respondetur, quia loquitur more investigantis^ postea subjungit veram rationem, nempe quia die intellectus est distractus aliis functionibus, propriis, et aliorum sensuum.

Objicitur secundo, lumen movetur per se, ut patet ex decremento umbrae ; ergo ut corpus. Antecedens patet, quia quiescente aere, videmus illuminari hanc p rtem medii,quae ante fuit obscura. Respondetur, moveri videtur et accedere vel recedere, cum juxta luminosi accessum vel recessum, partes ejus corrumpuntur vel producuntur.

Objicitur tertio, si radius Solis pertranseat foramen. facit in corpore figuram rotundam ; ergo est corpus, quia nihil aliud est figuratum. Respondetur, habet hoc difficultatem in Perspectiva. Quidam volunt illam figuram fieri a Sole, qui rotundus est, si tamen lotus agere possit, nam si corpus ponatur prope foramen, apparet foraminis figura ; sed quidquid sit, illa figura est a causa extrinseca, non ab ipso lumine.

Objicitur quarto, lumen dicitur refringi et reflecti, quae sunt propria corporum. Respondetur, haec ad similitudinem dici, quia radius reflexus, non est idem lumen cum recto, sed alia pars luminis. Pro quo, nota ex Scoto citato triplicem esse radium ; .rectum, qui diffunditur a luminoso per medium ejusdem diaphaneitatis: reflexum,

qui occurrente corpore opaco, multiplicat e i n oppositum ; et fractum, qui occurrente medio alterius diaphaneitatis, multiplicat se in eo, vel versus perpendicularem, si medium occurrens est densius,vel e contra, si est rarius ; de quo optime tractat noster Joan. Pechanus in sua Perspectiva. Vide eum concl. 14. et seq.

Ex hoc patet, quando Sol citius solito mane apparet, signum esse pluviae, quia antequam ascendit super horizonlem, illuminat nubem aliquam opacam, a qua lumen ad nos veluti a speculo reflectitur ; et hinc colligitur futuram pluviam, quia nubes illa Solis calore in eam resolvetur. Item, cum ponitur nummus aureus vel argenteus in scutella vacua, ita ut eum non videam, si repleatur aqua, videbitur, quia radius ab eo prodiens ad superficiem aquae occurrente aere, medio rariore frangitur a perpendiculari. Hinc etiam ut puto, res videtur major in aqua, quam vere est, quia occursum medii rarioris radii sic franguntur a perpendiculari.

Objicitur octavo, contingit aerem variari lumine manente ; ergo non est accidens, quia hoc non migrat in aliud subjectum. Respondetur, novum lumen effici, amoto aere jam illuminato, sicut aere ab igne calefacto per ventum amoto, statim succedens aer ab eodem calefit.

Objicitur ultimo, quia lumina non miscentur, ut patet de lumine lucernae quando simul est cum lumine Solis, quia albescit ; et de luminibus duarum lucernarum etiam patet, quia posito uno opaco,duae apparent umbrae, et una tantum esset si unum esset lumen ; ergo non sunt duo accidentia, quia essent ejusdem speciei, et coalescerent in unum. Respondetur, ad haec exacle tractanda, oporteret multa ex Perspectiva mutuari. Videtur magis secundum Scoti mentem, quod non miscentur, sed quod sunt plura lumina in eodem, sive numero, sive specie distincta, sicut sunt plures species sensibiles in eodem, quia lumen est species.

Dico quarto, lumen est species inlentionatis lucis. Est contra D. Thom. 1. p. q. 167. art. 3. et 1. de An. text. 70. et communem Thomist. Tolet. 2. de An. q. 17. et .Suar. . de An. cap. 14. et alios: sed eam tenent Scot. 2. d. 13. Aegid. 2. de An. text. 76. dub. 2. et 3. Thienen. text. 71. Buridan. q. 17. Assian. in qq. Perspectivae, Zabarell. lib. I. de Visw, cap. 9. Piccolominaeus lib. I. de visu, cap. 9. Probatur primo, ex Scoto, quia secundum Arist. 2. de An. text. 68. lux est per se sensibilis; sed non habet aliam speciem a lumine ; ergo. Secundo, si non esset species, positum super sensum impediret sensalionem, quod est falsum, ex Ari.it . de Sensu, cap. 2. Tertio, durat t ntum in praesentia lucidi, contrario vacat, et stat cum alio lumine ; haec autem sunt propria specierum.

Objicitur ex D. Thom. d. art. 3. species non denominant subjectum, non enim dicitur oculus albus a specie albi ; at lumen denominat subjectum, ergo. Respondetur ex Scoto, quod omne accidens denominaret suum subjectum si essent nomina imposita ad hoc, sed in quibusdam imposita non sunt ; quoad lumen autem impositum est, sicut nec quoad effectum speciei in medio.

Objicitur secundo ex eodem, lumen causat alterationes naturales ; ergo non est species intentionalis. Respondetur, species intensas vel multiplicatas realiter alterare, ut patet in sono vehementi ; vide supra Comment. a l q. 10. ubi ex Doctore ostendi, quod imaginatio facit casum, et quomodo.

Objicitur tertio, lumen videtur, species autem non ; ergo. Respondetur cum Doct. sig. . Ex hoc patet, n. 5. ex Comment. c. I. de Sensu et Sensato, speciem intensam esse visibilem ; constat enim lumine reflexo ad plantas virides parietem oppositum colorari, non vero colore, quia hic est permanens, sed specie coloris plantarum, quae videtur. Similiter species non gignunt species, nisi contiguenlur opacis; et hinc radius transiens per vitrum rubeum in medio non videtur, bene tamen in pariete,ubi gignit sui speciem, et ibi videtur rubeus color, qui tantum est species coloris, quae amoto vitro evanescit. Contra, species odoris non odoratur, nec saporis gustatur ; ergo idem de specie visibilis. Negatur consequentia, quia sicut visus est caeteris sensibus perfectior et nobilior, ut ostendi Comment. ad q. 6. ita ejus species est perfectior, et sic potest esse sensibilis, etsi aliorum sensuum species tales non sint. Adde allatas experientiaspro visu non haberi in aliis sensibus.

Dices, vitrum antequam per radium illustraretur, emittebat species ; quare ergo non videbuntur, si post videantur. Respondetur, in illo radio emittere perfectiores et aliarum specierum genitrices, sicut nocte lucentia in parvo lumine emittunt species lucis, non colorum, et die e contra ; de quo Scot. 1. d. 3. q. 6. num. 7. et supra q. 17. ubi in Comment. num. 1. et 2. dixi alias hujus rei causas, de quo etiam Arist. 2. de An. text. 72.

Objicitur quarto, ex Suar. radii Solis incidentes in speculum vel aquam, reflexi ad oculum repraesentant Solem; et hoc ideo, quia speciem aliquam distinctam a lumine producunt, quia lumen antea emittebatur, et non repraesentabat. Respondetur, hoc et alia argumenta Suar. procedunt ex falso intellectu opinionis, quasi Scotus diceret, lumen esse speciem ipsius corporis lucidi, cum tamen asseruerit tantum esse speciem lucis, et praeviam ad speciem coloris, tam quoad medium quam quoad visum disponendum ; ita habet sig. . Modus ponitur, num. 3.

DUBIUM II

Utrum lumen requiritur ratione medii objecti, vel visus ?

Qui dicunt lumen non distingui a colore, necesse est asserant, tantum ratione objecti requiri, quia est ipsum objectum, de quo dubio sequenti.

Alii tenent, etsi color non sit, tamen ratione objecti tantum requiri. Ita Avicen. 6. Nat. p. 3. cap. 1. Alii ratione medii tantum requirunt lumen. Ita D. Thom. 2. de An. cap. 7. circa text. 72. sed ratione objecti requiri ait, I. p. q. 79. art. 3. et de verilat. q. 8. art. 14.

Dicendum tamen cum communi,ex parte utriusque requiri, ac etiam ex parte organi. Ita Doctor 2. d. 13. num 3. g. Modus ponitur, et supra q. 4. ubi rationem assignat quare ad visionem requiritur medium extrinsecum, quia scilicet color non videtur nisi in lumine, et ut videatur, requiritur medium illuminari. Probatur quoad objectum, experienda, quia constat cum noctu videmus lucida, eas partes rei visae luce destitutas non videri. De medio suadetur ex Arist. 2. de An. text. 75. ubi ait objectum, ut videatur, oportere prius alterare medium actu illustratum. De organo patet, quia est perspicuum, et cum lumen sit actus perspicui, ex Arist. citato, non posset sine eo species coloris in organo recipi, sicut nec in medio ; et ita Commentator a Scoto citatus, de Sensu et Sensato, tenet in oculo ut videat, lumen requiri.

Objicitur primo, constat eos, qui in tenebris sunt, videre objectum remotum illustratum, esto nec in organo, nec in medio sit lumen. Respondetur, aliquam illuminationem etsi exiguam, tunc ad oculum effundi, etsi non appareat, quia alioquin visibile positum super visum videretur, contra experientiam.

Objicitur secundo, quia Arist. 2. de An. text. 66. ait colorem de se esse visibilem ; ergo non eget lumine. Confirmatur, quia reliqua sensuum objecta, ut sonus, sapor, non petunt alias concausas ut emittant species. Respondetur, de se talis est, tamen ut actu videatur, requiritur lumen. Ad confirmationem, hoc est proprium colori, sicut et non posse percipi sine illustratione perspicui seu diaphani; neque est quaerenda alia ratio, nisi quia hoc est hoc, et illud est illud.

Objicitur tertio, si lumen in medio requireretur, quo remissius in eo esset, eo imperfectius videretur objectum; sed hoc est contra experientiam, quia modo non minuatur lumen in objecto, non erit imperfectior ejus visio, etiamsi minuatur in medio, ut patet quando videmus e loco te nebroso rem lucidam. Respondetur, vel negandam experientiam illam, quia perfectior erit visio, quo perfectior medii illustratio, modo non laedat organum ; vel si admittatur, fatendum erit lumen requiri tantum per accidens in medio, quia si esset causa vel dispositio visionis, faceret ad ejus perfectionem ; cum enim tam luminis quam aliarum specierum effusio fiat sine contrario et ab agente naturali, sese semper comitantur actio illuminativa, et actio specierum visualium productiva.

Hoc et primum argumentum satis probabiliter suadent lumen per se non requiri in medio.Secundo respondetur,ideo remissione luminis in medio, non remitti visionem objecti, quia tunc defectu illustrationis in medio, non tendit visus in alia objecta ; et ex hoc capite fortificatur circa objectum illustratum, quia circa alia objecta impeditur ab actu: pluribus enim intentus minus, minus perfecte singula cerneret. Sed forte verius est, non requiri per se lumen in medio, alioquin cum nocte videtur distans, viderentur etiam quae sunt in medio.

Nec valet si dicas, lumen esse valde remissum, quia sufficit ut species coloris distantis producatur; ergo a fortiori, ut species propinquiorum colorum efficiantur. Respondetur tamen colorem distantem producere sui speciem, quia habet secum lumen proportionatum; et hoc deest in casu, propinquioribus coloribus, et ideo non effundunt species, quibus videantur.

DUBIUM III Quid calor, et unde oritur f

Plato in Timaeo. Avicenna lib. 6. p. 3. c. 1. et alii dicunt colorem esse ipsum lumen, quo absente nullum admittunt existere colorem. Et favet Aristoteles de Sensu et Sensib. cap. 3. dicens colorem esse extremitatem perspicui in corpore terminato,

id est denso, quia in hoc tantum terminatur visus. Idem tenet Cajet. 2. de Anim. cap. 7. Javell. q. 33. Soncin. 10. Met. q. 2.

Dico primo cum communi colorem esse qualitatem a luce et lumine distinctum. Primo, visus discernit colorem a luce, quia videns aliqua aeque lucida vel illuminata, videt saepe es e colore distincta. Secundo, nigredo esset albedo et rubedo, quia haec eadem essent luci. Tertio, Luna et aliae stellae lucida sunt vel illuminata, non tamen colorata. Quarto, ad lucem non est propria alteratio, bene tamen ad colorem, 7. Phys. cap. 3.

Objicitur primo, quia in collo columbae, , et cauda pavonis, ex diverso lucis aspectu, diversi colores apparent, et similiter in iride. Responsio communis est, illos colores esse apparentes. Contra, quia gustus non percipit sapores apparentes, neque auditus tales sonos ; ergo nec visus tales colores.

Respondetur ergo melius, secundum Scot. 2. d. 13. nihil ibi videri nisi lumen seu speciem lucis ; et hoc argumentum probat sententiam Scoti, quod lumen sit species intentionalis ; quia, ut dixi, non percipitur color non verus a visu, et cum percipit illos, qui dicuntur tales, lumina "sunt, non colores. De quo vide quae dixi in Comment. adq. 10. num. 11. De colore iridis, forte est verus, quia ibi esse potest mixtio qualitatum, etsi non permanens, qualis in permanentibus contingit ; causae enim ad hoc videntur sufficientes ibi reperiri, et res visa in se variatur. At quando nec causa sufficiens apparet, nec res visa in se variatur, ut in,exemplo de collo columbae et cauda pavonis, et de rubedine causata ex radio transeunte vitrum rubrum, quo utitur Scotus, color non est verus, sed dicitur apparens, quia putatur verus.

Objicitur secundo, Arist. 3. de Anim, text. 67. definit colorem esse, quod movet actu perspicuum, sed hoc lumini convenit. Respondetur, colorem sumi laxius, ut comprehendit etiam lumen. Quo sensu dicit Aristot. de Sensu, etSensib. cap. 1. omnia corpora calorem participare.

Dico secundo, color resultat ex mixtione elementorum et immediate ex mixtione primarum qualitatum. Probatur, quia tantum in mixtis reperitur. Explicatur, inter elementa, aqua et aer sunt diaphana, ignis actu lucidus, terra aquea ; mixta ergo ex his retinent aliquo modo diaphaneitatem, lucem et opacitatem, corruptis elementis, et ex his resultat qualitas, quae est color, ratione lucis et diaphaneitatis ad opacitatem terminatae. Hinc Arist. lib. de colorib. ait colores sequi haec elementa, plusquam illa: nam in quibus aer dominatur, et aqua, sunt magis candila, quia ista elementa sunt diaphana . in quibus ignis, flava; in quibus terra, nigra. Tria praedicta occurrunt in aere, quando gignitur in eo color, scilicet lumen a Sole, diaphaneitas ab aere, et opacitas a nube, color iste dicitur apparens; sed si est aliquid a lumine distinctum, est verus color, licet ad modicum durans. Ita rem hanc explicat Plato in dial. nat. Arist. citat. Albert. sum. de homine, quaest, de Substantia coloris. et D. Thom. 2. de Anim. lect. 14. relati a Suar. 3. de An. cap. 15.

Ex quibus sequitur ipsa elementa pura, non esse colorata, unde quod ignis noster appareat flavus, ex commixtione terrae habet: sed neque in omnibus mixtis color reperitur, nam humor crystallinus oculi coloratus non est, alioquin colorem non videret, de quo Scot. 2. d. 3. q. 8. ad 3. ex Arist. 2. de An. text. 71. et 121.

Sequitur etiam posse colorem sic definiri, quod sit qualitas afficiens mixtum, quatenus habet diaphaneitatem, opacitate terminatam. Aristot. duas dat definitiones, et in re cum hac coincidunt Prima posita est in initio dubii. Secunda posita in secunda objectione.

Contra primam est, quia non tantum in extremitate, sed interius quoque est color, ut ad oculum patet. Respondetur loqui Arist de colore ut visibilis est. Contra, quia colores in profunditate quorumdam lapidum videntur. Respondetur, id negandum esse, neque experientia oppositum docet. Contra secundam definitionem est, quod Solis lux movet actu perspicuum, transferendo species, et tamen non est color. Respondetur. color actu movet perspicuum, non faciendo illud tale quod luci convenit.

Pro hujus dubii complemento nota, duos esse extremos colores, album et nigrum , ille provenit ex abundantia luminis et exigua opacitate, hic e contra. Inter hos sex sunt praecipui colores medii, non quod componantur ex illis extremis, quia tam simplices sunt ac illi, ex Arist. 3. de Sens. et Sensib. sed sic dicuntur propter aliquam similitudinem ad alterum extremorum.

DUBIUM IV Quod est objectum visus, et an petit medium ?

Respondetur, lucidum seu luminosum esse adaequatum objectum visus. Probatur primo, quia omne tale videtur, et nihil non tale videtur ; constat enim Solem et astra videri, licet colorata non sint ; nullum taf men coloratum videri, si lucidum non sit. - Secundo Arist. 3. de Anim. text. 18. ait, lumen facere colores actu, scilicet visibiles, et 2. de An. cap. 7. ait, omnia visibilia reduci ad unum, in quo conveniunt, nempe ad lumen, quia non est aliud in quo conveniant visibilia, quia lucida sine ullo alio extrinseco videri possunt, et nulla alia sine luce visibilia sunt. Praeterea constat, quo perfectius color illuminatur, eo perfectius cerni, quantum est de se. Haec est communior sententia, quam tenet D. Thom. 1. part. q. 67.art. 3. ad 3. et I. d. 48. art. 2. ubi docet lucem facere colores actu visibiles, et colorem in objecto visus, esse materiale.

Ex quibus sequitur, quando color dicitur adaequatum objectum visus, id non posse intelligi de vero colore, sed de lumine, pro quo apud Arist. 2. de An. text. 69. et de Sensu et Sensib. cap. 3. text. 72. sumitur color.

Sequitur secundo, ad rationem objecti visus accidentale esse, quod sit coloratum. Sequitur tertio, illam divisionem visibilium 2. de An. in tenebris, in luce, et utrobique, esse accidentalem, quia per se tantum requiritur, visibile esse illustratum proprio vel alieno lumine ; quae in se parum habet luminis proprii, ut oculi felium, quercus putrida, et quaedam animalcula, non videntur ut lucid I, si medium est maiori lumine illustratum quia hoc absorbet minus lumen, sicut lumen Solis, lumen astrorum ; et sic non videntur nisi in tenebris, neque tunc videntur ut colorata, sed tantum ut lucida, ut ait Arist. cit. de quo vide Doct. 1. d. 3. q. 6. n. 7. quae autem ab extrinseco illustrantur, non videntur in tenebris. Quod intellige juxta dicta dub. 2. Illa vero, quae forte lumen proprium habent, ut Sol, ignis, utrobique cernuntur. Vide quae dixi circa haec, Comment ad quaest. 10. a l. 3.

Ad secundam partem dubii, patet medium requiri ad visionem, quia sensibile positum super sensum impedit sensationem, ex dictis supra q. 4. et in ejus Comment. Patet etiam non posse esse opacum, quia hoc impedit effusionem specierum.Debet ergo esse diaphanum, quia si vacuum esset, non fleret visio, cum species non haberent subjectum in medio, ut habet Doct. 2. d. 9. q. 2. num. 18. ex. Arist. 2. ds An. text. 74. si tamen visus esset specie formatus et objectum illustratum, quidam putant quod fleret visio, etiam si medium esset vacuum ; sed tenendo requiri illustrationem medii, juxta dicta dub. 2. oppositum tenendum est.

Objicitur, quia lynx videt post parietem, et inspectores aquarum vident aquas subterraneas, de quibus Plin. lib. 31. Nat. Hist. cap. 3. Respondetur haec falsa esse de quo videri possunt Conimbr. 2. de An. cap. 7. quaest, ult. aegid. Theor. 13. Albert. lib. 21. de Anim. ubi id de lynce ait esse fabulosum , Scot. 4. d. 49. q. 15. ad 1. illud de lynce non asserit, sed ut ab aliis assertum adducit in exemplum.

DUBIUM V

Quod est organum visus, et an videat per extramissionetr. ?

In oculo, juxta Anatomistas, tres sunt humores, septem musculi, et tunicae quinque ; de quo videri possunt Vesalius de compositione corporis humani lib. 2. Theophyl, lib. 4. de fabrica corporis humani: Conimbr. 2. de An. c. 7. q. 6. art. 7. qui Anatomiam non norunt, tantum de his possunt habere fidem ; et si Anatomici adderent aliquot etiam camisias illis tunicis, forte crederetur eis.

Dico primo, communis sententia est, visionem fieri in humore crystallino, qui est in centro oculi, nec differt ab ipsa pupilla, circumdaturque pellicula quasi tunica, ad ejus conservationem, et hic dicitur aranea, quia similis telae araneae, et etiam specularis ; immergitur autem hic humor alteri vitreo, praeter partem anteriorem, quae instar fenestrae recipit species. Haec sententia est Aristot.1. de Hist. cap.9. et lib 4. cap. 8. et 5. de Gen. animal. cap. I ut citatura Suar. lib. 3. de An. cap. 8. et Galen. 8. de Usu part. cap .6.

Objici lur primo, pupilla nigra est; ergo non potest elicere visionem, quia ex Arist. 2. deAnim. text. 71. coloratum non potest percipere colorem.

Respondetur, apparet nigra propter humoris copiam, qui penetrari nequit visu, ex Phil. 5. de Gen. animal. cap. 1.

Contra, pupilla est corpus mixtum : ergo coloratum. Negatur consequentia, quia non habet densitatem et opacitatem requisitas ad colorem. Contra, saltem accipit lumen ; ergo non percipit alia lumina, sicut nec perciperet alios colores si coloratus esset. Negatur consequentia, quia lumen est objectum et medium, color tantum objectum.

Objicitur secundo, pupilla est aquea, ut constat experientia, et docet Aristoteles de Sensu et Sensib. cap. 2. et 2. de Part. cap. 10. sed organum visus debet esse igneum, cum sit maxime perspicuum, et quia constat, cum in tenebris comprimitur, quod scintillat. Respondetur, aqueum esse organum, et sic aptius esse ad recipiendum species, atque sufficienter diaphanum; causa illius scintillationis, secundum Aristotelem, est quia id quod nigricat in oculis est politum, et dum comprimitur, exilire videtur fulgor, et idem contingit in aliis, ut in squamis piscium, fungis, putrida quercu, quae noctu lucent ; sed haec per compressionem non fulgent magis quam si non comprimerentur. Verius ergo videtur, quod oculi habent in se aliquid lucis, quam ita compressi simul cum spiritu vitali emittunt, ut patet de oculis felium, qui tunc maxime lucent quando irascuntur, quia emittunt copiam spirituum vitalium calidorum.

Objicitur tertio, sequitur esse duas potentias visivas, cum sint duae pupillae, et per consequens, res apparerent duplices, et semper duae. essent visiones. Respondetur primo cum Albert. 2. de An. tract. 3. c. 14. Avicen. p. 3. c. 8.Vitellio lib.3. Theor. 4. et 20. visionem fieri in confinio nervorum opticorum seu visoriorum, qui a cerebro parte dextera et sinistra progressi, coeunt, et iterum separantur, antequam oculos subintrant, et ideo unicam esse visionem, et res videri ut simplices. Sed hoc rejicilur a Galeno 10. de usu part. c. 12. qui c. 14. probat ad hunc finem congressum illum organorum non fieri, sed praecipue, ut spiritus vitales a cerebro minantes possint omnes in unum oculum recipi, si alter impediatur ; et hinc est quod altero oculo clauso, alter oculus videt, ut ait Aristoteles sect. 31. Problem. q. 4. Praeterea, ex Anatome conslal quandoque illos nervos non coire, et tamen in talibus res non videbantur duplices, de quo Vesalius lib. 4. c. 4. de Fabrica corporis humani.

Respondetur ergo, etsi duae sint potentiae visivae, duaeque visiones, objectum non apparet duplex, quia oculi sunt in aequali situ, eodemque modo immutantur ab objecto ; ita Aristoteles 2. de Part. 9. Galen. supra. Unde si digito oculi pupillam eleves, duplex apparebit objectum. Pro quo nota ex Perspectivis (et habet Scot. 4. d. 10. q. 9.) quod visio fit per pyramidem, cujus basis est in objecto, et conus seu punctum in centro oculi, intra lineas autem pyramidis est una ab oculo ad objectum recta tendens, quae dicitur axis. Unde licet imagines visuales per duplicem pyramidem terminentur ad oculos, tamen cum axes tendant ad objectum secundum idem punctum, a quo in utrumque oculum species dividi incipiunt, quodlibet simplum, non duplum apparet, quia scilicet duo illi oculorum axes ad idem punctum terminantur ; de quo videndus noster Cantuar. lib. 1. Perspect. c. 3. concl. 6. Vitel. lib. 3. Theor. 45. Quare autem res non appareat duplex, optime tradit Galenus supra ex Arist. sed. 21. Problem. quaest. 11. 18. vide Conimbr. tract. de Problem. sect. 1. Dico secundo, visio non fit per extramissionem, sed est terminus actionis imma-L nentis, elicitus ab oculo in seipso. Ita communis contra Platonem et alios, de quo dixi Comment.ad q. 17. re. 23. ubi egi de speciebus sensibilibus. Pulchra et varia problemata de visu videri possunt apud Coninib. loco citato. Sed inscrutabilia homini pro hoc statu sunt secreta, quae natura in parvo oculi corpusculo recondit, Cujus (inquit Leonardus Lessius Societatis Jesu, eruditione et pietate decus eximium, cujus memoria in benedictione est, lib. 6. de Perfect. divin. c. 2.) celeritas tanta est, ut in puncto temporis plusquam 80.milliones milliarum conficiat, (tantum enim et amplius distant stellae a terra secundum Astronomos) tanta vero capacitas, ut tota caeli medietatem comprehendat, imo si non obstaret terra, posset intra se condere totum mundum ; tam vero arcana est ejus operatio, ut hactenus nemo mortalium illam assequi potuerit. Haec vir ille piissimus, et mihi dum viveret dilectissimus, in sapientiae Dei admirationem excitans.