SECTIO VIII

De passionibus concupiscibilis et irascibilis.

Nota primo, quod passio communiter sumitur in malam partem pro actu immediato appetitus sensitivi, ex Hieromym. in id Matth. 5. qui viderit mulierem ad, etc. et in id c. 23. coepit contristari. Sumitur tamen ut indifferens est ex Damasc.3. ftlei, 20. Nola etiam, quod actus irascibilis supponunt actus concupiscibilis. His praenotatis:

Dico primo, sex ponuntur passiones concupiscibilis. Ita D. Tbom. 1.2. q. 28. art. 4. et sunt, amor, odium, desiderium, fuga, delectatio, tristitia. Si bonum attendatur absolute, ponitur amor ; si ut futurum, desiderium ; si ut praesens et possessum, delectatio; et similiter tres alii actus oppositi de malo. Dices, quare non respicitur bonum ut praeteritum ? Respondetur, quia ut sic, non est objectum appetitus, quia nihil est, vel impossibile ; de his late agit D. Thom. supra, per sex quaestiones.

De delectatione, an sit aclus appetitus, necne, controvertitur ; et tenendo non esse operationem cum Scoto 1. d. 1. q. 3. et 4. d. 49. q. 7. inter Scotistas controvertitur a quo efficitur, de quo dixi comment. a d q. 3. annot. 1. et ad q. 11. num. 8. vide Doct. quodlib. 3. Eodem modo per contrarium dicendum est de dolore, de quo dixi locis citatis, et tractat optime Doct. 3. d. 15. a num. 5. sig. . aliter potest dici. De duplici effectu delectationis et doloris, nempe risu et fletu dixi sed. 4. in fin. Vide Fracastorium lib. de sympathia cap. 20. et Valesium lib. 5. Conlrovers. cap. 9.

Dico secundo, quinque sunt passiones irascibilis, spes, desperatio, audacia,timor, irai Declaratur, cum concupiscibilis desiderat bonum ne deficiat, animatur ab irascibili per passionem spei,quae est inclinatio circa bonum arduum ; si vero arduum malum ostendatur, insurgit audacia, quae est elevatio appetitus ad superandum. Si autem concupitum apparet impossibile vel multum difficile, oritur desperatio, quae est displicentia vel abjectio persecutionis ; quando etiam ostenditur cum magna difficultate, licet superabili, insurgit timor, qui est depressio et turbatio appetitus ; si landem malum est praesens et percipit animal, quod non potest se ab eo liberare, oritur ira ex praecedenti tristitia. Ita multi ex D. Thom. 1. 2. d. 29. art. 3. sed res nulla certitudine nititur, sed moralibus conjecturis ; posset quis plures, vel pauciores conjecturaliter ponere.