SECTIO XV De potentia nutritiva, vegetativa, generativa.

De his Arist. et ejus interpretes 2. de An. c. 4. Nota animae vegetantis tres esse functiones, scilicet nutritionem, augmentationem et generationem. Prima spectat ad conservationem individui, ut restauretur, quantum per actionem caloris naturalis deperditur; altera ad ejus perfectio nem, ut debitam molem acquirat compositum. Tertia ad conservationem speciei.

Dico primo, istae tres potentiae, si considerentur, ut virtutes sunt et facultates animae, nec inter se nec ab anima distinguuntur realiter. Haec satis constant ex dictis supra de distinctione potentiarum disp. 1. sect. penult. et ex concl. seq. probatur ; sed utrum habito respectu ad organa realiter distinguuntur, ut visus, auditus, etc.

Dico secundo, neque hoc sensu distinguuntur inter se realiter, est contra Cajet. 2. de An. text. 5. Jandun. q. 13 Javell. q. 18. et, ut videtur, contra D. Tlmm. 1. p.q. 78. art. 2. et q. 79. artic. 7. eam tenent Durand. 1. dist. 3. quaest. 2. Valesius.cap. 2. conlrov. cap. 20. Conimbr. 2. de Anim. cap. 4. q. unic Tolet. q. 10. tamen non loquitur de generativa. Est Arist. text. 42. ubi ait, quod eadem est vis nutriendi et generandi, et 2. de Gen. anim. cap. 4.idem ait de generativa et augmentativa. Probatur ratione, quia vis generans sufficit ad nutriendum, quia hec est partialiter generare seu aggenerare, et ipsa aggeneralione fit augmentatio, si nutribile, non declinat a statu sibi debito. Sic eadem virtute, qua ignis generatur, augetur et nutriretur si vivens esset. Sed cum entia non sint multiplicanda sine necessitate, sufficienter probatur, haec respondendo ad argumenta contraria.

Objicies, cum pervenitur ad statum, manet nutritiva perdita augmentativa: ergo differunt. Respondetur, manet auctiva tunc, sed debilior, quia non tantum apponit quantum prius ; sic manet eadem visiva in puero et sene, sed non aeque perfecta.

Objicitur secundo, objectum seu materia circa quam nutritivae, est substantia alimenti, auctivae, quantitas ; ergo. Respondetur, eadem potentia est nutritiva, ut convertit substantiam alimenti in alitum, et augmentativa dicitur, quatenus per partem appositum alitum augetur ; alimentum ergo est objectum utriusque, sed sub diversa ratione.

: Objicitur tertio, reperitur nutritiva et 1 auctiva sine generativa. Respondetur id negando, sed eadem potentia manet, etsi in pueris et senibus, et quibusdam animalium speciebus non habeat actum, defectu dispositionis debitae. Sic eadem est vis attractiva et retentiva alimenti, et tamen aliquando attrahit et non potest retinere.

Objicitur quarto, generativa efformat I membra, quod nequeunt illae aliae potentiae ; non enim potest nutritiva brachium abscissum ex sua materia formare; ergo. Respondetur, patet ramos abscissos per nutritivam efformari, et in parvulis aliqua membra regenerari solent ; sed solida membra raro sic regenerantur, quia semen est ad hoc aptius quam alimentum, de quo Galen. lib. de sem. cap. 17.

Objicitur quinto, generativa est in parte determinata,reliquae per lotum corpus sunt . sparsae ; ergo. Respondetur, ideo dicitur esse in determinata parte, quia ibi tantum habet materiam aptam seu concausam, nempe semen , quod est dicere, non posse habere actum nisi ibi, sed etiam quando nec ibi actum habere potest, adhuc manet potentia.

Objicitur sexto, calor facit nutritionem et auctionem, de Sens. et Sensib. cap. 4. et generatio fit a substantia. Respondetur, 2. de Gen. an. 4. dicit Arist. vegetativam efficere nutritionem, utendo calore ut instrumento.

Dico tertio, potentia vegetativa, nutritiva et augmentativa, sparsa est per singulas corporis partes, habetque varias virtutes in eis, quia in osse convertit alimentum in os, in carne in carnem ; et istae virtutes sunt incomplete specie distinctae, sicut et partes, quibus insunt ; faciunt tamen unam potentiam etiam numero totalem, sicut et illae partes unum lotum. Si tamen consideretur in eis modus agendi sunt ejusdem speciei, ad eum modum quo Scotus dicit 2. d. 1. q. 5. intellectum hominis et Angeli esse ejusdem speciei Prima pars patet, quia ex Arist. de Invtnt. c. 2. omnes partes habent nativum calorem, quo cibum conficiunt, et idem 6. Hist. 3. Ratio est, quia nutritio est actio vitalis ab intrinseco, et anima est in singulis partibus cum temperamento et potentia attrahendi, retinendi et expellendi, reliquae particulae sunt clarae.

De generativa,Hippoc. lib de Genitura, Albert. 2. de An. cap. 7. tract. 3. dicunt semen decidi ab omnibus membris, et sic in omnibus erit potentia generativa seu formativa seminis. Sed hoc rejicit Arist. 1. de Gen. anim. 17. D. Thom.l.p.q. 119. art. 2. Quidam subjectum generativae ponunt esse cor, alii hepar, alii arteriam renum, alii inferiores partes ; ego relinquo hoc Medicis. Vide Vales. 2. controv. c. 5. Qui asserunt esse in ipso semine, omnino falluntur, quia non est unum, ex Arist. 2. de Gen. anim. cap. 3. et docet cum communi Scotus 2. d. 35. et 4. d. 44. q. 1. Asserentes etiam decidi ab omnibus partibus, nullo, ut videtur, fundamento nituntur. Nec obstat, quod seminis nimia effusione omnia membra debilitentur, quia causa est, quod evacuato ejus subjecto, pars ssminis effectrix attrahit sanguinem a partibus vicinis, et illae ex aliis. Contra, quia semen est excrementum vel superfluum alimenti, 1. de Gn. anim. cap. 18. ergo non fit ex nimia attractione sanguinis alimentalis. Respondetur, verum est per se, si nimia tamen sit ejus effusio, causa ejus, quae quantum potest, quaerit quae sua sunt, eripit aliquid vicinis partibus, et hinc ex nimia seminis effusione videmus etiam bruta viribus destitui.

Petes quae viventia potentia generativa carent ? Respondetur, Arist. hic cap. 4. tria petit ad hanc potentiam. Primum, aetatem perfectam. Secundum,non esse orbatum nec impeditum, ut sunt exsecti, frigidi, de quo 8. Hist. 12. et hujusmodi sunt species animalium, de quibus 3. de Gen. anim. c. 9. Tertium, quod vivens ex semine productum fuerit. Unde vult ex putrefactione genita, non esse generativa ; sed forte excludit tanum illa,quae ex putrefactione fiunt et sexuum differentiam non habent. Haec enim non generant sibi simile, ut de anguillis ipse dicit 6. Hist. cap. 15. etsi quandoque generent dissimile, ut de bombyce dicitur, et de iis, quae ova pariunt absque coitu maris. Ista se explicat I. de Gen. anim. cap. 1. lib.5. cap. 1. 8. et sect. 10. Problem. q. 14. , Adverte generantium, alia esse vivipara, quae pariunt foetum vivum ; alia ovipara, quae ova ; alia vermipara, quae vermem, informem, involutum papilione, cum foramine quo attrahit alimentum, de quo 1. Hist. 5. sic formicae, apes, vespae, de quo 5. Hist. 22.

Petes secundo, a quo efficiuntur animalia ex putrefactione. Respondetur, non a Sole, ut multi dicunt, sed a superiori causa ; quod etiam locum habet in genitis ex semine, de quo dixi ex Doct. disp. 1 sect. 15. quia anima fit a solo Deo, ex Scot. 2. d. 18. n. 10.

Petes tertio, an genita ex semine et putrefactione, sunt ejusdem speciei. Ita ex Arist.7..Vet.cop. 7. Scot. 1. d.2. d.7. ad A. n. 27. alioquin creatum et generatum differrent specie, et calor Solis et ignis. Item, mus ex putrefactione genitus, generat ex semine murem sibi similem specie.

Petes quarto, quomodo generare sibi simile, est opus naturalissimum naturae, ut dicit Arist. hic cap. 4. Quidam ideo dictum putant primo, quia habet finem perfectiorem aliis vegetativae functionibus, nempe perpetuitatem, quia est ad conservationem speciei. Secundo quia est tantum in perfectis plantis et animalibus. Tertio, quia includit secum nutritionem et auctionem, non e contra.

Forte verius est, ideo dici naturalissimum, quia convenit omni enti naturali, tam viventi quam non viventi, quia naturaliter quodlibet determinatur ad sui conservationem, ex 2. de Gen, text. 56. et sicut non potest haberi perpetuitas sine generatione, sic nec sine nutritione, et res magis naturaliter, quantum est ex parte sui, inclinatur ad sui quam ad boni communis commodum ; et ideo aqua appetitu proprio n m ascendit sursum ad impediendum vacuum, ut bene docet Doct. 3. d. 27. q. 1. num. 12. sig. Istae rationes. Respondetur, non esse essentialiter, quia sunt ejusdem rationis, sicut generatio ignis et ejus auctio. Praeterea, communiter in generatione vivens concurrit dispositi vae tantum, et in nutritione introducit partem novae formae in materiam alimenti, ut optime ostendit Doctor contra Henr. 4. d. 44. quaest. 1. n. 7. sig. Quantum ergo; vide supra disp. I . sect. ubi ostensum est animas, excepta rationali, esse divisibiles.

Ad tertium, nutritio est aggeneratio vel ingeneratio,ut docet Scotus citatus et idem est de augmentatione, et ut distinguuntur a generatione, et eidem adveniunt ut substantialiter perficiant et conservent genitum, in quo potius perfectiores videntur quam generatio.

Adverte pro generatione viventis intelligenda, in quatuor eam differre a generatione non viventis. Primum est, quod vivens secundum partem generat. Secundum, quod ex se materiam sumit.Tertium,

quod etiam materiam augmenti ex se ministrat, etsi non semper, ut patet in foetu et fructu. Quartum, quod non statim generat, sed primo semen disponit, ex quo postea sibi simile gignit, et nullum horum convenit non viventi generanti.

Petes quinto, quomodo fiat nutritio ? Pro quo, nota varia genera actionum ad hanc concurrerp,primum est remotarum, attractionis, retentionis, expulsionis. Secundum, alterationum disponentium materiam ad formam aliti. Tertium, ipsius conversionis substantialis, qua forma aliti introducitur in materiam cibi. Primae actiones fiunt a loco motiva, de qua dixi supra sed. 6. et concurrunt qualitates quaedam, ut in magnete respectu ferri. Secundae, a temperamento primarum qualitatum, quia temperamentum conservans formam in sua materia, disponit aliam ad ejus receptionem, ut patet in non viventibus ; ulima actio fit a forma substantiali aliti, quia accidens non potest producere substantiam. Sed a qua forma, an ab anima, vel ab alia ? Respondetur, forma carnis inducit partem novam formae in materiam cibi (et sic de aliis parlibus) et anima partem novam animae in eamdem, si sit divisibilis ; rationalis vero, quia indivisibilis est, se extendit ad novam partem. Suppono ex disp. 1. sect. 8. quod animae, praeter rationalem, sunt divisibiles. Ratio est, quia forma carnis et membrorum, ac anima corporea aeque generant sibi similia ac alia agentia: et quod datur inferioribus, non est negandum perfectioribus.

Nola secundo, quod calor naturalis fovetur in omnibus membris per influentiam a corde ; et ideo in corde residet calor vitalis, quia inde veniunt spiritus vitales ad membra.

Nota tertio, quod cibus in ventriculo transit in chylum, inde per venas meseraicas trajicitur ad hepar, ubi in sanguinem convertitur, et ad omnia membra per varias venas instar aquaeductus, distribuitur. Ita Galen. 6. de Placitis. Plato dial. de nat. Arist. tamen 2. de Gen. n. 4.

nutriendi potentiam ponit in corde ; magis tamen Galeno in re medica adhaerendum, vide Albert. 2. de Anim. tract. 2.

Dico quinto, factis sequestrationibus et depurationibus cibi, utjamsitsub forma, proxima formae nutriendi (sive hoc sit antequam localiter mittatur ad partes, sive non, ) quando defertur per venas praefatas, vel aliquid eis correspondens, ut in plantis, ad paries nutriendas, et recipitur in poris earum, relictis quasi vacuis, vel humore repletis ex fluxu aliarum partium, quae ibi fuerunt, amissa propria forma, accipit formam partis sibi contiguae, et sic convertitur in nutriendum ; et sicut ante conversionem juxtaponebatur contigue partibus ejus, ita post eam, eisdem juxtaponitur continuae, ita Scotus rem hanc declarat 4. d. 44. q. 7. sig. Ad 3. dico, n. 13. ubi docet non omnes partes quantumvis minimas nutriri et augeri, alioquin auctum semper augeretur in notabili quantitate. Pro cujus intellectuale explicat etiam ad longum id qujd habet Arist. 1. de Gen. cap. 5. quomodo in nutritione, pars secundum speciem vel formam manet, et pars secundum materiam non manet, de quo vide disp. 1. sect. 8. con l. 2. ad 2.

Quaenam partes proprie nutriantur, colligi potest ex modo augmenti earum; si enim secundum omnes partes augeantur, servando eamdem figuram. nutriuntur, et non aliter. Et hinc colligitur in plantis, radices, folia, fructus, truncum, ramos nutriri ; et quia secundum omnes partes augescunt, licet post adeptum statum magnitudinis tantum crescunt secundum partem superiorem, quia ex hac tantum parte colliduntur, sicut et dentes, qua ratione dixit Arist. 2. de Part. an. cap. 34. dentes tota vita crescere. De capillis autem,oppositum est probabilius ex Galen. lib. de Temperamentis, qui explicat earum incrementum instar vaporis, in angusto loco, qui alio supposito exurgit. Et ratio facit, quia ad omnem partem crescunt. Ita Arist 3. Hist. cap. 11.

Ex quibus habetur, et docet Arist. 2. de

Part. cap.3. 4. 5. sanguinem esse ultimum alimentum, et hinc tota vita fit sanguis novus, et ideo dicitur vita hominis in sanguine consistere. Neque tantum deservit nutritioni viventis, sed generationi alterius ; post quam enim vis nutritiva sumpsit quod sibi sufficit, reliqua pars convertitur in semen, et ideo Arist. 1. de Gen. an. 18. vocat semen excremenlum alimenti, quia fit ex sanguine non necessario nutritioni. Hinc qui in cibo et potu excedunt, abundant semine et pollutionibus sordescant. Habetur etiam objectum nutritivae in ventriculo esse chylum, in hepate sanguinem, in quadam parte inferiori, semen in membris, partes novas appositas, et proprie loquendo hic tantum fit nutritio, et praecedentes actiones sunt potius generationes.

Petes ultimo, an vivens sine alimento vivere possit ? Respondetur, aliquamdiu cessare potest nutritio sine morte, ut patet in iis, qui multis diebus sine cibo vivunt, non tamen longo tempore, ut etiam experientia constat. Pro quo, nota quod vita specialiter consistit in calido et humido ; et calor, nisi ei detur alimentum in quod agat, consumit humidum, et hinc arbor evulsa arescit. Hinc etiam alia diutius vivunt aliis, quia plus habent humiditatis et resistentiae ad calorem ; mors etiam quandoque evenit ex defectu caloris, cujus certa quaedam quantitas ad vitam requiritur. Ita Arist. 2. de An. text. 47. et lib. 3. text. 59. et 1. de Gen. emim. text41. ubi ait nutritivae non obrepere somnum ; quod intellige quin secundum aliquam actionem agat, quia non semper convertit alimentum in materiam aliti.

Sed contra, quia constat quosdam aliquot annis sine cibo vivere et de quadam Sorore S. Clarae in urbe Canionensi in Hispania, a fide dignis refertur, quod a quindecim circiter annis a cibo abstinet. De ursa habet Arist. 6. Hist. an. 30. quod quadraginta dies a cibo abstinel, quibus diebus pinguescit magis, et lib. 8. cap. 15. De quibusdam aliis animalibus, ait tota hyeme alimento carere, et de gliribus ait, per id tempus multum pinguedinis acquirere, quorum unus apud Martialem in Xeniis ita de se canit : Tota mihi dormitur hyems, et pinguior illo Tempore sum quo me nil, nisi somnus alit. Respondetur tamen cum causae naturales internae in animalibus in se mutuo agant, nisi sit instauratio deperditi, necesse est brevi intereant. Ad illud de sancta illa Sorore, cujus vitam et prodigia examinarunt viri gravissimi, Episcopi, Archiepiscopi et alii Fidei Inquisitores solertissimi, et a Deo esse judicarunt, dubium vix esse potest, quin illud sit numerandum inter alia portenta gratiae, qua Deus eam ditavit.

Dices, de aliis etiam similia habentur. Albertus summi de homine, tracl. de nutrit. ait foeminam quamdam quadraginta diebus a cibo abstinuisse. ^Aponensis 10. Problematum, ait quamdam mulierem in Normannia octodecim annis nullum cibum sumpsisse. Respondetur, si vera dicunt, miracula sunt. Ad illa animalia, eo tempore, pituita vel concreto humore^aluntur, nimis lente calore naturali multum debilitato. Vide Albertum citatum, et Avicennam 7. de Anima, quod forte contigisse potuit illi foeminae, quae quadraginta diebus jejunavit.

Dices, quare non quiescit nutritiva, sicut aliae potentiae? Adde quod Aristoteles dicat de Somno, cap. 5. potentiam, si diutius operetur egere quiete. Respondetur, non habet otium, quia est fundamentum totius vitae, neque petit alternam requiem, quia se habet ut causa naturalis inanimata semper applicata ; et hac ratione non lassatur, sicut nec similes causae, solum enim lassantur potentiae quae egent applicatione, cujusmodi sunt caeterae vitales, debilitatur tamen repassione a contrariis. Vide Divum Thomam quaest. 119. art. 1. ad 3.

Dices, semina plantarum et stirpium longo tempore vivunt, et domi reservata, quaedam germinant, ut constat experientia quod sine vita fieri non posset, et tamen non nutriuntur. Respondetur, nullum semen vivit, ex Aristotele 2. Anima, cap. 1. et 2. de GenJannot. 1. Quod quaedam domi germinent, non plus arguit in eis existere vitam, quam in iis quae germinant cum terrae mandantur ; habent cepae, allia, et alia hujusmodi intra se aliquid alimenti, et adveniente commodo tempore crescunt et germinant. Vide ^Aristotelem in Problem. sect. 20. quaest. 16. et 18.