SECTIO V

Utrum appetitus sensitivus subditur voluntati?

Nota subjectionem esse duplicem, una est despotica instar servorum, quae nequit ullo modo resistere ; altera politica, instar civium, quae quandoque resistit. Nota secundo, appetitum sensitivum habere actum elicitum, quem in se recipit, et actum imperatum circa motum localem et operationes aliarum potentiarum.

Dicendum, quod appetitus subditur voluntati politice non despotice. Ita Aristoteles 1. Pol. 3. Scotus 2. d. 29. q. un. D. Thom. 1. 2. q. 17. art.7. et communis; modus autem, quo voluntas eum dirigit,est, ut jubeat intellectum ponderare, et attentius considera reillud in quod intenderecupitappe titum, et hinc cognitiva inferior, a quo immediate movetur appetitus, efficacius illud ipsum ostendit, et sic trahitur appetitus ut illud velit. Constat enim experientia, dum contra voluntatem insurgunt inordinati motus et tentationes partis inferioris, quod variis inductis rationibus, quasi disputando et consulendo, rejicit et refraenat eos, et sic moderatur passiones, ut docet 3. d. 33. num. 9. sig. . Tertia ratio.

Objicitur primo, hinc sequi in appetitu sensitivo dari propriam libertatem, alioquin non esset indifferens ad obediendum et resistendum. Concedit Cajet. 1. 2. q. 74. art. 4. et conatur ex D. Thoma probare.

Sed hoc reprehensione dignum est, quia contra Patres et Doctores docentes peccatum adeo esse voluntarium, ut si voluntarium non sit, quod peccatum esse desinit. Ita Augustinus 1. Retract. 9. et 14. et 3. de Lib. arb. 18. Chrysost. Hom. 13. in at Rom. Basil. in instruct. eorum qui vitam perfectam ducere volunt. D. Thom. 2. d. 24. q. 3. art. 2. D. Bonav. ibi. Scotus, 2. d. 42. q. 4. num. 19. At secundum opinionem Cajetani peccaretur etiam contra voluntatem, vel saltem voluntate non consentiente, quod damnavit Tridenl. sess. 5. dec. de Pecc. originat. Ratio autem, quare appetitui non convenit libertas, est quia cognitio sensitiva quam sequitur, non est discursiva, nec inquisitiva mediorum, nec universalis. Respondetur, erga appetitum non esse liberum, sed eatenus politice obedit, quia quandoque praevalescenle passione vel alteratione complexionis, resistit, et suum objectum, non voluntatis, sequitur, de quo Scotus 2. dist. 6. q. 2. sig. . Quantum igitur.

Objicitur secundo, sequeretur quod appetitus obediret circa supernaturalia ; consequens est falsum, quia haec excedunt ejus capacitatem. Respondetur,ita est. Cum enim intellectus et voluntas operantur circa supernaturalia vel spiritualia cognitiva, inferior format sibi idola conformia objectis illarum potentiarum, et sic appetitus tendit in illa, et hinc in eo fiunt motus delectationis et tristitiae, et erumpit aliquando in lacrymas, risum vel cantum. Vide D. Thom. 1. 2. quaest. 31. art. 1. ad 1.