sectio V

De secunda animae definitione

Quod sit principium vegetandi, sentiendi,

intelligendi, et loco movendi. Phil. 2. de An. c. 3. adjungit hanc secundam definitionem primae, quam sect. praeced, examinavimus, et habetur cap. 1. ejusdem libri. Pro explicatione, nota per principium intelligi intrinsecum, et constitutivum, per quod excluditur Deus, (licet sit intime praesens cunctis,) ab hac definitione. Secundo, nota quatuor particulas in definitione positas non sumi conjunctim, nec dislinctive, quoad singulas, sed ita ut disjunctio fiat cum conjunctione ad particulas praecedentes, sic Anima est id quo vivimus, aut etiam sentimus, aut etiam loco movemur, aut etiam intelligimus. Unde fallitur Simplicius Themistius, qui asserit hic solam intellectivam definiri, quia Philosophus ait ibidem corpora ob solam vegetandi rationem, esse viventia, alia ob sentiendi talia esse ; itaque non tantum de intellectiva agit, sed voluit ubicumque reperitur aliqua harum operatio, ibi ejus principium, animam inesse.

Nota tertio, hanc secundam definitionem differre in hoc a prima ; quod prima datur in ordine ad corpus, quod est subjectum animae, et ad compositum, quod per animam constituitur formaliter, haec vero datur in ordine ad operationes animae. Ex his satis patet secundam definitionem bene traditam esse, et objectiones contra eam, per haec notata facile evertuntur. Sed quomodo una harum definitionum per alteram manifestetur varie sentiunt DD. omissis multis, quae ad hoc afferuntur.

Dico primo, posterior definitio considerata, ut traditur per principium operationum animae, potest per priorem demonstrari propter quid. Ratio est, quia prius est animam esse actum corporis, et compositum constituere, quam principium esse harum operationum, et illud est causa hu-1 jus. Et si dicas, quod anima separata est principium intellectionis, id verum est, ut quod, sed ut principium quo supponit compositum, quod constituit.

Dico secundo, eadem poslerior definitio, ut traditur per operationes, demonstrat priorem a posteriori. Ratio, quia hujusmodi operationes sunt proprii effectus illius, quod actuat corpus, et constituit compositum animatum. Praeterea, Aristoteles initio cap. 2. dicit enitendum esse priorem per posteriorem ostendere, sicut solet quod secundum se notius est, sed nobis obscurius, per nobis notiora demonstrari ; sed progrediendo a notioribus nobis,ad notiora secundum se, est progredi ab^ effectibus nobis notis, ad causas latentes. Ex quibus sequitur primam definitionem esse essentialem, quia datur per genus proprium, scilicet formam substantialem, et per differentiam, qua nulla propinquior ad tale genus contrahendum, scilicet formam talis corporis Physici organici. Nec obstat quod esse formam talis corporis dicat respectum qui non potest esse de essentia absoluti, cujusmodi est anima ; quia etiam rationale dicit respectum principii ad actum, et tamen per illud essentialiter definimus hominem, quia nihil aliud magis propinquum reperitur ad animal contrahendum ad hominem, et essentiae rerum in se, sunt nobis pro hoc statu incognitae.

Sequitur etiam secundam definitionem non esse essentialem, quia supponit animam in sua essentia ; operatio enim supponit suas causas, non enim anima ideo est anima, quia est principium operandi, sed e converso. Probatur ex Arist, dicto c. 2. ubi sumit pro fundamento suae demonstrationis, animatum ab inanimato vita (id est, operatione vitae) sejungi, scilicet a posteriori, et quoad nos.

Objicies, unumquodque est gratia suae operationis, 2. de Cael. c. 3. text. 17. ergo definitio animae in ordine ad suas operationes, est a priori, quia per causam finalem. Respondetur, operationes esse finem animae, quantum ad ejus existentiam, et intentionem agentis, non quoad ejus quidditatem, et essentiam, quia non ideo habet anima talem essentiam,quia est principium talium actionum, sed contra ; et eo modo quo finis sunt, potest definitio secunda admitti ut a priori , quia per eas redditur causa, quare ex intentione agentis, anima ut forma tali corpori organico adjuncta est; et hoc est dicere, quod respectus ad tales operationes habet se ut causa motiva ad productionem animae, cum quo stat, quod simpliciter sit definitio a posteriori, quia profluunt operationes ab anima, et sic supponunt eam.