CAPUT V.

Quod species sint magis substantiae quam genera, non sic autem species specialissima respectu alterius specialissimae.

Secundarum vero substantiarum magis sunt substantiae species quam genera propter eamdem rationem quae dicta est i species enim propinquior est primae substantiae quam genus secundum descensum in linea praedicamentali : et quia propinquior est, magis determinat de esse ipsius. Et hoc probatur per hoc quod si quis interrogatus de prima substantia quid est, ut quid est aliquis homo, assignet respondens ad quaestionem quid est prima substantia, evidentius et manifestius assignabit quid est prima substantia, speciem proferens in responsione quam proferendo genus : species enim est totum formale esse cujusdam hominis : esse autem hominis in genere non est totum sed secundum partem, et est communitate generis confusum : unde sicut determinatius est esse cujusdam hominis in quodam homine quam in homine, sic determinatius est esse cujusdam hominis in specie quam in genere : assignando ergo hominem manifestius assignabis quid est quidam homo, quam assignando animal esse in specie : sicut esse hominem magis est proprium alicui homini quam esse in genere ut esse animal : esse namque animal est esse communius et magis confusum et indeterminatum quam esse hominem, sicut patet in similibus inducendo. Cum enim interrogatus fueris quid sit aliqua arbor? et dixeris aliquam arborem esse secundum speciem, manifestius et certius quid est quaedam arbor assignabis quam si dixeris plan- tam esse. Ergo a simili et quemdam hominem assignando dicens esse hominem, manifestius quidem assignabis quid est, quam si dixeris eumdem animal esse.

Amplius hoc quidem probatur alia ratione : principales enim substantiae ideo principales dicuntur, eo quod omnibus aliis substant et subjectae sunt, et alia omnia aut de his praedicantur aut sunt in ipsis, sicut dictum est : ideo enim maxime substantiae in physicis sunt vocatae. Sicut autem primae substantiae in substando et fundando in esse actuali ad omnia alia se habent, sic et species se habent ad genera : subjacet enim generi species ut determinans confusionem ejus ad esse formale ultimum : et hoc probatur ex hoc quod genera de speciebus praedicantur sicut magis commune de minus communi, et sicut totum de parte cujus est totum. Species autem de generibus minime praedicantur, eo quod non convertitur, quod sicut genus de specie universaliter praedicatur, sic praedicetur species de genere. Sequitur ergo ex his quod species magis dicit substantiam et quid est primae sabstuntiae quam genus.

Videtur tamen contra hoc objici, quia in quaestione quid est, magis dicit causam qui assignat causam illam quae per se causa est, quam si assignat causam quae per illam priorem habet quod est causa : sed generalissimum quod est omnium principium, per seipsum causa est in quaestione quid est, omnia alia inferiora per id sunt causa, et sic magis videtur dicere quid est, assignans genus, quam assignans speciem : quod si concedatur, contrarium est huic quod dictum est. Adhuc autem cum in inferiori sit superius actu et intellectu, qui assignat id quod inferius est, assignat etiam id quod superius est : qui autem assignat quod superius, nec actu nec intellectu assignat quod inferius est, quia non est in ipso nisi secundum potentiam : plus igitur causam ejus quod quid est assignat qui

assignat speciem quam ille qui assignat genus : et hoc est concedendum. Et quod objicitur quod qui assignat quod inferius est, assignat quod per aliud causa est : Dicendum quod inferius non est per aliud causa quod sit extra ipsum, et ideo non est causa omnino per aliud, sed per seipsum. Si autem esset per aliquid extra seipsum, tunc esset causa omnino per aliud : et ideo in quaestione quid est, melius assignat causam qui dicit speciem quam qui dicit genus. Manifestum est igitur quod inter secundas substantias magis est substantia species quam genus.

Sed ipsarum specierum quaecumque sunt species specialissimae, ita quod nullo modo possunt esse genera, nihil magis altera quam altera est substantia: quia quaelibet illarum aequaliter totum est esse suorum individuorum in forma ultima determinatum, cui in esse individui nihil additur nisi materia et accidens individuans. Quod probatur inducendo : quia si interrogatus fueris de aliquo homine quid est et de aliquo equo quid est, nihil familiarius assignabis ad esse hujus hominis pertinens sive determinans respondendo de aliquo homine ipsum hominem quam de aliquo equo equum : aeque enim determinatum et certum est esse cujusdam hominis in homine, et esse cujusdam equi in equo . aeque igitur homo et equus, quae sunt species specialissimae, substantiae sunt quantum ad actum substandi. Similiter autem et principalium substantiarum unius speciei quam alterius speciei, quae ambae sunt specialissimae et non subalternae subalternatim positae, nihil magis principalis est substantia unius speciei quam principalis substantia alterius speciei, et magis vel minus substantia principalis quam altera : nihil enim magis est substantia principalis aliquis homo quam aliquis bos vel aliquis equus, sed aeque sunt principales substantiae omnia individua specierum.

Sed non sic est in generibus : quamvis enim genus sit generis superius usque ad generalissimum, non tamen sequitur quod genus generis sit tertia substantia et genus illius generis sit quarta substantia, et sic ascendendo sit quinta, et sexta, ita quod ultima sit generalissimum : quia in formis communibus quae praedicantur, non est nisi confusum et determinatum per ultimum actum : et ideo non sunt nisi duae in genere substantiae secundum magis et minus, determinata quidem quae est species et indeterminata quae est genus : sed hoc verum est, quod in confuso est confusum, confusius, et confusissimum : sed haec non faciunt gradum secundum speciem differentem, quia pluribus illorum confusum est et indeterminatum : merito ergo ea quae ascendendo post principales substantias sunt inferiorum species et genera dicuntur substantiae, et sola illa sunt substantiae secundae : sola enim haec indicant secundum quaestionem factam per quid est, principalem substantiam confuso esse et indeterminato inter ea quae de principali substantia praedicantur : omnia enim praedicabilia praedicantur in quale : aliquem enim hominem assignando quid est, demonstrabit aliquid familiarius et certius si speciem et hominem esse dicat quam genus, dicendo quod sit animal. Aliorum vero praedicabilium quae secundum accidens praedicantur, eo quod in subjecto sunt, quidquid assignaverit respondendo ad interrogationem factam per quid, quilibet assignabit extranee : nec erit de essentia primae substantiae, videlicet de quidditate ejus. Ex opposito ergo ista de causa species et genera solum secundae substantiae dicuntur.

Amplius autem hoc idem etiam hoc modo probatur : quia principales substantiae ab actu substandi substantiae sunt vocatae, ideo dicuntur principales substantiae quia omnibus scilicet aliis subjacent praedicatis sive essentialibus sive accidentalibus. Sicut autem primae substantiae ad omnia alia praedicata se habent in subjacendo, ita species et genera principalium substantiarum ad reliqua alia accidentia, scilicet praedicata se habent :

quia de speciebus et generibus omnia reliqua accidentalia praedicata, praedicantur per modum qui supra determinatus est : aliquem enim hominem dices esse grammaticum, ergo et hominem et animal grammaticum dicis, sicut nuper ante probatum est : similiter etiam est in aliis accidentalibus praedicatis. Secundum igitur locum in substando species habent et genera : ideo secundae dicuntur substantiae, et omnes dicuntur substantiae, et nullae tertiae vel quartae.