ARTICULUS II. Quid sit materia ?

Ad secundum proceditur sic :

In primo de Generatione et Corruptione , diffinitur sic materia : Est autem hyle maxime quidem et proprie subjectum generationis et corruptionis et susceptibile, modo autem alio est quod aliis transmutationibus.

Item, In VIII Metaphysicae : Dico materiam illud quod non est hoc in actu, sed est hoc in potentia .

Item, In XI Metaphysicae : Materia est hoc secundum quod videtur : quoniam illud quod est secundum contractum, et non est secundum ordinem, est materia .

Item, In fine primi Physicorum : Dico materiam primum subjectum unicuique, ex quo fit aliquid cum insit, per se et non secundum accidens .

Contra primam diffinitionem objicitur sic, quod

1. Primum subjectum non videtur materia esse generationis et corruptionis, sed potius videtur subjectum alterationis : omnis enim generatio fit secundum actionem et passionem qualitatum primarum : ergo materia prius est susceptibilis primarum qualitatum, quam generationis et corruptionis : sed alteratio est mutatio secundum qualitates, manente subjecto eodem, ut dicit Philosophus in primo de ''Generatione et Corruptione : ergo materia prius est susceptibilis primarum qualitatum, quam generationis et corruptionis.

2. Praeterea, Non fit generatio nisi

condensata vel rarificata materia : ergo raritatis et spissitudinis prius susceptiva est materia, quam formae substantialis secundum quam est generatio.

3. Si dicatur, quod primum non ponitur ibi pro eo quod est ante quod est nihil, sed ponitur primum pro proximo, adhuc videtur falsum : quia materia non videtur esse proximum subjectum generationis, sed potius corpus, cum quantitas secundum Philosophum abstrahat a motu et mutatione. Vel hoc est ideo, quia quantitas non habet contrarium, et omne quod mutatur, mutatur de contrario in contrarium.

4. Praeterea, Videtur falsum quod dicit in secunda parte diffinitionis, quod modo alio sit subjectum aliarum transmutationum : quia modo non videtur esse subjectum aliarum transmutationum, sed potius compositum, quemadmodum dicitur in V Physicorum , etiam quod tales mutationes sunt de subjecto ad subjectum.

5. Praeterea, Videtur sibi contrarius in fine primi Physicorum : dicit enim, quod materia est ingenerabilis et incorruptibilis : et hic dicit, quod sit susceptibilis generationis et corruptionis.

6. item quaeritur, Quare dicitur maxime et proprie ? Videtur enim, quod materia secundum eamdem rationem subjectum sit omnis transmutationis. Si enim passio communis est, oportet rationem subjecti esse communem : sed transmutari secundum contraria vel media est passio communis in omni motu et mutatione : ergo ratio subjecti erit communis : et ita secundum unam rationem subjectum erit in omni mutatione.

Contra secundam objicitur sic : Materia non est in potentia respectu illius tantum, sed respectu omnis formae.

Cum ergo hic dicat formam determina- tam, male dicit dicendo : Dico materiam illud quod non est hoc in actu, sed est hoc in potentia. Quod autem sit in potentia respectu omnis formae, probatur indirecte sic : Si. esset tantum possibilis ad hanc, tunc cum. illa esset sub illa, jam non esset in potentia ad. aliam. Sed materia quae conjuncta est formae cum impossibilitate ad aliam formam, non est separabilis ab illa cui conjuncta est, ut patet in materia coeli: et sic illa materia a tali forma non separatur, quod falsum est.

CONTRA tertiam objicitur sic :

1. Dicit Boetius in libro de Duabus naturis in una persona Christi, quod materia proprio intellectu non est intelligibilis. Ergo videtur, quod. non. sit hoc quod videtur : sensus enim secundum contactum, id est, secundum quod visio est, hoc est quod intelligitur.

2. Praeterea, Quid est hoc quod dicit, Omne illud quod est secundum contactum, ei non est secundum ordinem, est materia ? Omnis enim materia determinatur secundum ordinem, sicut dicitur in fine primi Physicorum : materia enim dicit ordinem potentiae ad. actum : et hoc habetur in praecedenti diffinitione. Praeterea, Contactus corporum est, et materia proprie non est corpus.

3. Si forte dicatur, quod materia quidem non ordinata est, sed tantum cognoscitur, ut dicit diffinitio, secundum quod contingit formam, quia forma est principium cognoscendi et se et materiam, hoc videtur contra Philosophum esse, qui dicit in primo Physicorum ante finem , quod subjecta quidem natura scibilis est secundum anologiam : sicut enim ad statuam aes aut ad lectulum lignum, aut ad aliorum aliquid habentium formam, materia et informe antequam accipiat formam se habet : sic ipsa se habet ad substantiam et quod

est. Et ita videtur materia cognoscibilis esse secundum ordinem, et non secundum contactum.

Contra ultimam objicitur sic :

1. Cum dicitur primum subjectum., aut dicitur primum ante quod nihil est, aut proximum. Si ante quod nihil, tunc male adjungitur, cum insit : quia hoc non semper inest secundum eamdem rationem, sicut terra secundum quod terra non inest alii. Si autem dicit primum proximum, hoc non est materia solum, sed compositum : omne enim mixtum et complexionatum compositum est.

2, Praeterea, Quare dicit non secundum accidens : hoc enim quod inest non secundum accidens, non habet rationem subjecti: et ita per hoc ipsum quod dicit substantiam, removetur accidens: ergo superflue additur postea, non secundum accidens.

Praeterea, Objicitur contra omnes istas distinctiones simul. Quod omnino simplex est, nullo modo est diffinibile : quia omnis diffinitio dicit partes diffiniti. Materia autem simplex est omnino. Ergo nullo modo est diffinibilis.

Si forte dicatur, quod descriptiones sunt. Contra hoc iterum est : quia descriptio vel est ex parte substantialium, sicut ex differentiis aggregatis praeter genus, vel ex substantiali et accidentali, sicut si proprium conjungitur cum genere vel differentia : vel ex accidentibus aggregatis, sicut crispus musicus Cleonis filius est descriptio Socratis. Et unaquaeque istarum descriptionum est de composito tantum, et non de simplici. Ergo descriptio non potest esse materiae cum sit simplex.

Praeterea quaeritur, Qualiter differunt istae notificationes materiae.

Solutio. Ad ultimum respondemus primo, quod (sicut dicit Boetius) sub- stantia et entitas materiae in se considerata non est intelligibilis proprio intellectu, sed. intelligitur secundum privationem, scilicet quod hoc est materia, quod praeter formas accidentales et substantiales invenitur in ente : et ideo si debet intelligi, oportet quod hoc sit per ordinem ad formam, vel per conjunctionem ad formam : et sic quodammodo diffinibilis est, et habet quamdam compositionem rationis, secundum quod ratio accipit eam ordinatam vel conjunctam. Si tunc accipitur ut conjuncta, sic diffinitur illa ratione in Xl Metaphysicae,

Si ut ordinata, tunc aut ordinata ad mutationem, aut ad formam. Si ad mutationem, tunc sic diffinitur in primo de Generatione et Corruptione .

Si ut ordinata ad formam : aut secundum ordinem contingentem formam, et sic diffinitur in fine primi Physicorum, et hoc notatur per hoc quod dicit. Ex quo fit aliquid cum insit: aut secundum ordinem non contingentem formam, et sic diffinitur in VIII Metaphysicae .

Dicimus ergo ad primum, quod prima potentia materiae est ad formam substantialem : substantia enim composita est causa accidentis. Et ideo licet calidum et frigidum sint qualitates, quarum actione et passione fit generatio secundum circulum vel secundum rectum, tamen non sunt in materia nisi post formam substantialem elementi : ponatur enim per impossibile, quod materia sit ante formam elementi, materia nec erit calida, nec frigida, nec humida, nec sicca. Prima enim forma substantialis quam recipit materia, forma elementi est. Quod probatur per diffinitionem elementi. Elementum enim est, ex quo componitur res primo, et est in re, et non resolvitur in formam aliam : id enim in quo stat resolutio, principium est in natura.

Ad aliud dicimus, quod raritas et densitas potius dicunt positionem partium

materiae quam qualitates naturales materiae superadditas : et ideo de talibus secundum naturam non est objectio, sed potius secundum rationem. Dicunt tamen quidam, quod materia est susceptibilis primarum qualitatum et raritatis et densitatis : et tamen primo est subjectum formae substantialis : quia non recipit qualitates primas nisi per illam.

Ad aliud dicendum, quod primum dicitur proximum. Et primum dicit etiam ante quod nihil est : potentia enim materiae primo est ad substantialem formam, et ad alias per accidens, scilicet propter illam : et sic primum dicit ante quod nihil est. Similiter primum subjectum in generatione manens idem numero, hoc est materia : non enim est eadem corporeitas numero quae est in genito, et in eo ex quo fit transmutatio, sicut est in semine et in homine. Quod probat Avicenna in Sufficientia per dimensiones quae alterius rationis sunt in semine, et in eo quod fit per generationem ex illo.

Ad hoc quod objicitur, quod quantitas est ante mutationem et abstrahit a motu et mutatione. Dicendum, quod isia est quantitas accepta secundum intelligentiam, et non secundum esse quod habet in materia.

Ad hoc quod objicitur, quod quantitas non habet contrarium, et ideo non mutatur. Dicendum, quod ex hoc non sequitur, nisi quod non mutetur per se : sed per accidens mutatur mutatione subjecti.

Ad aliud dicendum, quod compositum est subjectum primum in aliis mutationibus : sed tamen hoc ipsum compositum rationem subjecti habet a materia : materia autem est subjectum remotum : et hanc diversitatem notat Philosophus cum dicit, modo autem alio .

Ad aliud dicendum, quod susceptibile generationis et corruptionis dupliciter dicitur, scilicet ut quod generatur et corrumpitur : et sic susceptibile generationis et corruptionis est compositum. Dicitur etiam susceptibile generationis et corruptionis, sicut subjectum in transmutatione quae est generatio et corruptio : et sic materia est susceptibilis generationis et corruptionis : et sic non est contrarietas istius diffinitionis, ad aliud quod dicitur in primo Physicorum in fine : ibi enim probatur, quod non est generabilis et corruptibilis quemadmodum compositum. Si enim generaretur, cum omnis generatio sit ex materia, esset materia antequam generaretur, quod est inconveniens. Similiter si corrumperetur, cum omnis corruptio sit ad materiam, esset materia postquam corrumperetur : et ita concluditur, quod est incorruptibilis et ingenerabilis : nihilominus tamen est subjectum generationis et corruptionis.

Ad aliud dicendum, quod passio quae est transmutatio secundum contraria, non est communis nisi secundum genus : et hoc modo prout contraria reducuntur ad privationem et habitum, quemadmodum docet Philosophus in X. primae philosophiae . Sed secundum determinatam rationem non est communis passio : quia in formis substantialibus absentia et potentia formae facit mutationem, ut dicit Philosophus in primo Physicorum : in aliis autem mutationibus non est sic, sed privatio salvatur in illis in natura contrarii : unde privatio albi nigrum est, vel medium. Et propter hoc etiam ratio subjecti determinata non est una, sed communis. Et propter hoc dicit maxime quidem et proprie : et dicit maxime, quia materia perficitur essentialiter a forma substantiali. Proprie autem dicit in comparatione ad alias formas quas non desiderat nisi propter istam.

Ad aliud quod contra diffinitionem

secundam objicitur, dicendum quod Intelligitur de materia in ordine ad formam propinquam, sicut est ordo calidissimi ad formam ignis : et ita non procedit objectio : quia materia quae est in potentia ad omnem formam, est materia remota. Unde dicit Commentator super Metaphysicam , quod unumquodque est in potentia in illo ex quo educitur uno motore, quemadmodum idolum in potentia est in cupro, quia uno motore, hoc est, arte educitur de illo : et cuprum in potentia est in terra, quia uno motore, hoc est, motu uno superiorum educitur de illa. Sed idolum non est in potentia in terra: quia ad hoc exiguntur plures motores ut educatur, scilicet natura et ars.

Ad id quod objicitur contra tertiam diffinitionem, dicendum quod licet entitas materiae in se considerata, perfectum intellectum non habeat, cum intellectus ejus est quod est in ente per formam vel analogiam secundum quod ex materia artificiali cognoscitur materia in natura, sicut dicitur in auctoritate Philosophi, sicut ad statuam aes et ad lectulum lignum se habet. Et dicitur in illa auctoritate, quod sic se habet informe et materia ad substantiam, et hoc aliquid et quod est. Et intelligit per informe rationem privationis in materia, per materiam autem naturam subjecti, per substantiam autem intelligit formam, per hoc aliquid determinatam et compositam substantiam : hoc aliquid enim est forma contracta per materiam. Per hoc quod est, intelligit rationem subsistentiae, quam habet composita substantia a compositione materiae et formae. Unde quod est idem quod nunc est apud naturam. Per formam autem intelligitur materia secundum quod accipit esse a forma : secundum Philosophum enim in VII Metaphysicae, idem est esse subjecti et formae in composito : quia subjectun non habet esse nisi a forma. Et propter hoc dicit, secundum quod videtur : quit iste est solus modus intelligendi perfectus, quo intelligitur materia, ut dicit Commentator ibidem .

Ad aliud dicendum, quod haec propositio falsa est, quod omnis materia determinetur secundum ordinem : materia enim secundum quod est in ente, non determinatur secundum ordinem : sed verum est, quod omnis potentia materiae determinatur secundum ordinem : et ita intelligitur praecedens diffinitio. Unde patet, quod non est contrarietas.

Ad aliud dicendum, quod contactus dicitur proprie et communiter. Proprie est corporum, quorum ultima sunt simul, ut dicit Philosophus in VI Physicorum . Sed communiter dicuntur contingere se determinans et determinatum ut potentia et actus.

Ad illud quod objicitur contra quartam, dicendum ut supra, quod primum ponitur utroque modo : et si idem est quod ante quod nihil est, tunc solvendum est argumentum quod est contra : quia materia prima sola est subjectum : haec enim sola salvatur eadem numero in utroque termino transmutationis. Unde non oportet, quod sub eisdem formis quibus fuit, maneat in eo cujus est materia. Si autem est idem, quod proximum : tunc dicendum, quod proxima sunt illa inter quae non est medium : inter materiam autem primam et fo rmam substantialem non est medium, et dispositiones secundum esse quod habent in composito, consequuntur formam substantialem : sed secundum esse quod habent in transmutando materiam, praecedunt formam substantialem : sed illae quae praecedunt et quae sequuntur, non sunt eaedem numero, sicut non est eadem qualitas in numero intensa et remissa.

Ad ultimum dicendum, quod hoc quod dicit, non secundum accidens, non determinat subjectum, vel etiam hoc quod inest : sed est determinatio ejus quod praecedit, ex quo fit res, sicut album fit ex longo : unde longum non est proximum subjectum et propria materia albi.