ARTICULUS II.

Utrum objecta visus in tenebris sint luminosa, et a quo recipiunt lumen ?

Deinde, Quaeritur de noctilucis quae sunt objecta visus in tenebris, sicut quercus putrefacta, et quaedam ossa piscium, et squamae, et quaedam animalia.

Quaeritur autem, Unde sit lumen eorum?

Et si dicitur, quod ab igne: tunc videtur quod non.: quia non potest esse ab igne mixto, eo quod ignis non est in mixto actu, sed in potentia tantum, et ignis non est lucere in potentia: aliter enim omnia mixta lucerent.

Si vero dicatur, quod in talibus est ignis actu. Contra: Ignis in actu ustivus est ejus in quo est, et talia nos non videmus aduri.

Praeterea, Rationes supra positae a Philosopho in libro de Sensu et sensato contra Platonicos dicentes ignem dominari in oculo, videntur hic habere locum. Si enim lumen est ab igne, tunc talia videntur debere exstingui in glacie et nive posita et aqua superfusa, cum, sicut dicit Philosophus, calido sicco contrarietur frigidum humidum.

Si forte dicatur, quod hoc est ex lumine caeli. Contra hoc est quod supra probatum est de caelo, quod non est corpus generabile et non commiscibile aliis elementis, cum non sit ejusdem materiae cum aliis.

Praeterea quaeritur, Quare quaedam eorum de die videntur et de nocte, quaedam de nocte tantum, in die autem videntur alba in loco lucis ? Ignis enim de die et nocte videtur, ut dicit Aristoteles in libro II de Anima .

Item quaeritur, Quare quaedam videntur in luce ignis de nocte, sicut vermiculi, in quibus apparet quasi similitudo igniti carbonis successive sufflati: sed quercus putrefacta quasi apparet alba, et videtur sub colore ?

Solutio. Dicendum, ut habitum est, quod ignis habet duplicem comparationem, proprietatem scilicet luminis quam accipit a proprio corpore quod est caelum, et calidum et siccum secundum quod est elementum: et illa comparatio quae est substantia iguis cum lumine, prior est natura quam illa quae est substantia ignis cum calido et sicco tribus rationibus. Quarum prima est, quia illam habet per relationem ad primum corpus quod est caelum. Dicit enim Philosophus, quod caelum non recipit impressiones peregrinas, sed elementa: et idcirco ignis receptivus est impressionum caeli et maxime inter elementa, eo quod vicinissimus caelo est, quia contingit ubique sphaeram lunae: prima vero impressio caeli super inferiora est impressio luminis. Secunda ratio, quia lumen communius est quam calidum et siccum.: invenitur enim inseparabiliter in caelo et igne inspissatis partibus, licet in partibus non adeo spissis non luceat, separabiliter autem in aere et aqua: quod autem communius est, convenit rationem prioris et communioris, quam id quod est proprium secundum speciem. Tertia vero ratio, quod lumen non est commiscibile cum aliquo per se. Cujus probatio est, quia non habet contrarium: et nihil commiscetur nisi quod habet contrarium, ut probatur in libro de Generatione et Corruptione.

Dicimus igitur, quod ignis in mixto amissis proprietatibus posterioribus secundum actum non de necessitate amittit proprietatem priorem secundum naturam: et mixtum secundum proprietates priores non de necessitate commiscetur secundum priorem.

Sed tamen notandum, quod causa lucentiae non est natura caeli tantum, nec etiam natura ignis. Aliter enim caelum in omni sui parte luceret, et similiter ignis in tota sphaera sua, sed oportet partes esse conculcatas et propinquas ad invicem. Et ideo necesse est in noctilucis partes conculcari et inspissari ipsius ignis ad hoc ut luceant. Et hoc contingit tribus modis, scilicet in corruptis in quibus cum calido natura partes evolant ad exterius trahentes secum humidum naturale ad superficiem: et quia humidum aqueum servabile est luminis, ut dicit

Philosophus, propter hoc partes ignis multiplicatae in parte exteriori tenentur et servantur ab humido, et per consequens inspissatur ad lucendum. Et hoc non tantum fit in quercu putrefacta, sed etiam in aliis quibusdam. Unde Avicenna dicit, quod vidit gallum mortuum talem et ovum gallinae tale. Et similiter nos videmus spinas interiores quorumdam piscium quae sunt loco spondilium in quibus est nucha descendens a capite sic fulgentes de nocte, quando exsiccatae sunt. In illis enim spinis est humidum medullosum, quod extractum ad superficiem, servat partes ignis. Et hujus signum est, quod talia putrefacta vehementer exsiccata non fulgent, sed inveniuntur scissa in partibus tamquam recidentia in cineres, Secundus modus est in non corruptis quibusdam naturaliter frigidis et non habentibus sanguinem, in quibus partes igneae congregantur circa locum digestionis nutrimenti ad hoc quod. compleri possit digestio: et idcirco incipiunt fulgere ibi, sicut est in vermiculis qui lucent in nocte. Tertius modus est in quibusdam piscibus, in quibus propter conservationem caloris naturalis in loco frigido et humido natura extrinsecus circumponit partes duras terrestres, calido digerente coagulatas: et quia dura et spissa multum tenent calidum, propter hoc partes ignis multiplicantur in iliis: et ideo incipiunt fulgere, sicut capita quorumdam piscium et squamae.

Ex his patet solutio ad omnes rationes inductas.

Ad id quod quaeritur, Quare quaedam videntur lucentia in die, ut ignis ?

Dicendum, quod haec est ratio, quia lux ignis fortior est quam aliorum; nihilominus tamen ignis si exponatur immediate radiis solis, videbitur albus. Cujus signum est, quod quando carbones ignei. immediate exponuntur radiis solis, sta- tim videntur cooperti alba favilla: et ideo contingit, quod fortius lumen vincit minus, tangendo ipsum, et colorem proprium in animatis: et ideo videntur tuno sub colore, et non sub lumine.

Ad ultimum dicendum, quod in putrefactis partes ignis sunt deficientes retentae in humido extracto ad superficiem, et ideo sunt debiles in lumine; et propter hoc lux ista apparet tamquam immixta albedini: sed in illis quae non sunt corrupta, lumen est in partibus ignis caloris naturalis multiplicati circa locum digestionis, et ideo magis est fortis in illuminando. Et quia, in talibus quando volant, ut dicit Aristoteles in libro de Somno et vigilia, repercussio est spiritus ad succintorium sivo diaphragma, propter hoc illa lux videtur quasi sufflata successive.