ARTICULUS III.

Utrum sini ires, gradus intel lectus possibilis ?

Tertio, Quaeritur de gradibus potentiae intellectus possibilis.

Et videntur esse tres propter similitudinem materiae. Est enim materia indisposita, et materia disposita, et est materia perfecta sub forma. Et sic est in- tellectus possibilis, qui dicitur hylealis

ab Alexandro, et dispositus per principia prima, quibus ignoratis ignoratur scientia, et quibus scitis non de necessitate scitur : et est intellectus sub scientia.

Hoc etiam videtur dicere Aristoteles in secundo de Anima , ubi dicit, quod sciens aliquid, sicut si dicamus hominem scientem, quoniam ipse scibilium est. Per hoc enim non ponitur nisi materialis potentia ad sciendum. Item est sciens, sicut jam diximus scientem habentem grammaticam. Et per hoc innuit potentiam quae facta est per habitum. Item, Dicit quod cum non sit simplex quod potentia dicitur, sed aliud utique sicut si dicamus puerum posse militare, aliud autem sicut in aetate existentem : sic se habet sensitivum et scientificum . Et intendit dicere, quod potentia ante habitum non. dicitnr uno modo, sed una est sicut potentia militandi in puero, quae est materialis et indisposita. Alia est sicut potentia militandi in juvene, quae est potentia disposita, : quia talis jam cognoscit arma militiae. Eamdem distinctionem ponit Avicenna. Sed contra :

I. Potentia intellectas possibilis non. est nisi ad intelligibile : ergo habito intelligibili erit potentia perfecta : sed propositionibus primis habitis babetur intelligibile : ergo potentia ejus perfecta erit : et sic non erunt nisi duo gradus potentiae, scilicet hylealis et perfecta.

2. Item, Materia in potentia est ad formam : et quando habet eam. maxime quae est forma substantialis, tunc est perfecta : ergo a simili cum intellectus possibilis sit in potentia ad intelligibile, erit ipse maxime perfectus quando attingit maxime intelligibile : sed prima principia sunt maxime intelligibilia : ergo quando attingit illa, erit maxime perfectus : et ita iterum cessabit gradus mediae potentiae, scilicet dispositae.

Sed contra hoc est : quia secundum hoc scieris prima principia, esset magis perfectus secundum intellectum quam sciens artem.

Quaeritur juxta hoc, Utrum intellectus possibilis sit in potentia ad omne intelligibile ?

Et videtur, quod non. Dicit enim Aristoteles in tertio de Anima , quod ipse seipsum potest intelligere. Nihil est in potentia ad seipsum. Ergo intellectus possibilis non est in potentia ad omne intelligibile.

Juxta hoc iterum quaeritur. Utrum una potentia intelligit omnia intelligibilia ?

Et videtur, quod non.

1. Dicit enim Philosophus in libro de Anima, quod unusquisque actus habet fieri in propria materia : sed intelligibilia non sunt actus unius : ergo non habent fieri in uno tamquam in propria materia : ergo intellectus possibilis per unam potentiam non potest suscipere omnia intelligibilia,

2, Item, Dicit Aristoteles, quod sicut potentia sensitiva est ad sensibilia, ita intellectiva est ad intelligibilia : sed potentia sensitiva diversificatur secundum diversitatem sensuum : ergo et intellectiva diversificabitur secundum diversitatem intellectuum : et ita sicut habemus plures sensus, ita habebimus plures intellectus possibiles.

3. Item, Materia generabilium et corruptibilium dividitur essentialiter per diversitatem formarum substantialium et oppositionem, contrario runi. Similiter potentia animae quae est sensus, specialiter dividitur per diversitatem formarum sensibilium, Auditus enim non, est in potentia ad colorem, nec econtra visus ad sonum : ergo a simili videtur, quod intellectus possibilis substantialiter dividatur penes diversitatem intelligibilium : et sic iterum sequitur, quod plures intellectus possibiles substantialiter differentes sint in anima,

4. Item, Cum tripliciter res abstrahuntur, ut dicit Aristoteles, quaeritur, Utrum eadem potentia possibilis intellectus sit ad intelligibilia tripliciter abstracta. ? Et videtur, quod non ; illud enim quod distinguit, generat differentiam : sed actus distinguit potentiam : ergo generat differentiam potentiae. Intelligibile autem separatum a motu et materia, diversum est ab intelligibili separato a motu et non a materia, et haec duo diversa sunt ab illo intelligibili, quod nec a motu nec a materia separatur : ergo videtur, quod. talia intelligibilia faciunt differre potentiam intellectus possibilis : sed talia intelligibilia sunt mathematica et metaphysica et naturalia : ergo non eodem intellectu possibili possunt intelligi illa tria.

Contra hoc est,

1. Quod dicit Aristoteles, quod intellectus possibilis est in quo est omnia lieri.

2. Hem, Dicitquod eadem intelligentia possibili aliter se habente intelliguntur omnia naturalia, mathematica, et metaphysica : naturalia accipiuntur per extensam intelligentiam, mathematica et metaphysica per circumflexam.

Solutio. Dicendum, quod tres sunt gradus intellectus possibilis ad scientiam, sed ad intelligibile non sunt nisi duo. Scientia enim est habitus constitutus ex compositione intelligibilium : et propter hoc primus potentiae gradus ad ipsam est intellectus humanus hylealis, qui de sua natura est talis ut sit sciens. Secundus autem est habitus principiorum, quae sunt quasi instrumenta ad acquirendam scientiam. Tertius autem habet scientiam, et potest considerare quando vult. Ad intelligibile autem non suet; nisi duo gradus,, scilicet ante intelligere et sub ipso, eo quod intelligere non habet dispositionem praecedentem se in intellectu possibili.

Et per hoc palet solutio ad tria prima.

A.T) id quod juxta hoc quaeritur, Utrum

ipse sit in potentia ad omne intelligibile ?

Dicendum, quod ipse seipsum duobus modis intelligit, scilicet ut intelligibile distinctum ab aliis intelligibilibus : et sic non semper inlelligit se in actu : quia cum non simul plura possumus intelligere., sequeretur si semper intelligeret se in actu, quod numquam intelligeret aliquod horum intelligibilium in actu : tamen non est potentia ad se secundum quod sic intelligibile est, eo quod omnis virtus intellectiva potest converti supra se quando voluerit,sicut in libro de Causis babetur. Alio modo intelligit se cum omnibus intelligibilibus, ut subjectum eorum non distinctum ab ipsis : et sic iterum in potentia non est ad se, sed ad intelligibilia. Et hoc palet per verba Alexandri in libro de Intellectu et intelligibili, sic dicentis : " Cum intelligit intellectu intelligit seipsum : eo quod intelligit intellectu quod ipse sit intellectus : quia ipse est intellectus qui est in effectu, et cum intelligit ea, ipse et intellectum fiunt unum quid : sed cum non inlelligit ea, est aliud ab eis. " Similiter dicit, quod sensus sentit seipsum : sed cum sentit sensata, per hanc actionem ipse et sensata ab eo fiunt unum quid.

Ad id quod ulterius quaeritur;, Utrum una potentia intelligit omnia intelligibilia ?

Dicendum, quod duplex est potentia, scilicet indisposita, et habitualis : et una est potentia intellectus possibilis indisposita, sed non una habitualis.

Dictum autem Philosophi intelligitur de actibus illis, qui sunt actus in diversa ratione : sed omnia intelligibilia secundum comparationem ad intellectum sunt actus unius : quia sunt in ratione simpli- cis abstracti a materia et ab appendiciis materiae, et habent diversitatem per comparationem ad res intellectas, ut infra probabitur,

Ad aliud dicendum, quod non est simile omnino de potentia intellectiva et sensitiva. Sensitiva enim est potentia organica, quae corrumpitur ab excellenti sensibili: et idcirco etiam non potest suscipere omnia sensibilia : quia organum suum non est fabricatum ad naturam omnium sensibilium, Intellectus autem est potentia sine organo : et idcirco potest recipere omnia intelligibilia.

Ad aliud dicendum, quod licet mateteria generabilium et corruptibilium dividatur a forma, tamen, non est ita de potentia intellectus possibilis : forma enim generabilium est forma dans esse : et sicut non est unum esse omnium generabilium, ita neque potest esse una numero materia: sed in intellectu formae quae sunt, intentiones rerum sunt : et propter hoc potentia intellectus possibilis non distinguitur penes illas.

Ad aliud dicendum, quod tripliciter formae sunt abstractae secundum rationem diffinitivam : et ratio hujus diversitatis significabitur infra, cum disputabitur de intelligibilibus : sed tamen secundum rationem intelligibilium uno modo abstrahuntur, scilicet ut universale separetur a particulari per abstractionem a materia et materiae appendiciis.