ARTICULUS II.

Utrum aevum sit principaliter in uno sicut tempus et aeternitas ?''

Tertio quaeritur, Utrum aevum sit in uno sicut aeternitas et tempus?

Et videtur, quod sic :

1. aeternitas est in uno et tempus, sicut dicunt Philosophi : cum ergo per eumdem modum adjaceat aevum aeviterno sicut tempus temporali et aeternitas aeterno, videtur etiam, quod aevum sit in uno.

2. Item, Sicut se habet subjectum ad subjectum in durando, sic mensura durationis subjecti se habet ad mensuram durationis : sed in aeviternis est unum simplicius et nobilius alio : ergo et mensura unius simplicior erit mensura alterius : sed in omni genere mensurae in quo est invenire simplicius et minus simplex, minus simplex reducitur ad simplicius tamquam ad mensuram sui, ut probatur in X ''Metaphysicae , et patet per inductionem : quia ponderata ad minimum pondus, et mensurata modio ad minimum in genere illo, ut ad sextarium, vel quartarium, et sic de aliis : ergo etiam aeviternum secundum mensuram aevi ad simplicissimum generis sui habet reduci.

Si forte dicatur, quod non est talis differentia in aeviternis, hoc est contra Augustinum qui dicit, quod Angeli differunt subtilitate essentiae, et ponitur in secundo libro Sententiarum, distinctione III.

3. Praeterea, Manifestum est, quod spirituales essentiae subtilitate naturae differunt et nobilitate a corporibus : quae tamen aeviterna sunt secundum suum esse, ut probatur ex auctoritate Boetii supra inducta, in qua dicitur, quod illa corpora immortalia sunt.

Si forte dicatur iterum, quod ipsi esse non adjacet aevum, sed potentiae duranti, et illa non diversificatur sic, hoc est contra rationem : quia essentia principium est illius potentiae, praecipue cum potentia illa sit essentialis : potentia enim durans nihil aliud est quam potentia continens se in esse totam simul : et sic patet, quod illa potentia diversificatur secundum quod diversificatur ipsa essentia.

Contra :

Quod aeternitas est in uno, hoc est quod plura non possunt esse sine utroque termino, scilicet principio et fine.

Similiter quod tempus est in uno, hoc est ideo, quia causa omnium motuum est unus motus, scilicet motus primi mobilis qui simplicissimus est : et hoc patet per Philosophum in libro Ducis neutrorum, qui dicit sic : Omnis motus qui inventus est in materia generabili et corruptibili, reducitur ad motum caeli, qui fecit moveri hanc materiam generabilem et corruptibilem ut recipiat formam . Sed in aeviternis nec est unum quod sit causa omnium aeviternorum, nec iterum quod sit sine utroque termino. Ergo non contingit aevum reducere ad unum.

Solutio. Quidam concedunt ultimam rationem, et solvunt ad praecedentes per hoc quod non sit simile de tempore et aeternitate et aevo : sine praejudicio tamen potest dici, quod aevum est in uno.

Ad ultimam rationem est dicendum, quod in reductione mensuratorum ad mensuram non attenditur ratio causae, nec etiam carentia termini, sed simplicior et notior quantitas. Et hoc evidenter patet in reductione granorum ad modium, et reductione massae ad factionem vel machinam, et in aliis similiter, in quibus non attenditur in primo mensurante nisi simplicior et notior quantitas, quae ut aliquota se habet ad totum mensuratum. Unde cum talia sit invenire in aeviternis, non enim unum aeviternum infinitum excedit aliud infinitate, patet quod reducuntur ad aliquod unum primum mensurans.