SECTIO X De auditu.

Dico primo, organum auditus est pars quaedam aerea intra aurem recta pellicula, quae tympanum dicitur. Ita Arist. de Sensu et Sensib. c. 2. et communis in 2. de An. c. 8. Pro quo nota quod aures externae datae sint, ut aer sono commotus, in earum anfractibus refrangatur, et sensorium non laedat. Intra est nervus de cendens a cerebro, qui auditorius dici potest, per quem spiritus vitales derivantur ; et in cavitate est pars quaedam animata spiritosa aerea, tecta per membranulam tympani, et reliqua cavitas aere plena, et sola illa pars est organum, ad cujus pelliculam veniunt species, et intrant. Sed de his aliisque similibus sula fides humana habetur, nisi per Anaiomen experientia fiat ; de quo videri possunt Vesalius lib. 1. de Fabr. c. 8. Valverde lib. 1. cap. 3. Dicunt tamen, quod per Anatomen non reperitur illa pars aerea ; sed forte quia aerea et spiritosa per dissolutionem animae dissipatur. In quibusdam animalibus secundum Arist. 4. de Hist. anim. c. 8. non prominent aures, sed aliquid habent proportionatum auribus, per quod audiunt. Vide Conimbr. 2. de An. 8. q. 4. Arist. 2. de An. text. 83. ait illud sensorium esse immobile ; unde cum dicat text. 82. et 84. moveri, intelligit ob malam auris dispositionem.

Dico secundo, sonus est qualitas sensibilis proveniens ex violenta collisione vel divisione, in corpore apto ad ejus receptionem. Prima pars patet, quia passionem causat in sensu nec ad aliud Praedicamentum spectare potest. De aliis partibus praeter ultimam, patet; quia si sine violentia fiat collisio, non fit sonus, ut habet Arist, 2. de An. c. 8. Ultima pars sine determinatione subjecti ponitur, quia sub opinione est quodnam illud sit: et communio) sententia, 2. de Anim. text. 76. et 77. tenet esse medium, non ipsa corpora, quae colliduntur.

Objicies, collisio corporum est motus ; ergo non facit illam qualitatem, quae est longe perfectior. Respondetur, fieri a virtute rei sonantis, et motum esse tantum conditionem, sicut quando dicimus, quod motus est causa caloris.

Objicitur secundo, quia si per motum fieret sonus, esset successivus, incipiens et desinens cum motu ; consequens est falsum, quia incipit cum contactu, et hic in instanti incipit, quando desinit motus corporis contingentis. Respondetur, sonum immediate post contactum incipere, sicut et motus causatus a contactu.

Objicitur tertio, si sonus tantum esset in aere, major percussio faceret majorem sonum ; sed constat in una cithara parvum Dictum edere majorem sonum quam magnum Dictum in alia. Respondetur, ex diversitate figurae vel dispositionis rei sonantis, provenit aerem diversimode percuti et reflecti, et sic ex minori ictu potest major sequi sonus. Dices, causatur sonus ex aeris divisione, ut in bombardis, et tunc in partibus aeris subjectatur ; ergo similiter cum rumpitur aliud corpus, ut lignum vel lapis, sonus erit in partibus ruptis. Negatur consequentia, quia ruptio vel scissio non causat sonum, nisi ratione aeris inclusi vel circumdantis rem, quae rumpitur.

Dico tertio, non tantum aer, sed etiam aqua est medium soni. Ita Aristoteles 2. de Anima, c. 8. text. 78. ubi Divus Thomas text. 79. et 83. Gajetan. et Aegid. Patet, quia lapides et lebetes sub aqua sonant, et pisces, quia audiunt sonum navium, fugiunt. 4. Hist. c. 8. et strepitu in littore terrentur, et idem dicendum est de liquoribus aquae similibus ; experientia etiam constat, si quid rumpatur in flamma, sonum edere.

Objicies, quia motus piscium sub aquis sonum, non edit. Respondetur, ideo est, quia non dividunt cum violentia aquas, solida tamen in aquis se collidentia, sonum edunt ex contraria causa; vel die edere sonum,etsi valde parvum. Aristoteles multisin locis, solius aeris tanquam medii meminit: sed ideo fecit, quia est medium maxime aptum, aquam tamen asseruit ejus esse medium loco citato.

Objicitur secundo, Arist. 2. de An. text. 76. dicit, quod medium auditus est aer, olfactus, aer et aqua. Respondetur, forte velle aerem esse omnino necessarium ad auditum, saltem loquendo de aere intra aurem, non tamen est necessarius ad olfactum ; vel vult aerem esse medium praecipuum, et facile auditus, aquam vero non ita facile, et tam aer quam aqua sunt commodum medium olfactus. Haec solutio sufficit, cum constet eum posuisse aquam medium auditus.

Dico quarto, dividitur sonus primo, in vocem et non vocem. Secundo, in directum et reflexum. Tertio, in gravem et acutum ; ita communis et experientia constat. Quoad primam divisionem, adverte vocem edi tantum ab animalibus pulmonem habentibus, cujus causa est anima, sed instrumenta habet plura : Primum est pulmo aerem continens. Secundum, aspera arteria a pulmone ad linguam usque attingens. Tertium, larynx, quae instar nucis in summitate illius arteriae .se prodit. Quartum, Ungula seu cooperculum laryngis, ne aliquid ex iis, quae in stomachum mittenda sunt, subintret. Quintum, palatum, vocis refractorium deserviens ad eam augendam vel minuendam ; de quo Gal. lib. de vocis inslrum. c. 4. 7. qui c. 13. integrum vocis instrumentum comparat fistulae et buccis ; arteria respondet fistulae, pulmo buccis aerem impellentibus, laryngis lingua foramini superioris partis fistulae ; et sicul per varia foramina, modo clausa, modo aperta variatur sonus, sic rimula laryngis dilatata vel compressa, variatur vox.

Ex quibus potest vox sic definiri, quod sit sonuit ab anina causatus per vocalia instrumenta. Quae definitio coincidit cum ea, quam dat Aristoteles d. c. 7. text. 90.

Aliqui addunt particulam, cum imaginatione aliquid significandi, qua excludunt tussim ; sed hoc excluditur, quod vox per se, voluntarie formatur, quod si voluntarie, et ad aliquid significandum fiat tussis, id per accidens est. Locutio super vocem addit,quod sit expressiva rationalis conceptus, unde locutio psittaci et hominis dormientis, secundum quid tantum locutio est. Secunda divisio sic explicatur : sonus rectus est, qui per rectas lineas orbiculatim diffunditur instar circulorum, quos efficit lapis in aquam projectus ; reflexus vero seu actio fit, quando rectus incurrit in corpus solidum concavum, a quo tanquam pila resilit ad aures, tamen non necesse est reflecti ipsum aerem, quo sonus revehatur, neque ipsum realem sonum ; quia saepe sufficit reflecti species ejus, sicut in speculo videt quis seipsum per solas species reflectentes ad oculum, ita in Echo audit suas voces per solas species ejus reflectentes ad aures.

Praeterea, constat fieri Echo ad magnam distantiam, ad quam neque aeris commotio, neque realis sonus pertingit. Non audiuntur autem in Echo nisi ultima verba, quia reflexio fit ordine retrogrado, et quoniam sonus est successivus, priores ejus partes facile evanescunt, ita ut saltem quoad articulationem non percipiantur ad quod facit, quod ultimae partes propellentes priores turbant. Contingit autem ob varios anfractus, voces non semel, sed saepius reflecti, ut refert Plin. lib. 36. Nat. his!, c. 15. Olympiae in porticu fuisse eamdem vocem septies reddi solitam. Sonus acutus est, qui brevi tempore pervadit instar ferri acuti, gravis e contra, instar obtusi ferri.

Dico quarto, sonus ab ea parte in qua incipit, multiplicat species ad distantiam, ad quam non multiplicat se realiter. Patet, ad tam magnam distantiam in qua auditur, verisimile non est posse realiter pervenire. Secundo, nisi ab eo loco quo incipit, sonus effunderet species, non perciperemus unde veniret. Tertio, si non effunderet illas species, in loco distanti non audiretur, quia omnis sensatio est per species.

Quidam putant sonum, in eo spatio quo fit impetuoso conatu medii non producere species, quia ibi multiplicat se realiter. Sed verius est oppositum, quod tenet Divus Thomas 1. p. q. 77. art. 1. quia audimus sonum ubi incipit ab ore animalis, et immediate ad lyram.

Objicitur primo, sonus est successivus ; ergo non producit species, quia nihil habet praesens nisi indivisibile. Respondetur, producere eas et immuLare successive, et sic agit per partes suas successivas, et sicut objectum successive fit, ita cognoscitur, neque est contra rationem actionis sensitivae fieri successive.

Objicitur secundo, si sonus multiplicat species quando incipit, sequitur quod auditur in instanti, quia effundit species sine resistentia contrarii, sicut visibile: consequens est contra experientiam, quia prius audit, qui est prope rem sonantem, quam qui procul distat ; et fulgur prius ab oculo cernitur quam tonitruum ab auditu percipitur, et tamen hoc est causa illius. Respondetur, sonum ad certam parvam sphaeram emittere species simul ac incipit, sicut res visibilis, et a quocumque intra illam sphaeram simul audiri potest,quod experientia constat ; at in magna distantia species non possunt effundi, donec sonus ipse prius intensive multiplicetur, et hoc fit necessario in tempore, quod allata experientia probat. Si petas, quare visibile, etiam ad remota, in instanti multiplicat species, et non sonus ? Respondetur, sicut visus est perfectior sensus, ut ostendi supra ad q. 6. ita ejus objectum perfectius et efficacius est ad agendum ad majorem distantiam. Juxta hoc explica quod dicit Scotus supra q. 3. ad4. in usu simul immutari organum et medium, secus in auditu. Cujus rationem assignavi ibi in Comment. annot. 3. et quod ait Aristot. de Sena. et Sensib. c. 7. sonum prius immutare medium quam auditum.

Contra hoc, quia cum sonus sit successivus, quando posterior pars fit. prior non est; ergo non crescit successive. Respondetur, durat aliquantulum in eadem parte, et successivus dicitur, quia tantum durat, quantum successiva ejus factio; nam quoad intensionem ejus in eadem parte, forte successive acquirit suam perfeclionem,etstatim ea acquisita, incipit corrumpi, sed quamdiu durat, extendit se: et simile fere est de impetu provectorum, de quo disp. ult. sed. ult.

Petes an per terram vel alia corpora densa sonus audiri possit ? Videtur quod sic, quia intra cubiculum existens audit sonum per parietes ; et incredibile videtur quod quidam dicunt, tunc per poros audiri, detur enim corpus sine poris, et non impediet auditionem. Verius tamen secundum communem non audiri, quia sonus est successivus, requirens medium citissime penetrabile, quale non est corpus densum, ad quod facit, quod calor, licet sit summe activus, tarde tamen tale corpus penetrat.

Petes secundo, an per vacuum aliquid audiri possit ? Respondetur, ut de visu dixi, sect. praeced, dub. 4.

Petes tertio, an requiritur necessario medium ad auditionem? Respondetur negative, ex Doctore supra q. 3. et 4. Vide ibi annotationes nostras.