ARTICULUS V.

Quare tempus dicatur per se quantitas continua et non motus ?

Quinto quaeritur, Quare tempus dicatur quantitas continua per se et non motus?

Et videtur, quod non. sit continua quantitas : quia

1. Ex indivisibili non fit divisibile : sed. nunc est indivisibile secundum substantiam : ergo ex ipso non fit tempus continuum secundum substantiam.

2. Item, Punctum suppositum motui propter indivisibilitatem sui non potest mensurare motum : et hoc est ideo, quia punctum non potest fieri divisibile : et ita non potest fieri continuum et mensura : ergo cum nunc sic supponitur motui, similiter propter indivisibilitatem sui non potest numerare et mensurare motum, neque fieri mensura continua : et ita non potest fieri quantitas continua secundum substantiam.

3. Item, Nihil mensurat majus se, nisi. prius mensuret minus se vel aequale sibi: sed tempus est numerus ipsius nunc : ergo numero ipsius nunc mensurabit motum : ergo non nunc mensurabit majus se, nisi prius mensuret minus se vel. aequale sibi : sed minus se non est, quia ipsum est indivisibile : non ergo mensurat minus se : ergo aequale sibi : sed hoc est impossibile, quia indivisibile non mensuratur : ergo etiam ipsum nunc non est mensura : ergo neque numerus ipsius nunc erit mensura : quia numerus indivisibilium nihil mensurat: et si non est mensura, non est quantitas : quia omnis quantitas aliquid mensurat.

Juxta hoc quaeritur, Quare tempus dicatur quantitas per se, et non motus? Videtur enim oppositum : quia

1. Philosophus dicit, quod motus est, continuus propter spatium, et tempus propter motum in IV Physicorum : ergo videtur, cum tempus continuitatem habeat a motu, quod motus magis sit continuum per se, et tempus per accidens.

2. Item, Hoc videtur per aliam auctoritatem quae est in V Metaphysicae . Quaedam dicuntur quantitates, sicut motus et tempus : ista enim dicuntur quantitates et continuae : quia illa quorum ista sunt passiones, dividuntur. Et dico non motum, id est, mobile, sive id quod fertur, sed. in quo movetur, id est, spatium : quoniam idem quod est quantitas motus, est etiam quantitas et tempus propter motum.. Ergo tempus habet quantitatem propter motum, et ita per accidens.

Solutio. Dicimus, quod tempus est quantitas continua, sicut probat Philosophus in Praedicamentis, dicens, quod praesens copulatur ad praeteritum et futurum.

Ad primum ergo dicimus, quod duplex est indivisibile, scilicet indivisibile quod est tantum terminus divisibilis, et nullo modo substantia ipsius divisibilis, nec habens aliquam potentiam ad hoc quod ipsum efficiatur divisibile secundum suum esse, et ex illo indivisibili numquam efficitur divisibile : et sic punctum est indivisibile in linea. Item, est aliud indivisibile, quod est substantia rei divisibilis, non tantum terminus, habens etiam potentiam ad divisibilitatem secun-

dum suum esse : et sic nunc est indivisibile : et ex illo potest bene fieri divisibile,si accipiatur secundum suum esse et non secundum hoc quod est indivisibile.

AD aliud dicendum, quod non est simile de puncto et nunc, ut jam patuit ex praedictis.

Ad aluid dicendum, quod nunc secundum quod est indivisibile non mensurat, sed secundum quod accipitur secundum suum esse in priori et posteriori. Illa autem objectio processit tamquam nunc secundum substautiam mensuraret.

Ad id quod juxta hoc quaeritur, dicendum quod tempus duobus modis consideratur, scilicet in se : et sic est per se species quantitatis : quia partes ejus copulantur ad omnem terminum. Si autem consideratur in comparatione ad causam, tunc habet continuitatem per motum, sicut dicit Avicenna, et sic est continuum per aliud, et sic loquuntur auctoritates in IV Physicorum, et in V Metaphysicae.

Ad hoc autem quod quaeritur, Quare motus non dicat quantitatem per se ? patet solutio ex dictis : quia motus in partibus suis non manet neque secundum substantiam, neque secundum esse : et ita non possunt copulari per se : sed si copulantur, hoc est gratia spatii supra quod est motus.