ARTICULUS III.

Qualiter verba quae consignant differentias temporales, dicantur de his tribus ? et, Secundum quem modum unum verbum magis proprie dicatur de aliquo istorum quam aliud?

Tertio quaeritur, Qualiter verba quae consignant differentias temporales, dicantur de tempore et aevo et aeternitate, et secundum, quem modum unum verbum magis proprie dicatur de aliquo istorum quam aliud?

Et videtur, quod differentiae temporales non dicantur de aeternis : quia dicit Augustinus super Joannem , quod hoc verbum, est, cum dicitur de Deo, non sicut caetera verba temporales motus significat, sed. substantiam solam : et ita videtur, quod nulla differentia temporalis dicatur de aeternis.

Praeterea quaeritur, Quae differentia temporis magis convenit aeternis? Et videtur, quod praesens : quia

1. In aeternitate nihil est nisi praesens : et similiter de tempore nihil est accipere nisi praesens.

Econtra videtur, quod praeteritura : quia hoc solum est in necessitate stante semper : sicut aeternitas est tota similiter et stans.

2. Item, Anselmus dicit in libro de ''Concordia praescientiae et libri arbitrii , quod tempora praeterita sunt ad. similitudinem aeterni praesentis omnino immutabilia. Ergo tempus praeteritum magis proprie dicitur de eis quam praesens.

item, Potentia ens magis convenit cum semper ente quam id quod nullo modo est ens : sed futurum potentia est ens, praeteritum nullo modo ens : ergo videtur, quod magis conveniat aeternis quam praeteritum.

Solutio. Illa quae dicta sunt supra, supponantur his, scilicet qualiter differentiae temporales conveniant aeterno et aeviterno et temporali. Hic autem addi potest, quod differentiae temporales dictae de aeviterno et aeterno, notant indeficientiam durationis, ut cum dicitur, Deus fuit, non est sensus, quod aliquid praeteriit in ipso. Sed cum duo sunt in ratione praeteriti, scilicet praeteritio, et existentia in praeterito, id quod nobilitatis est, debet attribui Deo : et illud quod ignobilitatis, debet removeri secundum verbum Damasceni qui dicit, quod " optima quaeque Deo reponenda sunt. " Unde cum dicitur, Deus fuit, notatur existentia indeficiens secundum praeteritum sine praeteritione : tamen hoc idem dico de praesenti quod habet duo, scilicet substantiam ipsam nunc, et fluxum secundum quem est mutabilitas in praeterito : et cum dicitur de Deo, non notat nisi primum. Similiter cum dicitur, Deus erit, notantur duo in futuro, scilicet protensio esse ultra praesens nunc, et hoc est nobilitatis, unde secundum hoc dicitur de Deo : et exspectatio entis in potentia, quod non est actu, et hoc est infirmitatis : et secundum hoc non dicitur de Deo : et ille videtur esse sensus Augustini cum dicit, quod non notat temporales motus, sed substantiam solam. Et similiter Hieronymus videtur hoc sentire qui sic exponit, fuit, id est, numquam defuit : et est, id. est, numquam deest: erit, id est, numquam deerit. Et de aeviternis idem potest dici sola inceptione eorum supposita.

AD aliud dicendum, quod praesens secundum rationem quam ponit objectio, potest dici de aeterno, et similiter praeteritum : sed futurum minorem habet convenientiam : quia hoc est omnino in potentia et non in actu : potentia enim omnino removetur a Deo : nec tamen praeteritum ratione praeteritionis dicitur de aeternis, sed ratione necessitatis existentiae : et secundum hoc est quod dicit Anselmus in libro de Concordia praedestinationis et liberi arbitrii : " Et haec siquidem magis similia sunt aeterno praesenti temporaliter praeterita quam praesentia : quoniam quae ibi sunt, numquam possunt non esse praesentia, sicut temporis praeterita non valent numquam praeterita non esse, praesentia vero tempore omnia quaetranseunt, fiunt non praesentia. "