CAPUT XV. De his quae motibus opposita sunt.

Motus autem consideratio duplex est: consideratur simpliciter sive universaliter prout abstrahit ab hoc motu et illo. Consideratur etiam secundum speciem prout est hic vel ille motus. Dicamus igitur quod motui simpliciter considerato contrarium est quies. Dico autem contrarium large sumendo prout privatio dicitur in physicis contrarium: quod enim est quies, est privatio motus : ideo quia movens ad formam contraria quiete eniente quam inducere intendit, cessat a movendo : et sic cessat et privatur motus in eo quod motus est: et quia status est in forma vel in loco ad quem fit motus, sicut in contrario ei cujus motus incipit, ideo contrarium dicitur esse quies ad motum : cum tamen quies secundum se non sit contrarium, sed potius est privatio motus .

Contra quod tamen quidam objiciunt dicentes quod cessatio motus est negatio motus ab eo quod possibile est moveri, et non movetur et terminat motum ad nunc in quo est in motum esse, sed in eo quod movetur eadem aptitudo est, quia etiam illud aptum est moveri : idem ergo est subjectum in eo quod possibile est moveri et in eo quod movetur, utrumque enim est aptum natum moveri, et quies non est nisi negatio motus ab utroque : quies ergo videtur contradictorie opponi motui, et non privative vel contrarie. Haec autem eadem argumentatio fieri potest in omnibus privative oppositis. Sed ad hoc dicendum quod quies vel privative vel contrarie opponitur motui, sicut dictum est. Et cum dicitur quod eadem aptitudo vel potentia ad motum est in eo quod aptum natum est moveri et non movetur, et in eo quod actu movetur, dicendum quod hoc falsum est : non enim eadem potentia est ante actum et cum actu exi- stens : et sic affirmatio et negatio non sunt omnino de eodem: et sic non potest esse contradictio. Opponitur igitur quies motui privative vel contrarie prout simpliciter consideratur.

Ex quo manifestum est quod generatio et corruptio motus non sunt sed fines motuum, quia non opponitur generationi quies, sed corruptio. Motibus autem (si per singulas species motus considerantur) opponitur non quies, sed in contrarium motus, ut generationi opponitur corruptio, quia generatio est via in substantiam, corruptio autem est motus in contrarium, a substantia scilicet in non substantiam : et similiter opponitur augmentatio diminutioni, quia augmentum est existentis magnitudinis additamentum: diminutio autem est in contrarium, scilicet ab existente secundum naturam magnitudine decrementum.

Mutationi autem quae est per locum, maxime videtur quies esse opposita. Et haec causa est: quia hic est simplex motus vel mutatio, in quo totum mobile secundum substantiam et quantitatem et qualitatem (quae in ipso) transfertur : et ideo etiam quies illi simpliciter opponitur : quia sicut talis motus simpliciter est motus et causa motuum aliorum, ita talis quies simpliciter est quies. Motus autem alii sunt motus quidam et in quodam, et quietes sunt quietes in quodam.

Quamvis autem loci mutationi simpliciter quies est opposita, tamen cuidam loci mutationi quae recta est, sicut sursum vel deorsum, fortassis etiam opponitur in contrarium secundum locum mutatio, ut loci mutatio quae est inferius, opponitur loci mutationi quae est superius, et quae est superius, opponitur ei quae est inferius. Hoc autem certum non est utrum sit propter contrarietatem loci ut locus, vel propter contrarias qualitates loco accidentes; sicut superius in tractatu de Quantitate dictum est. Vel forte ideo dubium est: quia con-

traria apta sunt fieri circa idem numero : motus autem localis est a generante, et non reiteratur idem numero quod naturaliter ascendit sursum, et quod naturaliter descendit deorsum : quia id quod sic movetur secundum illos motus, habet substantiam corruptibilem.

Reliquo vero prius assignatorum motuum, hoc est, alterationi non est facile assignare contrarium, quod scilicet motui secundum se sit contrarium. Qualitati enim secundum quod est in genere, non est contrarium. Alteratio autem secundum se est motus in qualitate secundum quod est qualitas, cui quies non est contrarium : quia fit motus aliquis secundum aliquam qualitatem, tam in simplicibus agentibus in se invicem, quam in compositis in quibus continua est alteratio propter componentium continuam actionem et passionem. Si autem habet contrarium, hoc est, secundum quod hic est motus, ut motus dealbationis contrariatur motui denigrationis. Videtur ergo, quod nihil sit contrarium tali motui nisi quis opponi dicat quietem in hac qualitate motui ad eamdem: sed ista non est quies simpliciter, ut dictum est: aut sic dicat aliquis, quod motui ad qualitatem hanc vel illam opponitur motus qui est in contrarium qualitatis hujus vel illius: et propter hoc dicit quod mutatio secundum qualitatem, et quies secundum qualitatem sunt opposita : aut quod oppositi sint motus qui sunt in contrarium qualitatis illius ad quam fuit motus ; sicut album fieri contrarium est ad id quod est nigrum fieri secundum alterationem, idcirco quod in contrarium qualitatis mutatio facta est.

Haec autem cum studio in quinto Physic. ''habent determinari. Ad propositam intentionem, ut sciatur de esse fluente qualiter praedicetur, satis dictum est: esse enim fluens non habet aliud genus entis quam esse stans, quamvis habeat alium modum.

Et ideo motus non est per se praedica- mentum, sed in genere illo in quo esse suum determinatur : et quia haec non ad unum, sed ad plura reducuntur, ideo de motu in tractatu de postpraedicamentis fuit determinandum.