ARTICULUS II.

Quis sit tentator?

Secundo quaeritur, Quis sit tentator?

Et videtur, quod solus diabolus : quia

1. Super illud epist. ad Thessalonicenses III, 5 : Ne forte tentaverit vos is qui tentat, dicit Glossa, scilicet diabolus, cujus officium est tentare.

2. Item, Hieronymus in libro tertio super Jeremiam : " Quidquid die et nocte facimus, et malorum operum perpetramus, imperium est daemonum, qui numquam nobis dant requiem, et semper impellunt delictis augere delicta, et cumulum facere peccatorum . "

3, Item, Chrysostomus in Homilia 22 super Joannem : " Plurimum nos diabolus urget, plurimum nostrae insidiatur saluti. Invigilandum est igitur, et contra illius impetum unumquemque se omni ex. parte praemunire oportet : nam vel minimo aditu viam sibi quam latissimam patefacit, paulatim vires accipit. Quod si qua. nobis salutis nostrae cura est, ne minima quidem in re cum nobis praevalere permittamus, ne mox. in majoribus praevaleat. Summae namque amentia) est, ut cum ille tantopere animarum nostrarum perditioni invigilet, nos contra pro nostra ipsorum salute non eamdem adhibeamus diligentiam. "

4. Item, I Petri, v, 8 et 9 : Sobrii estote et vigilate, quia adversarius vester diabolus tamquam leo rugiens circuii, quaerens quem devoret.

Item, Lucae, XXII, 31 et 32, dicit Dominus : Simon, Simon, ecce Satanas expetivit vos ut cribraret sicut triticum : ego autem rogavi pro te, ut non deficiat fides tua : ei tu aliquando conversus, confirma fratres tuos.

5. Item, Job, I, II et 12, dicit Satan ad Dominum : Extende paululum manum tuam, ei tange cuncta quae possidet, nisi in faciem benedixerit tibi. Dixit ergo Dominus ad Satan : Ecce universa quae habet, in manu tua sunt : tantum in eum ne extendas manum tuam. Et infra, II, 6 : Ecce in manu tua est : verumtamen animam ejus serva. Ex hoc enim patet, quod Dominus licentiam tentandi non. dat nisi Satanae. Et sic ipse solus tentator videtur esse ex officio.

Sed videtur, quod Deus tentet : quia, Genes. XXII, 1, dicitur : Tentavit Deus Abraham, Et in libro Sapientiae, III, 5 :

Deus tentavit eos, et invenit illos dignos se. Ex his accipitur, quod Deus tentat. Sed contra hoc habetur :

1. Jacobi, I, 13 : Nemo cum temtatur, dicat quoniam a Deo tentatur : Deus enim intentator malorum est, ipse autem neminem tentat. Unusquisque vero tentatur a concupiscentia sua, abstractus et illectus. Ex hoc accipitur, quod Deus nec tentat, nec diabolus, sed unusquisque a propria concupiscentia tentatur.

2. Item, Dicitur, quod mundus tentat, sicut dicit Apostolus in epist. II ad Timotheum, IV, 9 : Demas reliquit me, diligens hoc saeculum.

Iuxta hoc iterum quaeritur, Utrum Deus aliquem in tentationem inducat?

Hoc enim videtur per orationem Dominicam, ubi dicitur : ''Et ne nos inducas in tentationem . Frustra enim hoc a Deo peteretur, si nullus a Deo in tentationem induceretur.

Sed contra hoc est,

1. Quod dicit Glossa, quod in tentationem induci, est tentatione frangi et tentatione superari. Et hoc non videtur facere Deus, sed potius diabolus, vel concupiscentia.

2. Praeterea, Videtur quod nullus inducatur in tentationem : quia ita dicitur in epist. I ad Corinthios, x, 13 : Fidelis Deus est, qui non patietur vos tentari supra id quod potestis : sed faciat etiam cum tentatione proventum, ut possitis sustinere.

Solutio. Secundum praedicta dicendum, quod quodam genere tentationis Deus tentat, et quodam diabolus tantum, et quodam homo. Sexto enim modo tentationis sive genere tentat Deus. Tertio autem diabolus tantum. Quarto autem et quinto homo. Nihilominus tamen quando tentatio tendit ad illicitum, tunc Deus intentator malorum est, ut dicit Jacobus : et est sensus, quod non est

Deas tentator malorum, hoc est, in malis sive in peccatis : in his enim ex proprio officio tentat diabolus, sed rationem tentationis quandoque accipit in mundo, quandoque in carne, et tunc dicitur tentare mundus, et tentare caro, secundum quod dicitur in prosa :

Mundus, caro, daemonia, Diversa movent praelia.

Licet enim quandoque peccatum fiat quod non suggerit diabolus, sive per corruptionem carnis, sive per suggestionem hominis, tamen quia hoc ipsum non fieret nisi primo diabolus peccatum suggessisset, etiam secundum illud peccatum primus auctor diabolus est, secundum quod dicitur, Sapientiae, II, 24 et 25 : Invidia diaboli mors introivit in orbem terrarum : imitantur autem illum qui sunt ex parte illius.

Dicendum ergo ad primum, quod proprium officium diaboli est tentare : quia tentatio est ab ipso sicut a primo auctore.

Et per hoc patet solutio primarum sex auctoritatum.

Ad id quod objicitur, quod Deus tentet, patet solutio per praedicta.

Ad id quod objicitur, quod sunusquisque tentatur a concupiscentia, dicendum quod prima causa tentationis est diabolus, sed concupiscentia est ut instrumentum et delectabile carnis.

Ad aliud dicendum, quod ad vanita tem mundi pertinens est materia.

Ad id quod quaeritur, Utrum Deus ali- . quem inducat in tentationem? Dicendum quod Deus ut operans nullum inducit, sed cessans ab opere contrario, secundum quod dicimus aliquem facere aliquid, qui potest prohibere illud et non prohibet. In tentationem enim induci, est in tentationem per cogitatum ire, et ipsi per consensum et opus succumbere, ut dicit Glossa super Matthaeum,