278. Proteus.

1. Proteus hic sapiat,

non quod scripto [prodo],
Varias sententias

hic quia corrodo,
Proteus in formulas

quo se vertat modo.
Quo teneam vultus

mutantem Protea nodo?
2. Humilis cum servuli

de statu deponor,
Praepotentis Domini

gloria coronor,
Pluris mihi pretii

quam res constat honor,
Et mihi res, non me

rehus subiungere conor.
3. Hoc experientia

larga doctus scivi,
Quod cum prae stultitia

certant reges divi,
Sentiunt incommoda

populi declivi ;
Quidquid delirant

reges, plectuntur Achivi.
4. Nescio, quid agere

nos simus parati,
Quo possimus vivere

merito beati
Uti prisco tempore

viri approbati ;
Nos numerus sumus,

fruges consumere nati.

5. Frequentare turpia

qui nimis assuescit,
Sic illius anima

revera sordescit,
Veri quod notitias

subintrare nescit;
Sincerum est nisi vas,

quodcunqueinfundis, acescit.

6. Tuus quando socius

unus fit de primis,
Atque tibi loculus

remanet inimis,
Inde tuus animus

non turbetur nimis,
Invidus alterius

rebus marcescit opimis.

7. Quando cessas agere

commissa priora,
Et totum te flectere

vis ad meliora,
Noli bona linquere,

si sors sit in mora,
Grata superveniet,

quae non sperahitur, hora.

8. Aere quando loculi

mei sunt imbuti
Nec sunt unquam patuli

mihi vel minuti,
Ad quid prosunt corpori

mentisve saluti?
Quid mihi fortuna,

si nod conceditur uti?

9. Conspicis ut poculo

viiii me refertum,
Ne mireris illico,

os quod sit apertum
Meum et plus solito

se dicit expertum;
Fecundi calices

quem non fecere disertum?

10. Cum patrem familias

te videmus entem,
Et monstrare cupias

ita te prudentem,
Ut per ullum nequeas

falli servientem,
Atria servantem

postico falle clientem.

11. Quid mirum, quod alius

hunc tibi praeponat,
Cuius bursa nummulis

plus quam tua sonat?
Nam vulgus divitiis

deditum coronat,
Et genus et formam

regina pecunia donat.

12. Qui possessionibus

multis est intrusus,
Ipsis uti nescius,

magis est illusus,
Quam quem largum funditus

matris nutrit fusus,
Pauper enim non est,

cui rerum suppetit usus.

13. Criminum qui sordibus

est imbutus dudum,
Ab ipsis se protinus

nisi reddit nudum,
Ipsum iure possumus

reputare crudum,
Nec lusisse pudet,

sed non incidere ludum.

14. Coronatur merito
bonitatis flore,
Qui abhorret ideo
pravo frui more

Nec virtutis nitido

fulgeat splendore,
Oderunt peccare boni

virtutis amore.

15. Cui detur gratia

operandi bene,
Nunquam cesset talia

perpetrare plene,
Ni laedentis verbera

sentiat habere;
Oderunt peccare mali

formidine poenae.

16. Vir perfectus reputat

numen tam severum,
Pro ipso quod deserat

profiteri verum,
Et mortis immineat

si virus austerum,
Hoc sentit "moriar";

mors ultra limina rerum.

17. Nulli laudis nimium

impendas honorem,
Ne, si mutet optimum

operum colorem,
Per quod apud populum

amittit favorem,
Incutiant aliena tibi

peccata pudorem.

18. Tua cum vicinia

foras suum lar det,
Sic ut eius flammula

damnum tibi par det,
Tua ne industria

vigilare tardet,
Nam tua res agitur,

paries dum proximus ardet.

19. Luxu cum te fervido

accensum sentires,
Deceret, ut ilico

prudentem adires,
Cuius te consilio

emendare scires,
Nam neglecta solent

incendia sumere vires.

20. Non concordant homines

turpes et formosi
Nec prorsus ignobiles

atque generosi
Neque pusillanimes

nec non animosi,
Oderunt hilarem

tristes tristemque iocosi.

21. Liberalis socius

cum dicit, propina,
Nam dum meus stomachus

sentit bona vina,
Non eget alterius

rei medicina,
Alter rixatur

de lana saepe caprina.

22. Dum per loca varia

vagantes discurrunt,
Illis nova plurima

in viis occurrant,
Meliora studia

raro sed incurrunt,
Caelum non animum

mutant qui trans mare cur-
runt.
23. Voce rudis cauere

nititur ut gallus
Vultque libros legere

durus quis nec callus,
Rusticus et quaercre,

quid prosit corallus,
Optat ephippia bos,

piger optat arare caballus I
24. Non decet ut clericus

saevum tollat Martem,
Nec ut miles strenuus

libri discat partem,

Sed decet his legibus
ambos ut coartem:

Quam scit uterque, libens,
censebo, exerceat artem

25. Cumulant id singuli

ut ignem vis flabri
Artium didaseali

motu sui labri,
Sucum quod est veluti

curam membri scabri,
Promittunt medici,

tractant fabrilia fabri.

26, Ludis, gulae vitiis

qui sat adbaesisti
Tempore, quo iuvenis

recens floruisti
Nec aetatis fragilis

limen attigisti,
Lusisti satis, edisti

satis atque bibisti.

27. Animo te lacrimis

dare debes udum
Ac acerbis virgulis

caedere te nudum
Pro peccatis singulis,

quae gessisti dudum,
Et tempestivum

pueris concedere ludum.

28. Ex dictis Horatii

possent ampliora
Paradoxa colligi,

si daretur hora,
Sed quia fastidii

mater exstat mora,
Ergo legas grana,

quae noveris utiliora.