ARTICULUS I. Quid sit sonus ?

Ad primum proceditur sic:

In generatione soni non sunt nisi percutiens, et percussum, et aer, expulsus violenter a superficie utriusque: et hoc dico quando sonus generatur ex percussione.

Videtur ergo, quod sonus sit unum aliquid horum.

Quod autem non sit percutiens, vel percussum, hoc palet per se: quia illa sunt corpora solida et plana: sonus autem qualitas est.

Quod autem etiam non sit ipsa percussio, probatur sic:

4. Quidquid sentitur ab alio sensu quam ab auditu, non est proprium sensibile auditus: percussio sentitur a visu: ergo non est proprium sensibile auditus: ergo non est sonus. Prima probatur ex hoc quinque sensus distinguuntur per sensibilia propria. Secunda patet ad sensum: quia nos videmus ictus percutientis.

Si forte dicatur, quod sonus est aer expulsus a superficie utriusque, scilicet percutientis, et percussi: hoc non videtur: quia aer corpus est quod distinguitur calido et humido, quae sunt qualitates perceptibiles tactu, et sic non erit proprium objectum auditus.

2. Praeterea, Nullum corpus sensibile est per se: aer est corpus: ergo non est per se sensibile aliquo sensu. Prima pro- batur per hoc quod quidquid infert passionem sensui, est passio vel passibilis qualitas: sed omne sensibile per se infert passionem sensui: ergo omne sensibile est passio vel passibilis qualitas: ergo nullum corpus est sensibile per se.

Si forte dicatur, quod sonus est motus aeris. Contra:

1. Nullum sensibile proprium per se potest per se esse sensatum commune: motus autem est sensatum commune: ergo non potest esse sensibile proprium auditus: sonus vero est proprium sensibile auditus: ergo sonus non est motus.

2. Praeterea, Quidquid fit ab aliquo sicut ab efficiente, non est iliud: sonus fit a motu sicut ab efficiente: ergo sonus non est motus.

3. Praeterea, Quaecumque duo sic se habent, quod unum percipitur sine altero, illorum unum non est aliud: motus et sonus sic se habent: ergo unum illorum non est aliud. Prima patet per se. Secunda probatur per experimentum: quia multoties percipimus sonum non percipientes motum. Cum ergo idem non potest simul sciri et ignorari, ut dicit Avicenna, manifestum est, quod sonus non erit motus aeris.

Solutio. Dicimus cum Avicenna, quod omnia haec objecta necessaria sunt: sicut enim dicit Algazel in Physica sua, sonus est quiddam quod fit in aere propter inundationem accidentem aeri ex motu fortissimo proveniente ex vehementi aliquorum inter se percussione vel separatione. Dicimus ergo, quod sonus est qualitas sensibilis, proveniens ex fractione motus aeris, et ens cum illo. Dico autem qualitas sensibilis propter sensum auditus. Et dico ex fractione molus, quia non quilibet motus aeris facit sonum, sed motus frangens aerem antequam divisibilis sit per naturam. Et dico ens cum illo, quia sonus non habet esse nisi quamdiu durat motus ille. Unde cum motus debile habet esse propter duas causas, scilicet quia ipse est actus

existens in potentia secundum quod potentia est, et omne tale non est nisi secundum quid, esse enim simpliciter est ab actu qui est forma: et iterum quia motus est sic successivum quod permanens de ipso nihil est accipere, neque secundum esse, neque secundum substantiam: in hoc enim differt a tempore, temporis enim est accipere permanens secundum substantiam, licet non secundum esse, ut supra in quaestione de tempore probatum est. Cum igitur sonus causetur ab esse tam debili, et sit cum ipso tempore, adhuc habet esse debilius: et propter hoc ab auctoribus non invenitur expresse determinatum quid sit sonus: sed modo supra dicto potest diffiniri secundum naturam ejus: per illam enim diffinitionem tanguntur efficiens soni, et forma, et finis, et permanentia. Forma enim et finis tanguntur per hoc quod dicitur qualitas sensibilis sensus auditus. Per hoc autem quod dicitur proveniens ex motu fractivo aeris, tangitur efficiens et materia. Per hoc autem quod dicitur ens cum illo, tangitur permanentia ejus in esse, etc.