PARTICULA Ivi.

Utrimi aliquod animal simul dormiat et vigilet ?

Tertio quaeritur, Utrum aliquod animal simul dormiat et vigilet ?

Dicit enim Aristoteles: " Moventur autem quidam dormientes, et faciunt multa opera vigilantium, "

Objicitur ergo sic :

1. Omnia opera vigilantium sunt opera exteriora: quidam dum dormiunt, faciunt opera vigilantium : ergo quidam dum dormiunt, faciunt opera exteriora :

quod falsum est: quia dormitio est quies ab operibus exterioribus.

2. Item, Quicumque moventur ab exteriori motu et faciunt opera exteriora, ipsi habent sensus solutos : illi qui faciunt opera vigilantium dum dormiunt, moventur exteriori motu et faciunt opera exteriora: ergo dum dormiunt, habent sensus solutos : quod est impossibile : quia dicit Philosophus, quod somnum immobilitatem dicimus sensus velut vinculum.

3. Item, Videtur quod actus vigiliae nullo modo talibus insit, Dicit enim Philosophus : " Impossibile qualicumque sensu sentire quod dormit animal. " inde sic : Cuicumque inest actus vigiliae, inest ei secundum aliquem sensum ; ergo dormienti non inest actus vigiliae.

i. Item, Philosophus : " Si partim secundum aliquos sensus inesset vigilia, et secundum, aliquos non, ex hoc dormiendo sentiret animal, quod est impossibile : " ergo videtur, quod non simul possunt inesse somnus et vigilia.

5. Sed contra videtur, quod in talibus magis insit vigilia, quam somnus : cujus enim effectus est manifestior, illius causa magis inest: sed opera vigiliae in talibus magis sunt manifesta : quod patet per hoc quos tales moventur localiter: ergo causa illorum operum quae est vigilia, magis inest quam somnus.

6. Sed contra hoc iterum objicitur : Privatio enim et habitus non simul insunt circa idem : somnus et vigilia se habent ut privatio et habitus : ergo non simul insunt circa idem. De talibus autem dicitur, quod dormiunt : ergo non inest eis vigilia secundum aliquem modum.

7. Item, Supra est habitum, quod somnus inest secundum illum sensum quo immobilitato omnes alii immobilitantur : sed somnus inest talibus : ergo de necessitate inerit secundum sensum illum : ergo cum ipse sit immobilis, omnes alii erunt immobiles : et sic secundum nullum sensum faciunt opera vigiliae.

8. Sed contra hoc iterum est, quod omne animal quod procedit de loco ad locum deter minatum, videtur habere visum solutum : sed multi dormientes procedunt de loco ad locum determinatum : ergo dormientes multi liabent visum solutum.

Juxta hoc iterum quaeritur, Quare expergefacti non memorantur operum vigiliae quae faciunt in somnis, et bene memorantur aliorum somniorum?

Videtur enim, quod magis deberent memorari operum vigiliae : fortius enim memorantur quae fortius imprimuntur : sed fortius imprimuntur illa quae imprimuntur sensibus solutis, quam ea quae imprimuntur sensibus non solutis : ergo fortius deberent memorari : sed opera vigiliae inipriiliuntur sensibus solutis, somnia vero sensibus non solutis : ergo magis deberent opera vigiliae memorari, quam caetera somnia.

Sed contra hoc est quod dicit Aristoteles, scilicet quod somnium memorant expergefacti, vigilantium autem actus non memorant,

Juxta, hoc iterum quaeritur, Quare dormientes non memorantur eorum quae fecerunt in vigilia praecedenti, et hene memorantur in vigilia sequenti, somniorum quae habuerunt in somno praecedenti ?

Videtur enim, quod e contrario debeat esse i

1. Quicumque enim sunt motus exteriores et ab exterioribus et a praesentibus, illi sunt fortiores et magis impedientes percipi interiores quam illi qui causantur ab interioribus et non praesentibus I sed in vigilia sunt illotus exteriores ei ab exterioribus ei; praesentibus, quia a sensibus : in somno vero sunt motus ab interioribus et non a praesentibus : ergo motus vigilia magis impediunt motus interiores percipis quam motus somni. Prima probatur per hoc quod exteriores magis contrariantur interioribus quam interiores, et sic magis debent impedire. Secunda patet per ante dicta. Inde proceditur sic i In vigilia sunt motus exteriores, in somno vero motus interiores i ergo motus memoriae qui est interior, minus impeditur in somno quam in vigilia,.

2. Item, Quaecumque sunt ab extrinsecis causis ita quod unum est a fortiori, alterum a debiliori, id quod est a debiliori, non potest impedire id quod est a fortiori : somnus et memoria sunt ab extrinsecis causis, ita quod memoria est a fortiori et somnus a debiliori : ergo somnus non debet impedire memoriam : et sic dormientes debent memorari factorum in vigilia praecedenti. Prima palet per se. Secunda, probatur ex hoc quod memoria movet in vigilia quod non facit somnium.

3. Item, Memoria videtur acceptio praeacceptorum : sed in somno non recipiuntur nisi praeaccepta, in vigilia vero et praeaccepta et praesentia : ergo motus memoriae magis erunt communes in somno quam, in vigilia.

Juxta hoc iterum quaeritur, Quare aliquis somnians obliviscitur sui somnii, si statim post somnium moveatur vertendo se, ad aliud latus vel extendendo corpus?

Solutio. Dicentium, quod ad hoc quod aliquis faciat in somnis opera vigilia), exiguntur duo, Quorum unum est fortissima impressio alicujus praeaccepti in vigilia quod faciendum est in futuro. Alterum vero est solutio illorum sensuum, qui suum sensibile comprehendunt a longe, et maxime visus et auditus. Sed sciendum, quod duplex est calor solvens sensus, scilicet naturalis, et accidentalis. Naturalis autem duplex est : (pilorum unus procedit a loco digestionis ad organa sensuum, et ille quandoque multum dominatur in interioribus et extremitatibus manuum et pedum, et tamen non solvit sensus. Alius est qui a corde ut loco digestionis procedit ad

caput, et ibi accipit formam et impressionem virtutis animalis quae est in capite : et ideo descendens ab anteriori et posteriori capitis solvit sensus et causat vigiliam. Accidentalis est etiam duplex, scilicet qui procedit a loco digestionis et calefacit totum corpus, vel aliquam partem ipsius, vel praecipue partes motivas, ut extrema manuum et pedum, quae praecipue calent in somno, et iile non solvit sensus. Alius est qui cum cholerico sanguine elevatur ad caput, et ille descendendo per organa virtutis animalis solvit sensus alios, et maxime illos quorum organa magis extrinseca sunt in corpore, sicut visus, et auditus. Solvit etiam virtutem motivam ad motum processivum. Nullus enim calor dissolvit sensus nisi qui descendit a capite. Sicut enim semen non accipit virtutis impressionem informativae, nisi a testiculis, ila calor et spiritus non accipiunt impressionem virtutis animalis nisi a capite, in quo sunt organa virtutis animalis : et ideo talis solutio non contingit nisi in dispositis ad phrenesim, et.ad hujusmodi infirmitates in quibus calidus et cholericus sanguis elevatur multum ad caput,

Dicendum ergo, quod sunt duo causantia : phantasma impressum, et sensus solutio a calore accidentali. : et phantasma impressum, quandoque movet linguam ad loquendum, et quandoque os, sicut accidit in quibusdam loquentibus in somno, et in quibusdam pueris qui videntur mammas sugere in somnis.

Ad primas ergo quatuor rationes dicendum, quod tales dormiunt simpliciter : quia somnus eorum causatur ab eo quod simpliciter est causa somni, hoc est, a frigiditate humidi descendentis a cerebro et immobilitaiitis organum tactus. Vigilant autem secundum quid : quia vigilia corum causatur ab eo quod est causa vigilia; secundum quid, id est, ii phantasmate movente fortissime, vel a calido accidentali quosdam sensus solvente. Rationes autem illae et dicta Phi- losophi procetlnr.it de somno et vigilia dictis simpliciter, et non secundum quid,

An quintam dicendum, quod haec est falsa, cnjus effectus est manifestior, iilius causa magis inest ; manifestius enim, inest quod securi dum. exteriores sensus inest, scilicet visum et auditum : ettamen magis inest quod secuudum interiores inest, scilicet gustum et factum : et secundum illos iiiest somnus in eis qui faciunt opera vigiliae in somniis.

Ad aliud dicendum, quod privatio et habitus dicta simpliciter non simul insunt eidem secundum idem : sed nihil. prohibet unum inesse simpliciter, et alterum secuudum quid eidem, sed non secundum idem. In talibus autem somnus inest simpliciter, et vigilia secundum quid, et non secundum idem, quia somnus inest secundum organum tactus, et vigilia secundum organa sensuum sentientium a longe.

Ad aliud dicendum, quod organo lactus immobilitato simpliciter, necesse est organa aliorum sensuum simpliciter immobilitari : sed nihil prohibet aliquem illorum vel aliquos dissolvi, per accidens et secundum quid. : et hoc intendit Philosophus dicere dicens, quod opera vigilantium in dormientibus non fiunt sine phantasmate et sensu quodam. Quasi diceret : Sensu soluto per accidens, et non per se.

Ad allud dicendum quod visus in talibus solvitur per accidens,, ut patet ex praedictis.

Ad id quod juxta hoc quaeritur, Quare post somnum non memorantur actus vigiliae, sed memorantur somnia caetera?

Dicendum, quod hoc contingit ideo, quia somnus inest eis simpliciter, et vigilia secundum quid : et ideo quod imprimitur in somno, imprimitur in virtute interiori quae est phantasia, et imprimitur simpliciter, ei ideo simpliciter reservatur in memoria. Illud autem quod imprimitur in vigilia talium, non imprimitur sensibus nisi per accidens solutis :

et ideo excluditur a fortiori motu interiori phantasiae, virtutis.

Ad argumentum autem dicendum, quod ea quae imprimuntur sensibus simpliciter solutis, fortius imprimuntur quam ea quae imprimuntur intrinsecus phantasiae, sed non imprimuntur sensibus secundum quid solutis et per accidens.

Ad .ID quod ulterius quaeritur juxta hoc, scilicet quare in somnis non lit memoria praeteritorum in vigilia peractorum, sed in vigilia bene sit memori a peractorum in somnis?

Dicendum, quod hoc est ideo, quia memoria nullo modo potest agere in somnis, nisi per accidens, ut supra habitum est ; sed bene agit in vigilia : ex supradictis enim patet, quod memoria revertitur in rem exteriorem, prius acceptam a sensibus cum intentione praeteriti temporis. Unde quod est rei exterioris, oportet habere sensum simpliciter solutum : quod autem est praeteriti, oporiet accipere a sensu communi, qui etiam immobilitatur secundum conversionem ad sensus proprios.

Ad primum autem quod contra hoc est, dicendum quod sunt quaedam exteriora quae exiguntur ad esse interiorum, sicut molus sensus communis et proprii ad motum memoriae : et illa non. opponuntur interioribus, nec impediunt ea, sed potius expediunt et causant. Similiter sunt quaedam interiora quae non sufficienter causant memoriam, et cum illis non possunt esse interiora ilia, sicut memoria cum somno,

.A.D aliud dicendum, quod somnium in quantum intrinsecum non impedit actum memoriae, sed impeditur ideo, quia. ad actum suum exigitur actus sensus communis et proprii, qui immobiles sunt in soni no.

Ad aliud di cond uni, quod phantasma in somno praeacceptum quidem est, sed non est ut praeacceptum, sed ut praesens : et ideo causat memoriam quae est praeacceptorum ut praeacceptorum.

Ad aliud dicendum, quod somnia hunt in fine somni, quando somnus jam est excitabilis sicut debilis impressionis motus : et propter hoc si subito sequatur motus magnus sicut extensio vel versio ad aliud latus, traduntur alia somnia oblivioni, eo quod motus fortior semper excludit debiliorem in actibus suis.

Airriujii oijiivn