ARTICULUS III.

Utrum intellectas practicas semper sit rectus ?

Tertio quaeritur, Utrum intellectus practicus semper sit rectus?

Et videtur, quod sic.

1. Quidquid, semper de natura sua jubet retrahere a malo, semper inclinat ad bonum, et sic inclinando semper est rectum. Dicunt autem Avicenna et Aristoteles, quod intellectus de natura sua semper jubet retrahere a malo. Ergo semper inclinat ad bonum, et sic inclinando semper est rectus.

2. Item, Nihil inclinat in aliquid nisi quod cognoscit et judicat bonum : intellectus autem non est cognoscens et judicans nisi bonum universale : ergo non inclinat nisi in illud. Prima probatur perhoc quod cognitio mali est causa fugae. Secunda vero probatur per hoc quod intellectus est universalium et non particularium. Inde sic : Circa universale bonum cognitum semper est rectitudo, et numquam error : intellectus semper est circa tale bonum : ergo semper est rectus, et numquam errat. Prima probatur per hoc quod universale bonum est bonum simpliciter : error autem est in bono ut nunc et in particulari. Secunda vero probatur in syllogismo particulari praecedenti.

3, Item, Sicut se habet sensus et vis sensibilis ad bonum commutabile et corruptibile quod est particulare ut nunc, ita se habet intellectus ad bonum simplex et incommutabile : sed sensus semper inclinat ad bonum ut nunc : ergo intellectus semper ad bonum simpliciter, et sic numquam errat,, Prima probatur per hoc quod sensus est vis corruptibilis et corporea particularia cognoscens cum hic et nunc : intellectus autem nullius corporis est actus cognoscens universalia et simplicia.

Sed contra :

1. Omnis motor vincibilis a motore inferiore, quandoque sequitur motum inferiorum : sed intellectus est talis motor : ergo intellectus quandoque sequitur motum inferiorum : sed inferior est phantasia quae movetur quandoque non recte : ergo intellectus est quandoque non rectus.

2. Item, Omnis potentia aequaliter judicativa boni et mali quandoque deflectitur in unum, quandoque in alterum : intellectus practicus est hujusmodi : ergo quandoque deflectitur in bonum, et quandoque in malum : sed deflectendo in malum est non rectus : ergo quandoque est non rectus.

Solutio. Dicendum, quod intellectus practicus tribus modis accipitur, scilicet prout est natura quaedam et pars rationalis animae, et prout est potentia intelligibilia et operabilia, et prout est principiorum operabilium.. Si primo modo accipiatur, tunc etiam ex seipso deflecti potest in malum : et hoc probat natura Angeli, cujus intellectus deflexus est in maium, etiam absque hoc quod esset conjunctus phantasiae. Et propter hoc dicit Damascenus, quod omne creabile vertibile est aut secundum naturam, aut secundum electionem. Secundum naturam, ut generabilia et corruptibilia. Secundum electionem, ut rationabilia, et voluntaria. Si secundo modo accipiatur, tunc ipse potentia est omnia intelligibilia : operabilia vero principia sunt in particularibus, unde extendi habet in particularia : et cum circa particularia plurimus sit error, contingit ipsum quandoque iterum deflecti in malum ex errore et ignorantia. Si tertio modo accipiatur, tunc ipse erit circa universalia juris, in quibus non est error, et sic

semper est rectus : et quia sic proprie accipitur, eo quod sit de ratione intellectus, ut dicit Avicenna, quod sit circa universalia remota a materia et appendiciis materiae, dicit Philosophus, quod semper est rectus.

Potest tamen dici, sicut quidam dixerunt, quod intellectus ordinatur antecedenter ad voluntatem et consequenter : et quando antecedenter, tunc movet voluntatem, et non errat, et ille est ordo proprius : quando vero consequenter, tunc quandoque errat, et ille est ordo indebitus et innaturalis, per quem egrediuntur mores perversi, ut dicit Avicenna.

Et per hanc distinctionem patet solutio, ad omnia objecta.