ARTICULUS II.

MOVENTUR OBJECTIONES A. - OBJECTIONES JS 1.

Contra primam conclusionem Quantum ad secundum, arguitur contra conclusiones. Argumenta Aureoli.

Et quidem, contra primam arguit sic Aureolus, praesertim contra hoc quod ibidem dicitur, quod usus sumitur ab applicatione rei ad operationem. Arguit igitur contra hoc (1. Scntent., disi. 1, q. 2, art. 3). Primo sic. Oppositarum differentiarum oppositio debent esse rationes, ut patet de congregativa et disgregativo, rationali et irrationali. Sed frui et uti sunt differentiae divisivae actuum voluntatis , ut Augustinus innuit (10. de Trinitate, cap. 10), et Magister in littera. Ratio autem fruitionis totaliter sistit intra voluntalem : dicit enim quietem voluntatis in aliquo. Ergo et uti totaliter sistet intra volunlatem, dicendo rationem oppositam quieti voluntatis. Hac autem ratio opposita non est nisi voluntatem ferri transitorie super aliquid, non quiescendo in illo. Ergo ratio usus non sumitur ab applicatione rei ad operationem, sed magis ex transitoria ratione super illud quod est ad finem, non quiescendo in eo. Secundo sic. Si usus sumeretur ab applicatione rei ad operationem, illis rebus uti non posset quas applicare non valeret ad operationem. Sed certum est quod voluntas nostra non potest applicare coelum aut angelos ad suam operationem; et tamen potest uti coelo et angelis et omni creato, secundum Augustinum (lib. 83 q., q. 30), dum fertur super illa in quodam transitu ad Deum. Ergo usus non sumitur ab applicatione rei ad operationem, sed magis ex transitoria TENTURUM latione super eo quod est ad finem , non quiescendo in eo. Tertio. Quia ratio quam significat nomen est diffinitio sua, quarto Metaphysicis (t. c. 28). Sed diffinitio usus, quam Magister ponit in littera, et Augustinus, primo de Doctrina christiana (cA), non facit mentionem de applicatione ad operationem, sed de relatione in finem, non quiescendo in eo quod est ad finem, sed transitorie se habendo, sicut patet de illa diffinitione : uti est quod in usum venit ad illud quod amatur obtinendum referre, si tamen amandum est. Hic quidem non fit mentio de applicatione rei ad operationem, sed tantum de relatione ejus quod venit ad intellectum, vel ad voluntatem, vel ad manum, vel quocumque modo in facultatem voluntatis, ad illud quod est amandum. Ergo idem quod prius. Quarto. Dirigere in Deum omnia et seipsum et cuncta creata, est omnibus uti. Sed clarum est quod hoc non est applicare seipsum et omnia creata ad operationem aliquam, sed tantummodo dilectionem suam super omnia ferre super quodam transitu et in ordine ad Deum. Ergo applicatio ad operationem nihil facit ad usum. Quinto. Quia ista est expressa intentio Augustini, primo de Doctrina christiana (c. 4), cum ait: Quomodo si essemus peregrini, qui bene vivere nisi in patria nostra non possemus, opus esset terrestribus vel marinis vehiculis quibus utendum esset ut ad patriam, qua fruendum erat, pervenire valeremus: sic in hujus mortalitatis vita peregrinantes a Domino, si redire in patriam volumus, ubi beati esse possumus, utendum est hoc mundo, ut invisibilia Dei, per ea quae facta sunt, intellecta conspiciantur; hoc est, ut de corporalibus rebus et temporalibus spiritualia et oeterna capiantur.

Haec Augustinus.

Ex quibus patet quod non est aliud voluntatem uti rebus, quam per eas conscendere in Deum, et eas applicare in finem ; non autem applicare ad operationem. Jj 2.

Contra secundam conclusionem Argumenta Aureoli.

Contra tertiam conclusionem similiter arguit (1. Sentent., dist. 1, q. 2, art. 3), probando quod directio et ordinatio, quae est in actu electionis, non sit ab intellectu, sed a voluntate, a qua est substantia actus; cujus oppositum videtur innui in tertia conclusione. Arguit igitur. Primo, sic. Cujus est actus, ejus est directio illius actus in finem; cum illa directio non sit nisi quidam ordo et quaedam relatio fundata super actum; ibi est autem relatio ubi est fudamentum relationis; ibi namque est similitudo ubi est albedo subjeclive. Sed appetitus et motus ipsius in illud quod est ad finem est fundamentum ordinis in finem. Ergo videtur quod directio motus appetitivi in finem sit ab ipso appetitu et voluntate. Secundo. Nam, secundum sanctum Thomam, intentio est actus voluntatis. Sed intentio non est aliud quam directio motus appetitivi in finem. Ergo hujusmodi directio non est actus rationis, sed voluntatis. Tertio. Nullus actus aut potentia fertur super objectum materiale, nisi attingendo objectum formale. Sed ratio volendi illud quod est ad finem, quod est materialiter volitum, est ipse finis. Ergo voluntas, volendo illud quod est ad finem, attingit finem. Sed non aliter attingit quam dirigendo volitionem ejus quod est adiinem in ipsum finem. Igitur idem quod prius. I 3.

Contra sextam conclusionem Argumentum Aureoli.

Contra sextam conclusionem similiter arguit (Ibid. ut supra),-pro-bando quod consensus non dicit applicationem motus appetitivi ad determinationem consilii, sicut illa conclusio et sequentes innuere videntur. Arguit ergo sic. Constat, inquit, quod incontinens dicitur passionibus consentire et sensualitati : agit enim ex consensu. Sed clarum est quod non applicat motum appetitus ad determinationem consilii; immo magis ad passionem : movetur enim et agit contra rationem. Ergo non omnis consensus est applicatiovoluntatis ad determinationem consilii. Nec valet si dicatur quod etiam in incontinente et passionate consilium determinat pro passione, ut Philosophus dicit (7 EthiCfC. 3). Hoc quidem non valet: non enim est ibi determinatio consilii, sed magis subversio per passionem. Unde magis dicitur ignorantia seu excaecatio vel ligamentum rationis quam consilium, sicut ibi Philosophus dicit, assimilando tales vinolentis et somnolentis. B. - SOLUTIONES g 1.

Ad argumenta contra primam CONCLUSIONEM Ad argumenta Aureoli.

Ad primum contra primam conclusionem dicitur negando minorem. Secundum enim supradicta, frui et viti non sunt differentiae divisivae per opposita ipsorum actuum voluntatis, praesertim si intelligatur de oppositis immediatis : nec enim eligere, nec intendere, nec consentire sunt fruitiones aut usus. Tamen concedo quod inter usum et fruitionem est aliqua oppositio, eo modo quo absolutum opponitur, et quod importat absolutum, cum relatione. Sicut enim dicit sanctus Thomas, prima secundae, q. 10, art. 2, ad primuni : (c Frui importat motum absolutum appetitus in appetibile, sed uti importat motum appetitus ad aliquid in ordine ad alterum. "

Haec ille.

Sed isto modo oppositionis non solum usus opponitur fruitioni, sed electio: nam, secundum eumdem, ibidem, art. 4, electio importat duas relationes, unam scilicet ejus quod eligitur ad finem, aliam vero ad illud cui praeeligitur. Conceditur ergo quod inter usum et fruitionem talis est differentia, quod fruitio dicit actum voluntatis quiescentem in aliquo; usus autem, prout in voluntate, dicit lationem transitoriam super aliquid in quo non sistitur, sed ulterius tenditur. Licet autem usus vel uti sit talis actus voluntatis, quo scilicet appetitur illud quod est ad finem, referendo illud ad obtinendum finem; non tamen valet consequentia : ergo usus non sumitur ab applicatione rei etc. Qui enim applicat aliquid operationi, fertur in illud, non sistendo in eo, sed ad aliud referendo, scilicet ad opus. Similiter patet quod non oportet semper usum esse actum a voluntate elicitum, immo potest esse actus intellectus, et potest esse actus potentia? executiva;; licet semper sit actus a voluntate elicitus vel imperatus; et consequenter non oportet quod, sicut fruitio semper est subjective in voluntate, ita et usus. Unde dicit sanctus Thomas, prima secundae, q. 16, art. 1, ad tertium , quod non solum voluntas utitur, immo intellectus, et aliae potentiae executivae motae a voluntate; et recitat Augustinum in lib. 83. Qusrstionum (q. 30) dicentem quod nos, judicando per rationem de omnibus causatis, utimur illis. Ad secundum negatur minor. In quantum enim homo vult coelum propter aliquam operationem quam facit coelum vel movet, in tantum applicat coelum ad operationem per voluntatem et intellectum, licet non per potentiam executivam. Unde sanctus Thomas, primo Sentent., dist. 1, q. 3, art. 1, ad primum, dicit quod coelo et Angelis " non utimur tamquam a nobis operatis, sed sicut in Dei cognitionem ducentibus. " Et in principali responsione dicit : " Quaecumque sunt bona non habent bonitatem, nisi in quantum accedunt ad divinam bonitatem. Unde oportet quod, cum bonitas sit ratio dilectionis et desiderii, ut omnia amentur in ordine ad divinam bonitatem. Omne autem quod bonum est, a Deo est. Unde quae a Deo non sunt, nec quaerenda sunt, nec eis utendum est. Et ideo nullo peccato est utendum, quia peccatum non est a Deo. Poena autem est a Deo; et ideo poena utendum est, et ordinanda est ad finem, secundum quod promovet meritum hominis, ducens eum in considerationem propria; infirmitatis, et secundum quod purgat peccata. Similiter res mundi ab ipso sunt; et eis utendum est, vel in quantum conferunt ad Dei cognitionem, ostendentes ipsius magnitudinem, vel secundum quod praebent subsidium vitte nostroe ordinata: in Deum. Similiter opera nostra, quae mala nun sunt, ab ipso sunt, et propter ipsum facienda; non quod quamlibet operationem oporteat semper actualiter referre in Deum ; sed sufficit quod in Deo statuat finem suae voluntatis. "

Haec ille.

Ex quibus omnibus patet quod omnia quae facta sunt a Deo applicare possumus ad operationem per voluntatem nostram, aut intellectum, aut potentiam executivam. Unde ipse intellectus conferens rem in finem utitur re, et applicat eam ad operationem. Et similiter voluntas, dum vult aliquid, per operationem illius rei applicat eam ad operationem. Ad tertium dico quod, licet Augustinus non faciat expresse mentionem de applicatione rei ad operationem in diffinitione usus, tamen implicite facit. Cum enim dicit : Uti est illud quod in usum venit (n) referre ad obtinendun etc, dat intelligere quod illo utimur quod volumus, ut illo mediante obtineamus aliud quo fruendum est; et ita tale volitum applicamus ad operationem, scilicet ad obtentionem vel possessionem, ut large accipiatur operatio pro motu vel actione aut quolibet significato per modum actionis vel motus, sicut est possessio aut quietatio. Ut enim dictum est in prima conclusione, velle pecuniam ad possidendum, est uti pecunia, et applicare eam ad operationem vel aliquid per modum operationis. Ad quartum negatur minor, ut patet ex dictis. Nam tam seipsum quam alia homo applicat ad habendum et obtinendum Deum. Illa autem obtentio operatio dicitur, eo modo quo in proposito loquimur de operatione. Ad quintum dico quod illud argumentum verberat arguentem. Nam si eo modo utimur mundo et in eo contentis, sicut navigantes utuntur vehiculis ad transfretandum, cum tales utendo vehiculis applicent ea ad operationem, sequitur quod uti nostrum est applicare res ad operationes. ij 2. - Ad argumenta contra tertiam CONCLUSIONEM Ad argumenta Aureoli.

Ad primum contra tertiam conclusionem dicitur quod procedit ex falso intellectu , ac si nos poneremus quod absoluta substantia actus electionis sit a voluntate, et relatio super illo actu fundata, sit a solo intellectu. Et ad hunc sensum arguit, qui tamen sanctum Thomam non intelligit. Cum enim dicit, prima secundae, q. 13, art. 1 , quod illud quod est materiale in electione est voluntatis, formale autem est rationis, non intelligit in illo actu esse duo quidem, quorum unum sit a sola voluntate, et aliud a sola ratione producatur, ut arguens male intelligit; sed quem sensum habeat in talibus locutionibus, exprimit de Veritate, q. 22, art. 13, dicens : " Quandocumque sunt duo agentia ordinata, secundum agens dupliciter potest movere (6) vel agere : uno modo, secundum quod competit naturae suae; alio modo, secundum quod comta) venit. - venerit Pr. [6) movere.

moveri Pr. petit natum? superioris agentis. Impressio enim superioris agentis manet in inferiori; et ex hoc inferius agens non solum agit actione propria, sed actione superioris agentis : sicut sphaera solis movetur motu proprio, qui spatio unius anni completur, et motu primi mobilis, qui est motus diurnus. Similiter aqua movetur motu proprio tendendo in centrum, et habet quemdam motum ex impressione lunae, quae movet ipsam influxu et refluxu maris. Corpora etiam mixta habent quasdam operationes sibi proprias quae consequuntur naturam quatuor elementorum, ut tendere deorsum, calefacere et infrigidare; et habent alias ex impressione corporum coelestium, ut magnes attrahit ferrum. Et quamvis nulla actio inferioris agentis fiat, nisi praesupposita actione superioris ; tamen illa actio quae competit ei secundum suam naturam, attribuitur ei absolute, sicut aquic moveri deorsum. Illa vero quae cpmpetit ei ex impressione superioris agentis, non attribuitur ei absolute, sed (a) in ordine ad aliud, sicut influere et refluere dicitur esse proprius motus maris, non in quantum est aqua, sed in quantum movetur a luna. Ratio autem et voluntas sunt potentiae quaedam operativo: ad invicem ordinatae; et absolute considerando ratio est prior; quamvis per reflexionem efficiatur voluntas prior et superior, in quantum movet rationem. Unde voluntas potest habere duplicem actum: unum qui competit ei secundum suam naturam, in quantum tendit in proprium objectum absolute; et hic actus attribuitur voluntati simpliciter, ut velle et amare, quamvis etiam ad hunc actum praesupponatur actus rationis. Alium vero actum habet qui competit ei secundum quod rationis impressio relinquitur in voluntate. Cum enim proprium sit rationis conferre et ordinare, quandocumque in actu voluntatis apparet aliqua collatio vel ordinatio, talis actus erit voluntatis, non absolute, sed in ordine ad rationem. Et hoc modo intendere est actus voluntatis. "

Haec ille.

Ex quo patet quod sanctus Thomas non intendit quod in actu intentionis vel electionis sint aliqua duo quorum unum solum producatur a voluntate; sed intendit quod voluntas ex natura sua absolute habet quod velit et volitionem producat, sed non habet ex se, immo ex hoc quod movetur ab intellectu, quod in actu suo sit collatio aut ordinatio unius ad aliud. Ad secundum patet per idem; verumtamen minor est falsa, scilicet quod intentio sit directio, loquendo de directione activa. Unde sanctus Thomas, ubi supra, ad quartum, dicit : " Relatio activa in finem est rationis : ejus enim est referre in finem. Sed relatio passiva potest esse cuiuscumque directi vel relati in finem ; et sic potest esse etiam voluntatis. Et hoc modo relatio in finem pertinet ad intentionem. S

Haec ille.

Et loquitur de relatione, non (i) sed. - Om. Pr. ut est habitudo, sed ut est actio vel passio; et similiter de directione. Ex quo patet quod dirigere ad intellectum pertinet; sed actum directum et relatum elicere est voluntatis, licet non absolute, sed ut est mota a ratione. Unde a voluntate effective est tam actus qui fundat relationem, quam relatio in eo fundata ; sed voluntas non potest elicere actum qui fundat (a) relationem, nisi ut movetur a ratione. Ad tertium similiter omnia conceduntur quousque dicit quod voluntas, volendo illud quod est ad finem, non attingit finem nisi dirigendo, etc. Illud enim negatur : voluntas quippe non dirigit, sed actum directum elicit et collativum alicujus in finem. Ut enim dicit sanctus Thomas, prima secundas, q. 13, art. 2, ad tertium : " In omnibus quae moventur a ratione, apparet ordo rationis moventis, licet ipsa rationem non habeant : sic enim sagitta directe tendit in signum ex motione sagittantis, ac si ipsa haberet rationem dirigentem ; et idem apparet in motibus horologiorum et omnium humanorum ingeniorum quae arte fiunt. "

Haec ille.

Et q. 12, art. 1, ad tertium, dicit: ((Voluntas non ordinat, sed tamen in aliquid tendit secundum ordinem rationis." Et q. 13, art. 1, ad primuni, dicit : " Electio collationem importat praecedentem, non quod essentialiter sit ipsa collatio. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod solus intellectus dirigit, sed voluntas actum conformem illi directioni elicit. g 3.

Ad argumenta contra sextam CONCLUSIONEM Ad argumentum Aureoli contra sextam conclusionem negatur quod incontinens non applicet motum appetitivum ad determinationem consilii quamdiu habet actum voluntatis, licet consilium sit erroneum. Sicut enim ponit sanctus Thomas, de Malo, q. 3, art. 9, in responsione ad septimum argumentum : " In omni actu virtutis vel peccati est quaedam deductio quasi syllogistiea; tamen aliter syllogizat temperatus, aliter intemperatus, et aliter continens quam incontinens. Temperatus secundum judicium rationis utitur syllogismo trium propositionum, sic syllogizans : Nulla fornicatio est committenda; hic actus est fornicatio; igitur etc. Intemperatus vero totaliter sequitur concupiscentiam, sic syllogizans : Omni delectabili est fruendum; hic actus est delectabilis ; igitur etc. Similiter tam continens quam incontinens dupliciter movetur, secundum rationem quidem ad vitandum peccatum, secundum concupiscentiam vero ad committendum ; sed in continente vincit judicium rationis, in incontinente vero concupiscentia. Unde uterque utitur syllogismo quatuor propositionum vel terminorum ad contrarias conclusiones. Continens enim sic syllogizat: Nullum peccatum est faciendum, et hoc proponit secundum judicium rationis; secundum vero motum concupiscentia?, versatur in corde ejus quod omne delectabile est prosequendum ; sed quia judicium rationis in eo vincit, assumit sub primo : Hoc est peccatum ; et concludit: Ergo non est faciendum. Incontinens vero, in quo vincit motus concupiscentiae, assumit sub secundo : Hoc est delectabile; et concludit: Igiturest faciendum, vel prosequendum."

Hice ille.

Eamdem sententiam ponit secundo Sentent., dist. 24, q. 3, art. 3, et prima secundae, q. 77, art. 2, ad 4. Ex quibus patet quod incontinens, dum consentit, applicat motum appetitivum ad determinationem sui, licet falsi, consilii. Intelligo tamen dicta sancti Thomae de peccante mortaliter, non solum ratione circunstantiis, sed ratione mali voliti; nam contingit,secundum eum, peccare mortaliter sine tali diversa syllogizatione, sicut patet de angelis et primo parente, ut alias videbitur latius. Sed cum reprobatur ista responsio per arguentem, quia in incontinente non est determinatio consilii, sed subversio etc, dico quod quamdiu incontinens per voluntatem consentit, licet ibi sit ligamentum rationis, in quantum ratio impeditur ne recte aestimet de eligibili et agibili in universali et particulari accidentaliter; tamen non sic est ligatus quin modo proedicto syllogizet proponendo unam falsam universalem, quam suggerit passio, subsumendo unam particularem veram, ut dictum fuit; et hoc, si sit ibi aliquis consensus voluntatis. Nam secundum quod dicit sanctus Thomas, prima secundae, q. 10, art. 3: a Immutatio hominis per passionem dupliciter contingit. Uno modo, sic quod ratio totaliter ligetur, ita quod homo usum rationis non habeat; sicut contingit in illis qui propter iram vel concupiscentiam furiosi vel amentes fiunt, sicut et propter aliquam aliam perturbationem corporalem : hujusmodi enim passiones non sine transmutatione corporali accidunt. Et de talibus est eadem ratio sicut de animalibus brutis, quae ex necessitate sequuntur impetum passionis : in his enim non est aliquis rationis motus, et per consequens nec voluntas. Aliquando autem ratio non totaliter absorbetur a passione, sed remanet, quantum ad aliquid, judicium rationis liberum. Et secundum hoc remanet aliquid ex motu voluntatis, j)

Haec ille.

Ex quibus patet quod, secundum eum, voluntas non agit, si ratio sit totaliter absorpta a passione; et per consequens nec consentit. Omnis ergo consensus sequitur judicium rationis sive rectae, sive erroneae; nec est aliter possibile fieri, secundum eum. Et in hoc secundus art. terminatur. Ad rationem vero in oppositum patet responsio per praedicta. Uti enim non est referre secundum essentiam, sed causaliter, aut effective : quia scilicet est actus voluntatis conformis actui rationis referenti aliquid in alterum etc.