ARTICULUS I.

QUOMODO TAM IN DEO QUAM IN CREATURIS SE HABENT ABSTRACTUM ET CONCRETUM, VEL NATURA ET NATURAE SUPPOSITUM Prima conclusio est quod In creaturis abstractum et concretum praedicantur de se invicem in formis generalibus, non autem semper In formis specialibus. Hanc ponit sanctus Thomas, de Veritate, q. 21, art. 4, ad quartum, ubi ait: " Aliter est in formis generalibus, et aliter in formis specialibus. In formis enim specialibus non recipitur praedicatio concreti de abstracto, ut dicatur quod albedo est alba, vel calor est calidus, ut patet etiam per Dionysium, cap. 2. de Divinis Nominibus. Sed in formis generalibus hujusmodi praedicatio recipitur; dicimus enim quod essentia est ens, et bonitas est bona, et unitas est una. Cujus ratio est : quia quod primo cadit in apprehensione est ens; unde oportet quod cuique apprehenso per intellectum, intellectus attribuat hoc quod est ens. Et ideo, cum apprehendit essentiam alicujus, dicit illam esse ens; et similiter unamquamque formam generalem vel specialem, ut, bonitas est ens, albedo est ens, et sic de aliis. Et quia quaedam sunt quae concomitantur inseparabiliter rationem entis, ut unum, bonum et hujusmodi, oportet quod de quolibet apprehenso praedicentur eadem ratione qua ens. Unde dicimus quod essentia est una et bona; et similiter dicimus quod unitas est una et bona, et ita de bonitate et albedine, et ita de qualibet forma generali vel speciali. Sed album, quia est speciale, non concomitatur inseparabiliter rationem entis ; unde potest apprehendi forma albedinis sine hoc quod attribuatur ei esse album. Unde non cogimur dicere quod albedo est alba. "

Haec ille, in forma. Consimiliter dicit securtdo Sententiarum, dist. 27, q. 1, art. 2, in responsione ad primum, ubi ponit distinctionem de nominibus exprimentibus formas generales et speciales. Secunda conclusio est quod in rebus materialibus differt secundum rem natura et suppositum naturae. Sed antequam veniam ad probationem conclusionis, praemittam quid nominis suppositi et naturae. Quid nominis suppositi ostendit sanctus Thomas, 3. Sententiarum, dist. 6, q. 1, art. 1, quaestiuncula prima, ubi sic ait : " Cum omne, inquit, particulare habeat respectum ad communem naturam et ad proprietates, potest secundum utrumque (a) respectum nominari, tam per nomen primae intentionis, quam per nomen secundae intentionis. Hoc enim nomen, res naturae, est nomen primae impositionis , significans particulare per respectum ad naturam communem. Hoc vero nomen, suppositum, est nomen secundae intentionis, significans ipsam habitudinem particularis ad naturam communem, in quantum subsistit in ea; particulare vero, in quantum exceditur ab ea. Sed quia accidentia consequuntur naturam ; ideo omne nomen significans particulare secundum respectum ad proprietates, designat etiam ipsum per respectum ad naturam communem. Hoc autem potest fieri dupliciter : vel per nomen primae impositionis; et sic est hypostasis communiter in omnibus (a) substantiis, persona vero in omnibus rationalibus (6) : vel per nomen secundae impositionis ; et sic est individuum in quantum est indivisum in se, singulare vero in quantum est divisum ab aliis; unde singulare idem est quod divisum. Est autem alia differentia attendenda inter illa (y) : quia quaedam istorum communiter significant particulare in quolibet genere, sicut particulare, individuum, singulare ; quaedam vero particulare tantum in genere substantiae, sicut res naturae, suppositum, persona, hypostasis. Quia vero ratio substantiae est quod per se subsistat, inde est quod nullum istorum dicitur nisi de re completa et subsistenti per se. Unde non dicuntur neque de parte, neque de accidente, de quibus alia dici possunt, quae in omnibus generibus inveniuntur. Quamvis enim haec albedo vel manus dicatur individuum vel singulare, non tamen potest dici hypostasis, vel suppositum, aut res naturae. "

Haec ille. Item, eodem articulo, quaestiuncula secunda, ad secundum argumentum, dicit quod a suppositum non importat suppositionem indignitatis vel poten-tialitatis, alias personae non dicerentur supposita divinae naturae, sed solum suppositionem quantum ad communitatem, in quantum natura communis excedit in praedicatione suppositum actu vel potentia ".

Haec ille. Idem ponit, prima parte, q. 29, art. 1 et 2; et primo Sententiarum, dist. 23, q. 1, art. 1. Item de Potentia Dei, q. 9, art. 1. Ex quibus omnibus habetur quod individuum substantiae habet quandoque quatuor nomina. Dicitur enim suppositum, res naturae, subsistentia, hypostasis. Individuum enim substantiae, secundum quod per se exsistit et non in alio, dicitur subsistentia; illa enim dicimus subsistere, quae non in alio, sed in seipsis exsistunt. Secundum vero quod supponitur alicui naturae, sic dicitur res naturae, sicut homo dicitur res naturae humanae. Secundum vero quod Ii) illa. - ista Pr. subjicitur accidentibus, dicitur hypostasis vel substantia. Suppositum autem dicitur, secundum quod ponitur sub natura communi, sicut particulare sub specie vel genere. Sic igitur patet quid est suppositum, scilicet individuum substantiae subsistens in genere substantia? et in completa specie. Non enim omne individuum substantiae dicitur suppositum; nam neque anima, nec aliqua pars substantiae dicitur suppositum; quia quodlibet illorum habet naturam unibilitatis, vel non est in completa specie. Nec etiam talia dicuntur hypostases, vel substantiae, vel hujusmodi, ut patet prima parte, q. 29, art. 1, ad quintum; et q. 75, art. 2, ubi habetur quod anima non est quid completum in specie. Quid autem significetur nomine naturae ostendit sanctus Thomas, 3. parte, q. 2, art. 1 : " Sciendum, inquit, quod nomen naturae a nascendo dictum est vel sumptum. Unde primo impositum est hoc nomen ad significandum generationem viventium, quae nativitas vel pullulatio dicitur, ut dicatur natura quasi nascitura. Deinde translatum est nomen naturae ad significandum principium hujusmodi generationis. Et quia principium generationis in rebus viventibus est intrinsecum, ulterius derivatum est nomen naturae ad significandum quodlibet principium intrinsecum motus, secundum quod Philosophus dicit 2. Physicorum (t. c. 3), quod natura est principium motus in eo in quo est per se, et non per accidens. Hoc autem principium vel est forma, vel materia. Unde natura quandoque dicitur forma, quandoque vero materia. Et quia (inis generationis naturalis in eo quod generatur est essentia speciei quam significat diffinitio, inde est quod hujusmodi essentia speciei vocatur etiam natura. Et hoc modo Boetius naturam diffinit in libro de Duabus naturis, dicens : Natura est unam-quamque rem informans specifica differentia, quae scilicet complet diffinitionem speciei. Sic ergo nunc loquimur de natura, secundum quod significat essentiam, vel quod quid est, sive quidditatem speciei. "

Haec ille. Eamdem ponit distinctionem, prima parte, q. 29, art. 1, ad quartum; et 3. Sententiarum, dist. 5, q. 1, art. 2; et similiter 2. Sententiarum, dist. 37, q. i , art. 1 ; et multis aliis locis. Istis praemissis, probatur conclusio, accipiendo naturam ultimo modo; scilicet quod in rebus materialibus natura et suppositum secundum rem differant. Ipse enim sanctus Thomas, prima parte, q. 3, ait. 3, sic eam probat dicens : " Sciendum quod in rebus compositis ex materia et forma necesse est quod differat natura vel essentia, et suppositum ; quia essentia vel natura comprehendit in se tantum illa quos cadunt in diffinitione speciei; sicut humanitas comprehendit in se ea quae cadunt in diffinitione hominis; his enim homo est homo, et hoc significat humanitas, scilicet quo homo est homo. Sed materia individualis cum omnibus accidentibus individualibus ipsam non cadit (a) in diffinitione speciei; non enim in diffinitione hominis cadunt hae carnes et haec ossa, aut albedo vel nigredo, vel aliquid hujusmodi. Unde hae carnes et haec ossa et accidentia designantia hanc materiam non includuntur in humanitate. Et tamen in eo qui est homo includuntur. Unde illud quod est horno habet in se aliquid quod non habet humanitas. Et propter hoc non totaliter est idem homo et humanitas; sed humanitas significatur ut pars formalis hominis, quia principia diffinientia habent se formaliter respectu materiae individualis."

Haec ille. Idem ponit, primo Sententiarum, dist. 23, q. i, art. I. " In compositis, inquit, ex materia et forma essentia non dicit formam tantum, sed totum compositum; et hoc dicitur quidditas vel natura rei. Et ideo dicit Boetius, in commento Praedicamentorum, quod ouiea significat compositum ex materia et forma, non tamen ex hac materia determinata determinatis accidentibus substante (6), in qua individuatur forma; quia hujusmodi compositum dicit hoc nomen, Socrates. Haec autem materia determinata est sicu recipiens illam naturam communem. Et ideo natura vel essentia dupliciter significatur : scilicet ut pars, quando natura communis sumitur cum praecisione cujuslibet ad naturam non (v) pertinentis communem ; sic enim materia determinata supervenit in compositionem singularis demonstrati ; sicut hoc nomen, humanitas; et sic non praedicatur, nec est genus, nec species, sed ea formaliter denominatur homo. Aliquando autem significatur ut totum, secundum quod ea quae ad naturam communem non pertinent, sine praecisione intelliguntur; sic enim includitur (o) in potentia, etiam (c) materia determinata, in natura communi; et sic significatur hoc nomine, homo. I

Haec ille. Item, de Potentia Dei, q. 9, art. 1, demonstravit istam conclusionem in hunc modum : " Philosophus, inquit, in 5. Metaphysicae (t. c. 15), dicit substantiam dupliciter dici. Dicitur enim uno modo substantia ipsum subjectum ultimum, quod non praedicatur de alio; et hoc est particulare in genere substantiae. Alio modo dicitur substantia natura illius subjecti. Hujus autem distinctionis est ratio, quia inveniuntur plura supposita in una natura convenire, sicut plures homines in una natura hominis. Unde oportuit distingui illud quod est unum ab alio quod multiplicatur. Natura enim communis ( ) est quam significat diffinitio, indicans quid est res; unde ipsa natura communis, essentia vel quidditas dicitur. Quidquid igitur est in re ad naturam communem pertinens (a), sub significatione essentiae continetur; non autem quidquid est in substantia particulari est hujusmodi. Si enim quidquid est in substantia particulari ad naturam communem pertineret, non posset esse distinctio inter substantias particulares ejusdem naturae. Hoc autem quod est in substantia particulari praeter naturam communem, est materia individualis, quae est singularitatis principium, et per consequens accidentia individualia, quae materiam praedictam determinant. Comparatur igitur essentia ad substantiam particularem ut pars formalis ipsius, ut humanitas ad Socratem. Et ideo in rebus ex materia et forma compositis essentia non est omnino idem quod suppositum ; unde non praedicatur de supposito : non enim dicitur quod Socrates sit sua humanitas. "

Haec ille.

Et post pauca : " Essentia, inquit, in substantiis materialibus non est idem cum eis secundum rem, neque penitus diversum, cum se habeat ut pars formalis. "

Haec ille. Item, in tractatu quem fecit de Esse et Essentia(c. 3) sic ait : a Cum humanitas in suo intellectu includat tantum ea ex quibus homo habet quod est homo, patet quod a significatione ejus excluditur vel praescinditur materia designata. Et quia pars non praedicatur de toto, inde est quod humanitas nec de homine nec de Socrate praedicatur. Unde dicit Avi-cenna : Quidditas compositi non est ipsum compositum cujus est quidditas, quamvis etiam ipsa quidditas sit composita ; sicut humanitas, licet sit composita, non est homo, immo oportet quod sit recepta (6) in aliquo quod est materia designata. "

Haec ille. Tertia conclusio est quod in substantiis materialibus differi quod quid est et illud cujus est. Istam ponit sanctus Thomas super 7. Metaphysica (t. c. 41), in illo capitulo Dubitatur autem merito, ubi dicit Aristoteles haec verba : Quod quid erat esse et unumquodque in quibusdam quidem idem est, ut inprimis substantiis, ut curvitas et curvitati esse idem, si prima est. Dico autem, primam, quae non dicitur per aliud in alio esse, et subjecto ut materia. Quaeciunque vero ut materia aut recepta cum materia non idem. Neque secundum accidens unum, ut Socrates et musicum. Super quibus verbis dicit sanctus Thomas in Scripto super Metaphysicam (1. Mctaphys., lect. 11): " Attendendum, inquit, est quod ab hac sententia quam supra posuerat, scilicet quod quod quid est est (y) idem cum unoquoque cujus est, duo hic excipit, scilicet illa quae dicuntur per accidens, et substantias materiales, cum superius non exceperit nisi illa quae dicuntur per accidens. Oportet autem non solum ista excludi, sed etiam substantias materiales. Sicut enim supra dictum est, quod quid erat esse est id quod significat diffinitio; diffinitio autem non assignatur individuis, sed speciebus; et ideo materia individualis, quae est principium individuatio-nis, est praeter quod quid erat esse. Impossibile autem est in rerum natura esse speciem nisi in hoc individuo. Unde oportet quod quaelibet res naturae, si habeat materiam quae est pars speciei, quod est pertinens ad quod quid est, quod etiam habeat materiam (a) individualem, quod non pertinet ad quod quid est. Unde nulla res naturae, si materiam habeat, est ipsum quod quid est; sed est habens illud. Sicut Socrates non est humanitas, sed humanitatem habens. Si autem esset possibile esse hominem compositum ex corpore et anima, qui non esset (6) hic homo compositus ex hoc corpore et ex hac anima, nihilominus esset suum quod quid erat esse, quamvis haberet materiam. Licet autem homo non sit praeter singularia in rerum natura, est tamen in ratione; quod pertinet ad logicam considerationem. Et ideo superius, ubi logice consideravit de quod quid erat esse, non excludit substantias materiales, quin in illis esset idem quod quid est cum eo cujus est : homo enim communis est idem cum suo quod quid est, logice loquendo. Nunc autem, postquam jam descendit ad principia naturalia quae sunt materia et forma, et ostendit quomodo diversimode comparantur ad universale et particulare quod subsistit in natura, excipit hic, ab eo quod supra dixerat idem esse quod quid est cum unoquoque cujus est, substantias materiales in rerum natura exsistentes. "

Haec ille. Hem, in illo capitulo : Utrum autem idem, etc. sic dicit sanctus Thomas in fine (7. Metaphusicae, lect. 5) : " Sciendum, inquit, quod quod quid erat esse est illud quod significat diffinitio. Unde, cum diffinitio praedicetur de diffinito, oportet quod quid est praedicari de diffinito. Non est igitur quod quid est (y) esse hominis humanitas, quae de homine non praedicatur, sed animal rationale mortale. Humanitas enim non respondetur quaerenti quid est homo, sed animal rationale mortale. Sed tamen humanitas accipitur ut principium formale ejus quod est quod quid erat esse; sicut et animalitas accipitur ut principium generis, et non ut genus; et rationabilitas ut principium differentiae, non autem ut differentia. Humanitas autem pro tanto non omnino est idem cum homine, quia importat principia essentialia hominis, cum praecisione omnium accidentium. Est enim humanitas qua homo est homo ; nullum autem hominis accidentium est quo homo est homo. Unde omnia accidentia hominis excluduntur a significatione Immanitatis. Hoc ipsum autem quod est homo est quod habet principia essentialia, cui possunt accidentia inesse. Unde, licet in significatione hominis non includantur accidentia hominis, non tamen homo significatur ut aliquid separatum ab accidentibus. Et ideo homo significatur ut totum, et humanitas significatur ut pars. Si autem est aliqua res, in qua non sit aliquod accidens, ibi necesse est quod nihil differat abstractum a concreto, ut maxime patet in Deo. "

Haec ille. Si autem dicatur quod istud dictum secundum contradicit primo; primo enim dixerat quod in rebus materialibus quod quid est differt ab eo cujus est, hic autem dicit quod praedicatur de illo, quae videntur repugnare; dicendum quod primo loquebatur de quod quid est, prout sumitur cum praecisione omnium extraneorum; hic autem loquitur de quod quid est, sumpto sine praecisione et sine inclusione actuali, licet cum implicita. Unde sanctus Thomas in tractatu de Esse et Essentia (cap. 3) sic ait : " Essentiam hominis significat hoc nomen, homo, et hoc nomen, humanitas, sed diversimode. Quia hoc nomen, homo, significat eam ut totum, in quantum scilicet non praescindit designationem materiae, sed implicite continet eam et indistincte, sicut genus continet differentiam; et ideo hoc nomen, homo, praedicatur de individuis. Sed hoc nomen, humanitas, significat eam ut partem, quia non continet in significatione sua nisi illud quod est hominis, in quantum est homo, et praescindit omnem designationem ; unde de individuis non praedicatur. Et propter hoc etiam nomen essentiae quandoque invenitur praedicatum de re : dicimus enim Socratem esse quamdam essentiam; et quandoque negatum, sicut dicimus quod essentia Socratis non est Socrates. "

Haec ille. Quarta conclusio est quod in substantiis spiritualibus creatis, cujusmodi sunt angeli, abstractum non praedicatur de concreto; nec suppositum est omnino Idem secundum rem quod sua essentia vel natura. Hanc ponit sanctus Thomas in Qiwlibcto 2, q. 2, art. 2, ad primum, ubi dicit sic : " Non solum in compositis ex materia et forma invenitur aliquod accidens praeter essentiam speciei, sed etiam in substantiis spiritualibus, quae non componuntur ex materia et forma; et ideo in utrisque suppositum non est omnino idem quod natura. Hoc tamen est aliter et aliter in utrisque. Dupliciter enim aliquid accipitur ut accidens praeter rationem speciei. Uno modo, quia non cadit in diffinitione significante essentiam rei, sed tamen est designativum vel determinativum alicujus essentialium principiorum ; sicut rationale accidit animali, utpote praeter diffinitionem ejus exsistens, et tamen est determinativum essentiae animalis ; unde est essentiale homini, et de ratione ejus exsistens. Alio modo accidit alicui aliquid, quia nec in ejus diffinitione ponitur, nec est determinativum alicujus essentialium principiorum; sicut albedo accidit homini. His igitur qua sunt composita ex materia et forma accidit aliquid praeter rationem speciei exsistens utroque modo. Cum enim de ratione humanae speciei sit quod componatur ex anima et corpore, determinatio corporis et animae est proter lationem speciei; et accidit homini, in quantum est homo, quod componatur et quod sit ex hac anima et hoc corpore. Sed hoc convenit per se huic homini, de cujus ratione esset, si diffiniretur, quod esset ex hac anima et hoc corpore; sicut de ratione hominis communis est quod sit ex anima et corpore. Accidunt etiam compositis ex materia et forma, praeter rationem speciei, multa alia, quae non sunt determinativa essentialium principiorum. Substantiis vero im materialibus creatis accidunt quaedam praeter rationem speciei, quae non sunt determinativa essentialium principiorum; quia ipsum esse angeli est praeter ejus essentiam seu naturam, et alia quaedam ei accidunt, quae omnia pertinent ad suppositum, non autem ad naturam. Non tamen accidit eis aliquid determinativum esse speciei; quia ipsa natura speciei non individuaturper materiam, sed per seipsam, ex hoc quod talis forma non est nata recipi in aliqua materia; unde per seipsam est non multiplicabilis, neque praedicabilis de pluribus (a). Sed quia non est suum esse, accidit ei aliquid praeter rationem speciei, scilicet ipsum esse, et alia quae attribuuntur (6) supposito et non naturae; propter quod suppositum non est in eis omnino idem quod natura, s

Haec ille. Quinta conclusio est quod in solo Deo non differt suppositum et natura, abstractum et concretum. Istam ponit sanctus Thomas eodem Quolibeto, et eodem articulo, dicens : " Cuicumque potest accidere aliquid quod non sit de ratione naturae suae, in eo differt res et quod quid est, sive suppositum et natura. Nam in significatione naturae solum includitur illud quod est de ratione speciei; suppositum autem non solum habet ea quae ad rationem speciei pertinent, sed etiam alia quae ei accidunt; et ideo suppositum significatur ut totum, natura autem, seu quidditas, ut pars formalis. In solo autem Deo non invenitur aliquod accidens praeter ejus essentiam; quia suum esse est sua essentia. Et ideo in Deo idem est suppositum et natura. "

Haec ille. Item, in tertia parte, q. 2, art. 2. " In rebus, inquit, subsistentibus, in quibus aliquid contingit inveniri quod non pertinet ad rationem speciei, scita) est non multiplicabilis neque praedicabiKs de pluribus. - est multiplicabilis non praedicabilis de pluribus Pr. (6) attribuuntur.

accidunt Pr. licet accidentia et principia individuantia; in talibus secundum rem differt suppositum et natura, non quasi aliqua omnino separata, sed quia in supposito includitur natura speciei, et superadduntur quaedam alia quae sunt praeter rationem speciei. Unde suppositum significatur ut totum habens naturam sicut partem formalem et perfectivam sui (a). Et propter hoc in talibus non praedicatur natura de supposito; non enim dicimus quod hic homo sit sua humanitas. Si qua vero res est in qua nihil est omnino praeter rationem speciei vel naturae suae, sicut est in Deo, ibi non est aliud secundum rem suppositum et natura, sed solum secundum rationem intelligendi; quiariatura dicitur, secundum quod est essentia quaedam ; eadem vero dicitur suppositum, secundum quod est subsistens. ))

Haec ille. Item, prima parte, q. 40, art. 1, ad primum dicit: " Considerandum, inquit, est quod propter(6) divinam simplicitatem consideratur duplex realis identitas in divinis eorum quae differunt in creatis. Cum enim divina simplicitas excludat compositionem formae et materiae, sequitur quod in divinis idem est abstractum et concretum, ut divinitas et Deus. Quia vero divina simplicitas excludit compositionem subjecti et accidentis, sequitur quod quidquid attribuitur Deo est ejus essentia; et propter hoc sapientia et virtus sunt idem in Deo, quia ambo sunt divina essentia. "

Haec ille. Et in hoc primus articulus terminatur etc.