ARTICULUS III.

Cujus sit proprius actus creare ?

Ad tertium sic proceditur :

1. Tria sunt agentia, scilicet intellectus, natura, et Deus. Sed opus naturae et intelligentiae practicae semper supponit materiam circa quam vel in quam operetur. Creatio autem non est circa materiam vel in materia, sed de nihilo, ut habitum est. Ergo non erit opus naturae vel intelligentiae practicae, et sic relinquitur, quod sit opus Dei tantum.

2. Item, Duo sunt exiliis in esse : unus de potentia in actum, alter de nihilo. Sed unus illorum proportionatur potentiae agentis creati, scilicet exitus de potentia in actum. Ergo alter cum major sit, scilicet exitus de nihilo in esse actu, erit proportionatus potentiae agentis increati.

3. Item, Deus non univocatur cum creatura in aliquo : ergo etiam operatio sua proprie non univocabitur cum operatione creaturae : sed operatio creaturae est motus vel mutatio, generatio scilicet simplex et secundum quid, scilicet alteratio, et augmentatio, et secundum locum motus : ergo operatio divina non erit univoca alicui horum : sed omnes istae mutationes determinantur per tria principia rei mobilis, scilicet potentiam, privationem, et actum : ergo operatio divina non erit determinabilis per illa : et ita cum nulla mutatio sit existentis in actu secundum quod est in actu, oportet quod operatio divina sit exitus de nihilo in actum : et hoc est creatio : ergo creatio est operatio divina. Et firmitas hujus rationis est super hoc, quod omne quod exit in esse, aut exit de actu in actum, aut de potentia in actum, vel de nihilo in esse potentia vel actu : et primum membrum non est conveniens : ergo secundum erit et tertium : quartum enim membrum quod posset esse de non esse in non esse, etiam non est conveniens.

Contra :

1. Plato in Timaeo inducit Deum loquentem diis motoribus orbium dicens, sic : " Imitantes meam juxta effectum vestrum solertiam, ita instituite atque exercitate mortalia, ut quibus consortium divinitatis et appellationis parilitas competit, divina praedita firmitate fingatis. " Sensus est, ut secundum quod effecti sunt Angeli solertia divina, participantes esse perpetuum divinum, ita in genere mortalium fingant animas rationales, quae participant esse divinum perpetuum parilitate appellationis et consortio naturae : et sic videtur, quod Angeli creant animas : ergo multo magis alia corporalia.

2. Item, Habetur per quoddam verbum infra : " Id faenus quod condideratis facta secessione animae et corporis recipiatis. " Et vult dicere, quod recipiant animas post mortem, quas condiderunt per creationem.

3. Item, Haberi potest per rationem : Virtutes enim angelicae sunt supra corporalia, et ita operationes ipsarum erunt supra operationes corporum, et supra operationes virtutum corporalium, quae sunt humidum, calidum, frigidum, et siccum : ergo erunt supra naturam : et ita cum natura operetur per exitum de potentia in actum, erit operatio Angelorum de nihilo in esse.

4. Item, In libro de Causis : Causa prima non est intelligentia, neque anima, neque natura : imo est super intelligentiam, animam, et naturam, quae est creans omnes res : verumtamen est creans intelligentiam absque medio, et creans animam et naturam et reliquas res mediante intelligentia. Haec sunt verba in commento septimae propositionis in libro de Causis.

Solutio. Dicimus, quod creare proprius actus Dei est, et nullius alterius.

Ad auctoritates Platonis respondendum est, quod quaedam operatio est, quae proportionatur corpori ad suscipiendam animam rationalem secundum quod ipsa est actus corporis humani : inter potentiam enim et actum proportio est : et respectu illius est operatio Angelorum per motum caeli vel per motum orbis : et de hac loquitur Plato. Unde etiam positio philosophica est , quod finis prosperitatis animae post mortem, est quod continuetur primo motori per contemplationem. Et hoc est quod dicit Plato in

secunda auctoritate. Et non intelligit Plato, quod Angeli animabus dent esse. Et similiter intelligitur ultima auctoritas : Deus enim in opere naturae infima movet per superiora, scilicet per motores et motus orbium. Et similiter anima movet etiam in generatione et animatorum corruptione. Unde creatio ponitur in auctoritate pro causalitate quacumque, et non pro eductione in esse de nihilo. Ad rationem dicendum , quod operatio intelligentiae est supra materiam, sed non eodem modo quo operatio naturae : quia operatio naturae est supra materiam secundum generationem et corruptionem et transmutationem : operatio autem Angelorum supra principium totius naturae, quod est motus caeli : quia Angeli deserviunt primo in movendo orbes.