SECTIO V De synderesi et conscientia

Henricus quodlib. 18. quaest. 1. dicit synderesim esse pondus voluntatis tendens in bonum, et conscientiam habitum ejus, et hoc secundum tenet Durand. 2. d. 9. q. 2. Dico primo, hae ad intellectum spectant. Ita Scotus i.d. 39. quaest. 2. D. Thom. 1. part. q. 79. art. 12. 13. Magister 1. d. 39. cap. 3. ex Hieron. in cap. 2. Ezechiel. ubi dicit quod superior portio rationis,est synderesis. Probatur ex Scolo 1. de synderesi, . quia ejus actus est necessarius, et nullus talis datur in voluntate, ut ostendit Scotus 1. d. 1. q. 4. et 4. d. 49. q. 9. et quodlib.16. Secundo, si tenderet sic necessario in bonum, faceret voluntatem impeccabilem. De conscientia probatur, quia causatur per actum intellectus et unicum. Secundo, aut necessario agit voluntas secundum illum habitum, et sic non est libera, quia agens illius habitus est causa naturalis et consequenter effectus; si non necessario agit, potest stante conscientia recta velle oppositum dictati per eam, et sic numquam per voluntatem corrumpi poterit.

Objicies ex Anselmo de concordia 26. et 44. ibi, commoda non velle nequit (voluntas : ) sed aeque vult justitiam, et id quo necessario vult bonum, est synderesis. Respondetur de voluntate, ut praecise affecta est, affectione commodi, non est libera, sed sic non elicit actum. Vide Doct. 2. d. 6. q.2. eli. d. 1. q. 4. per idem patet ad id quod ait August. 13. Trin. 5. omnesnaturaliter velle beatitudinem, nempe appetitu naturali, non elicito.

Objicies secundo, natura irrationalis habet principium necessario tendendi in id quod sibi convenit ; ergo et voluntas in justitiam, quia haec maxime ei convenit. Negatur consequentia, quia voluntas est libera.

Objicitur tertio, si conscientia esset aliquid in intellectu, tunc magis sciens esset magis conscientiosus, cujus oppositum patet. Respondetur, verum esse, caeteris paribus ; si tamen plura sciens, sit passionibus obnoxius, ex hoc capite, est minus conscientiosus, quia ejus bona dictamina impediuntur a dictando, et sic intelligit Aristoteles 7. Ethic. 3. dum ait existentes in passionibus, non scire.

Dico secundo, synderesis est habitus principiorum, et conscientia habitus conclusionum practicarum, de bona electione morali. Ita Scot. citatus. Non explicat tamen, an ille habitus sit aliquid distinctum a potentia, et videtur quod non, licet D. Thom. asserat quod sic, quia negat esse ipsam potentiam. Ratio est, quia sine neces. sitale entia non sunt multiplicanda. Praeterea, in naturalibus potentiis, quia sunt determinatae ad unum, non ponitur habitus, ex Scot. 3. d. 33. num. 7. sed intellectus est determinatus ad principia ; ergo.

Dices cum Gapreol. quaest. 3. Prol. ad 5. et Viguer. cap. 3. esse habitum naturaliter inditum simul cum potentia, hoc gratis dicitur, et sine necessitate multiplicantur entia. D. Thomas ait conscientiam esse actum, non habitum, tenendum tamen dari actualem et habitualem ; neque enim dicendum est, cum dormimus, nullam restare conscientiam. Conclusio haec habetur ex conclusione praecedenti, quia cum haec spectent ad intellectum, non possunt esse aliud ab ip so vel ejus affectione, ut versatur circa principia et conclusionem practicam. Habetur etiam ex illo Eccles. 7. Scit enim conscientia tua te crebro maledixisse.

Adverte, cum conscientia judicat malum esse quod agimus, oriri in voluntate vermem, remorsum seu tristitiam, juxta id August. 1. Confess. 12. Jussisti Domine, et ita est, ut paena sibi sit omnis animus inordinatus. Quando autem judicat bouum esse quod fit, resultat gaudium, juxta id 2, Gor.

1. Gloria nostra haec est, testimonium conscientiae nostrae. Si quaeras an conscientia sit aliquis habitus peculiaris? Respondetur, nun distingui ab habitu scientiae moralis. Et si quaeras, an sit practica. Respondetur esse, quando dirigit ad aliquid faciendum vel omittendum, quando tamen accusat de praesenti, speculativus esse videtur.