ARTICULUS I.

Utrum caelum cum elementis sit ejusdem naturae, vel sit essentia distincta ab essentiis quatuor elementorum ?

Ad. primum proceditur sic :

1. Dicit Basilius in Hexameron, quod " caelum est naturae igneae : " et ita videtur, quod sit ejusdem naturae cum quatuor elementis. Idem dicit Plato et Macrobius.

Item, Marcianus: " Mundus ex quatuor elementis constat, his denique totis. "

2. Item, Per rationem hoc idem videtur : quia videmus in ipso proprietates ignis, scilicet calidum et lucidum : ubi enim proprietas, ibi etiam est subjectum : ergo videtur, quod caelum est de natura ignis. Hoc videtur etiam sensisse Empedocles, quando dixit, quod " sol est res alba calida. "

3. Si forte dicatur, quod ignis habet motum rectum : caelum autem est circulare : et ita caelum non est ignis. Contra : Probatur in libro II de Caelo ei mundo , quod unumquodque elementum sphaericum est: ergo ignis sphaericus est in loco proprio. Hoc idem dicit Plato, quod ignis movetur circulariter in loco proprio.

4. Praeterea, Dicitur in II de Caelo ei Mundo , quod quaedam stellae moventur in aere superius : conjungi autem superius aeri proprium est ignis : ergo videtur, quod stellae sint igneae : et caelum est ejusdem naturae cum stellis: ergo caelum est igneum.

Item, Aristoteles in II de Caelo et Mundo : " Stellae quae acuuntur et igniuntur, ex motu ignitur aer qui est in circuitu earum necessario, et non igniuntur stellae ipsae nisi quando ipsae incendunt aerem, et aer quandoque movetur, quod ex motu stellarum fit ignis . " Ex ista auctoritate habetur, quod stellae igniuntur, et quod locatae sunt super aerem immediate I ex quorum utroque sequitur, quod stellae sint de natura ignis, et per consequens totum caelum est igneum. Quod autem istud sequatur de toto caelo, patet per hoc quod dicit Philosophus, quod antiqui qui dixerunt, quod stellae sunt igneae, non dixerunt quod stellae sint igneae, nisi quoniam ipsi posuerunt corpus superius esse ignem, et dixerunt, quod necessarium est, quod unumquodque superiorum corporum sit ex natura corporis in quo est, vel sicut suum fixum.

Item, Dicit Philosophus ex eis quae contraveniunt nobis et quae sunt necessaria, quod id quod diximus, quae praeterita sunt, est: hoc enim ponamus omnem stellam ex stellis esse de illo corpore in quo incedit. Ex quo patet, quod si stellae sint igneae, totum corpus caeleste est igneum.

Sed contra : Se

1. Dicit Philosophus, quod omne corpus motum proprium habet : motus autem sunt tres, ut dicit in primo de ''Caelo et Mundo , scilicet ad medium, a medio, et circa medium. Ad. medium autem et a medio sunt motus elementorum, circa medium motus caeli. Cum igitur secundum differentiam motus sit differeris natura mobilis, caelum non erit de natura quatuor elementorum.

2. Praeterea, Dicit Philosophus saepe, quod caelum nec est grave, nec leve. Cum. igitur sint istae propriae potentiae

elementorum et non inveniantur in coelo, caelum non erit de natura elementorum.

8. Item, Ex complexione qualitatum elementorum probantur elementa esse quatuor in secundo libro de Generatione et Corruptione . Calidum enim cum frigido in eodem simplici esse non potest : similiter nec humidum cum sicco: quia contraria insunt eidem actu : ergo erit frigidum cum humido, et frigidum cum sicco constituens duo inferiora elementa. Similiter calidum cum humido et calidum cum sicco constituens duo superiora. Et cum non sint plures qualitates, non erunt plura elementa: et ita caelum non erit de natura elementi.

Si forte diceretur, quod sunt aliae qualitates elementares quibus constituitur caelum in natura elementi, quemadmodum dicit Empedocles, quod infinitae sunt qualitates elementorum, puta calidum, siccum, album, nigrum, frigidum, humidum, molle, durum, et unumquodque aliorum. Contra : Corporum enim primorum qualitates sunt primae : primae autem qualitates activae et passivae non extenduntur ultra quatuor, ut probatur in II de Generatione et Corruptione . i. Item, Indirecte probatur idem. Si enim caelum est elementum, ab unoquoque elementorum distingueretur per unam qualitatem, vel per duas, sicut videmus, quod ignis ab aere distinguitur sicco, et a terra calido, et ab aqua calido et sicco, et similiter est in unoquoque aliorum, quemadmodum dicit Boetius :

Tu numeris elementa ligas,ut frigora flammis, Aricia conveniant liquidis, ne purior ignis Evolet, ac mersas deducant pondera terras.

Si igitur caelum est elementum, oportet quod cum aliis talem habeat conve-

nientiam et differentiam. Aut ergo convenit in istis quatuor qualitatibus, aut in aliis. Si in istis, aut est frigidum et siccum, et sic est terra : aut frigidum et humidum, et sic est aqua : aut calidum et humidum, et sic est aer : aut calidum et siccum, et sic est ignis. Et quodcumque detur, erit unum elementum bis in natura. Hoc est autem est vanum et superfluum : et hoc est contra naturam : quia dicitur in III de Anima , quod natura non abundat in superfluis, nec deficit in necessariis. Si autem in aliis qualitatibus habet convenientiam et differentiam, oportebit ad minus ponere octo elementa : convenientia enim et differentia non erunt nisi in qualitatibus activis et passivis habentibus contrarium, quarum duae, scilicet una activa et una passiva, sunt in uno elemento : et si tales duae sunt in caelo, erunt duae aliae contrariae illis. Sint ergo illae quae sunt in coelo a et b : ergo erunt aliqua, contraria ad. a, et sit c : et aliqua ad b, et sit D : tunc erunt sex complexiones, scilicet A cum B, et a cum C, et a cum d. Similiter B cum C, D cum c, et D cum b : et cum duae sint impossibiles, quia contraria non sunt in eodem, et illae sunt a cum c, et b cum D : ergo erunt quatuor, scilicet a cum B, A cum d, c cum d c cum b : et ista quatuor erunt elementa quae cum istis quatuor faciunt octo. Et similiter oportet, quod sit aliqua convenientia et differentia per alias qualitates inter ista octo : et ita illae qualitates iterum faciunt nova elementa : et ita erunt infinita elementa, quod est inconveniens : ergo caelum non est elementum.

5. Item, Patet per diffinitionem elementi quam ponit Philosophus in III de Caelo et Mundo : " Elementum est, quod est in compositione primum, et quod non resolvitur secundum formam

in formam aliam. " Per utramque partem diffinitionis patet, quod caelum non est elementum : non enim est in compositione primum : quia ipsum non est miscibile cum aliis, ut dicunt Philosophi: si enim esset miscibile, esset alterabile a sua specie, quod non contingit, ut probatur infra. Similiter ipsum non resolvitur in formam aliam : si enim resolvatur, resolvitur in partes : quaedam enim pars est stella quaedam orbis, quaedam dextra, quaedam sinistra, et quaedam erratica, et quaedam fixa.

Item, Quaecumque sunt ejusdem naturae, aut conveniunt in forma, aut in materia. Si conveniunt in forma, sic, sunt ejusdem rationis : quod non convenit caelo et alicui elementorum. Si autem sunt ejus demmateriae, tunc transmutantur ad se invicem, ut dicit Philosophus : et ita ex caelo fierent elementa, et ex elementis caelum, quod iterum non contingit. Ergo caelum non est de natura elementorum.

Quod concedimus dicentes, quod cum caelum nec habeat motum, nec potentias, nec qualitates elementorum, ipsum non

potest esse de natura elementorum.

Ad auctoritates Basilii et Macrobii et Marciam dicendum, quod ignis duobus modis dicitur, scilicet ab inflammatione activa, vel passiva, vel utraque. Si ab activa tantum, tunc caelum est ignis hoc modo, quia inflammat. Si a passiva tantum, sic carbo est ignis. Si ab utraque, sic dicitur ignis proprie. Et sic large sumunt ignem auctoritates dicentes, quod caelum est igneum. Et hoc patet per quamdam Glossam super Genesim in principio, quae dicit, quod " empyreum caelum dicitur igneum, non ab ardore, sed ab illuminatione. "

An id quod primo objicitur per rationem, dicendum quod proprietates ignis et caeli non sunt univoce convenientes utrique : lumen enim quod est in coelo et calidum sunt vivificativa per motum corporis caelestis, sicut dicitur in principio octavi Physicorum , quod motus caeli est ut vita quaedam natura existentibus omnibus : calidum autem quod est cum radio ignis secundum Philosophum in III de Caelo et Mando , et II de Generatione et Corruptione'' , per se congregativum esthomogeniorum supra, hoc est, subtilium ascendentium sursum, et per consequens consumptivum sive disgregativum sive sepa.rati vum homogeniorurn sibi propinquorum, hoc est, grossorum descendentium deorsum. Cum igitur proprietates non univoce conveniant eis, subjecta non erunt ejusdem naturae.

Ad hoc autem quod dicit Empedocles, dicendum, quod intelligit per albedinem claritatem luminis calcati in corpore solis : calorem autem intelligit effective : sol enim excitat calorem ex reverberatione et motu radiorum ad corpus solidum. Et hoc patet per hoc quod dicit Philosophus in II de Caelo et Mundo : Caliditas quae provenit ex stellis, et lumen, sunt propter percussionem et fricationem aeris factam ex motu earum : de aptitudine enim motus est ut calefaciat et igniat ligna et ferrum et lapides .

Ad aliud dicendum, quod ignis non movetur circulariter nisi per accidens, scilicet motu corporis continentis ipsum : et ideo per motum illum non determinatur natura sua.

Ad aliud dicendum, quod Philosophus loquitur ibi de quibusdam stellis quae secundum aliquod accidens suum sunt in aere, sicut cometae et assub : vapor enim directe oppositus stellae facilius inflammatur propter fortitudinem luminis et multiplicationem caloris, et prae-

cipue si fuerit in via solis : stella ergo secundum hoc accidens sui ignitur et calefit, sed non per se. Quidam autem aliter solvunt auctoritatem Philosophi dicentes, quod natura quinti corporis dicitur ibi aer propter diaphaneitatem, et quod ignitur et calefit non passive, sed active. Sed hoc non est secundum sententiam Aristotelis. Et hoc patet per hoc quod dicit ibidem : Stellae quae sunt in orbe superiore, vadunt in orbe suo. Propter illud ergo non. igniuntur stellae assub, nisi quando est aer sub orbe propinquare : ergo cum incedit in isto orbe, calefit aer et ignitur, et praecipue aer qui est prope viam solis.

Ad hoc autem quod objicitur, quod stellae sunt ejusdem naturae cum orbibus, bene concedimus : quia haec est positio omnium antiquorum.