QUAESTIO XIII.

De firmamento.

ARTICULOS UNICUS.

Quid sit firmamentum ? et, Quare sit sic appellatum ?

Deinde, Quaeritur de firmamento, et de septem sphaeris inferioribus, de quibus quia parum locuti sunt Sancti, citius quam de aliis nos absolvemus.

Quaeritur autem, Quid sit firmamentum? et, Quare sit sic appellatum?

Et dicit Glossa super Genesim, quod firmamentum dicitur, quia firmiter stat inter aquas superiores et inferiores : tunc quaeritur ratio hujus firmitatis.

Praeterea, Si dicitur firmiter stare, quia sit immobile, patet esse falsum : quia ad oculum videtur circumvolvi.

Praeterea, Videtur quod non tantum octava sphaera, sed etiam inferiores dicantur firmamentum : quia ita loquitur in primo Genesis : Fiant luminaria in firmamento caeli . Et infra : Fecit Deus duo luminaria magna : luminare majus, ut praeesset diei : et luminare minus, ut praeesset nocti, et stellas. Et posuit eas in firmamento caeli, ut lucerent super terram 3. Constat autem, quod secundum omnes sol et luna sunt in infe- rioribus circulis planetarum. Ergo non tantum sphaera octava dicitur firmamentum, sed etiam inferiores.

Juxta hoc quaeritur, Quare Deus fecit in octava sphaera multas stellas, et in qualibet inferiorum septem non fecit nisi unam ?

Item, Quare nona sphaera habet motum unum tantum, et quaelibet inferiorum habet motus plures ?

Item, Juxta hoc quaeritur, Utrum aliquod corpus sit inter sphaeras, vel spatium illud sit vacuum, vel sphaerae se contingant?

Solutio. Dicimus, quod firmamentum . dicitur a firmitate naturae : quia ipsum non generatur, neque corrumpitur, ut supra probatum est, et non ab immobilitate secundum locum.

Quod autem dicit Glossa, quod firmiter stat inter aquas inferiores et superiores, dicendum, quod hoc non est propter ponderositatem aquarum superiorum, ut patet ex praedictis, sed. propter firmum concentum calidi et sicci, et frigidi et sicci, calidi et humidi, et frigidi et humidi : hic enim concentus impedit nocivitatem uniuscujusque per se : et dicitur propter hoc firmum, quia est indivisibilis concentus ille, cum sit extra-

ctus extra actionem et passionem contrariorum.

Ad aliud dicendum, quod firmamentum dicitur duobus modis. Uno modo dicitur octava sphaera tantum firmamentum : alio modo dicitur tota natura quinti corpori firmamentum, et sic accipitur in Genesi, 1, 16, ubi dicitur, quod Deus fecit duo luminaria magna, et posuit ea in firmamento.

Ad aliud quod quaeritur, Quare in octava sphaera sint multae stellae, et quare in inferioribus tantum una?

Ponit Philosophus tres solutiones in II de ''Caelo et Mundo . Prima est, quod sphaera octava causa est vitae inferiorum prae caeteris sphaeris : et hoc non potuit esse nisi per diversum lumen in stellis diversis. Secunda est, quia natura temperavit ut daret inferioribus sphaeris quae plures habent motus, cuilibet unam stellam tantum : et superiori quae pauciores habet motus, daret multas stellas:et ideo quia superior movet inferiores. Unde cum inferiores plures habeant motus, oportuit quod superior plures haberet stellas, ex quibus plures motus causarentur in inferioribus. Solutio ista supponit duo, scilicet quod superior sphaera movet inferiores, et quod movet eas secundum potentiam proportionatam tantis mobilibus, quantae sunt inferiores sphaerae : ex quibus duobus sequitur, quod si inferiores haberent plures stellas quam superior, non posset eas movere.

Ad aliud dicendum secundum Philosophum, quod sphaerae quanto sunt altiores, tanto sunt nobiliores : et ideo prima propter nobilitatem sui percipit bonitatem motoris uno motu, inferiores autem pluribus.

Ad id quod quaeritur, Quid sit inter sphaeras ?

Dicendum, quod secundum Anavelpetram contingunt se : sed ipse ponit, quod non sint eccentrici, neque epicicli, neque elevationes, neque depressiones planetarum : et hoc dicit ipse hac ratione, quia secundum naturam corpus quintum non est divisibile : si ergo esset elevatio et depressio planetarum, tunc aut oporteret, quod corpus illud divideretur et succederet aliquid stellae elevatae et depressae in locum suum, aut quod locus unde recedit stella, remaneret vacuus: quorum utrumque impossibile est secundum naturam. Alii dicunt, scilicet Averroes et sequaces sui, quod totum est unum continuum a luna superius et habet unum centrum terrae, et nihil elevatur, et deprimitur in ipso. Et hoc dicit hac ratione, quia totum est corpus unius naturae: et ideo habet unum motum et unum centrum. Unde etiam ipse negat eccentricos et epiciclos et depressiones. Et isti ambo diversitatem motuum planetarum causant ex diversitate polorum et circulorum super quos volvuntur.

Quidam autem dicunt, quod sphaerae non contingunt se, et corpus ejusdem naturae est inter eas divisibile quidem a sphaeris, sed non transmutabile in speciem aliam : et in illo elevantur et deprimuntur eccentrici et planetae.

Quidam tamen antiqui dixerunt, quod eccentrici et stellae transeunt per corpus quod est inter sphaeras, et tamen non dividunt ipsum: et hoc contingit propter formalitatem illorum corporum, sicut et lumen transit per aerem. Sed secundum hoc transitus planetarum esset potius immutatio alterationis quam transitus localis alicujus corporis.

Mathematici aegyptii et Chaldaei et quidam Arabes dicunt, quod superiora sunt ignea : et ideo non est inconveniens si ipsa moveantur motu eccentricorum et planetarum.