ARTICULUS I. De lumine et figura stellarum .

Ad primum proceditur sic :

1. Corporis simplicis non habentis compositionem ex corpore alieno, est esse uniforme in partibus : corpus quintum est tale : ergo ipsius est esse uniforme in partibus. Veritas primae accipitur ex hoc quod diversorum in forma causa diversa est : et una et simplex natura non habet diversitatem. Minor autem scribitur in libro I de Caelo et mundo fre- quenter. Inde ulterius : Quidquid est uniforme in partibus, non est in una parte luminosum, et in alia non: caelum est uniforme in partibus, ut probatum est : ergo non est luminosum in una parte, et in altera non, et sic non habet stellas, quod est contra sensum.

2. Praeterea, Cum corpus quintum nobilius sit quam ignis, et ignis sit ubique lucere, videtur quod multo fortius deberet hoc convenire corpori quinto.

Juxta hoc quaeritur de stella quae est luna, quae sit causa illuminationis ejus?

Si enim dicitur, quod illustratur a sole : tunc videtur, quod cum aliae partes orbis consimiliter illustrentur, deberent sicrecipere lumen.

PRAEterea quaeritur, Utrum recipiat lumen, vel ut speculum, vel aliter?

Si ut speculum, tunc non haberet radios nisi super illud quod est perpendiculariter oppositum ei : hoc autem non videmus : quia luna illuminat circumquaque sicut et sol.

Item juxta hoc quaeritur, Cum corpus quintum sit perspicuum, qualiter accidit eclipsis, quando subjicitur ei luna ?

Ad primum dicendum, quod corpus quintum simplex est, nec habet diversitatem in partibus, nec permixtionem alterius naturae secum : sed tamen in aliqua parte plus consertas et constantes habet partes, et in aliqua parte minus : et ideo dicitur in libro de Substantia orbis , quod caelum non habet aliquam communem qualitatem cum elementis, nisi rarum et densum: sed tamen rarum et densum non causantur ab eisdem in caelo et in elementis: in elementis enim causantur a frigido vel calido dissolvente vel constringente partes materiae, in caelo autem causantur a natura caeli quae Influit caelo esse et figuram et motum et diversitatem stellarum, ut habetur in libro de Substantia orbis. Item, Materia elementi non est possibilis secundum naturam ad majorem extensionem quam est extensio ignis : et ideo non potest fieri caelum ex ipsa,

Si autem quaeritur, Quare caelum habet rarum et densum potius quam alias qualitates, elementares ?

Dicendum, quod rarum et densum nihil adjiciunt super substantiam materiae, nisi tantum situm partium ipsius: quod patet per diffinitiones eorum : quia densum est, cujus partes sunt propinquae : et rarum, cujus partes sunt sparsae et remotae : et ideo rarum et densum prioritate naturae antecedunt qualitates illas quibus distinguuntur elementa, scilicet, calidum, frigidum, humidum, et siccum. Dicendum ergo, quod lumen non est nisi in partibus magis condensatis et constantibus, sicut est in stellis : et ex hoc non est compositio in orbe, sed tantum diversitas in situ in partibus materiae orbis secundum quod situs est ordinatio partium in toto.

Ad aliud dicendum, quod sicut dicit Philosophus, ignis in propria sphaera non habet lucem : et si lucet, hoc erit in superiori ubi magis condensatur ex multis partibus conscendentibus sursum: et ideo videtur lumen ejus ibi in galaxia. Et ideo dicit Alexander, quod accidit igni lucere, sicut aquae congelari egredienti extra proprium locum, ubi admiscetur cum natura densi inspissanti : et ideo lucet in materia terrea, ut in carbone, et in materia vaporis, ut in flamma, et in materia aeris, ut in aere. Hujus signum est quod vapor elevatus ad ignem et succensus ibi videtur, sicut assub et cometae : et tamen ignis non videtur. Unde patet, quod ad hoc ut aliquid luceat actu, oportet quod ipsum sit condensatarum partium.

An id quod quaeritur de luna, dicendum quod causa illuminationis ejus est sol, et quod non habet lumen a se : cujus signum est quod accensio ejus non est nisi versus solem. Nec regugnat hoc quod dicitur in Genesi, I, 16, quod fecit Deus duo luminaria magna : luminare majus, ut praeesset diei : et luminare minus, ut praeesset nocti : quia, sicut dicit Damascenus, aliud est luminare, aliud lumen, et aliud lux. Luminare enim est receptaculum luminis transfundens ipsum super alia corpora, lux autem est ipsa natura in se, lumen vero est ipsius diffusio in aliquo quod recipit lumen. Unde luna bene luminare est, licet non habeat lumen a se. Nec est simile de aliis partibus orbis quae non sunt sic condensatae.

Ad aliud dicendum, quod non illumi-

natur ut speculum, scilicet in superficie tantum : sed illuminatur in superficie et in profundo sui, sicut aer: et ideo etiam proficit lumen ubique sicut sol. Quod autem lumen habet ut globum, hoc est ex condensatione partium in luna.

Ad aliud dicendum, quod luna propter hoc quod ipsa est infima in orbe, est magis ignobilis, quam aliae partes orbis : et ideo Philosophus in libro de Animalibus dicit, quod est homogenia terrae in tantum quod etiam quando est pansilenos, id est, plena, non potest omnino tegi obscuritas ejus, sed adhuc apparet ipsa, et maxime in medio ejus, ubi partes obscurae magis condensatae sunt : et ideo etiam non est illuminabilis nisi in una superficie, scilicet in inferiori, quam vertit ad nos : in superiori autem ex densitate circuli in quo est, et ex densitate sui obscurat solem, quando interponitur inter nos et ipsum.