ARTICULUS II. De motu stellarum .

Secundo, Quaeritur de motu earum.

Et istam quaestionem disputat Philosophus in II de Caelo et Mundo, faciens talem divisionem, scilicet quod aut stellae moventur similiter et orbes, aut moventur orbibus stantibus, aut moventur motu orbium non motu proprio.

Si moventur ambo, scilicet stella et orbis, aut hoc est a natura, aut a casu. Item, aut moventur circulariter, aut motu tropico sive conversivo, aut motu involutionis sive titubationis, aut motu processivo. Si moventur ambo circulari- ter et a natura. Contra : Velocitas motus simplicis corporis est secundum quantitatem ipsius, ita quod majus corpus movetur velocius et minus velociter. Veritas hujus propositionis patet in elementis et caelis : magnus enim ignis velocius ascendit quam parvus, et magna terra velocius descendit quam parva, et superior circulus velocius revolvitur quam inferior : ergo cum major sit circulus quam stella quae est in ipso, velocius revolvitur quam stella. Et ex hoc sequuntur duo inconvenientia : quorum unum est, quod quando circulus revolutus est de puncto ad punctum, stella adhuc non est revoluta, quod est inconveniens : quia, sicut dicit Alfraganus, caelum non cognoscimus nisi per stellas : nec revolutio circulorum significatur nisi per revolutionem stellarum. Aliud inconveniens est, quod secundum hoc stella scindet circulum, cum velocius transeat circulus quam stella.

Si forte dicatur, quod ambo moventur circulariter, sed circulus movetur natura et stella casu, aut quod ambo casu : aut circulus casu, et stella natura. Contra : Casualia in paucis sunt et non in multis, et cum sunt, parum durant : sed. motus iste ponitur in omnibus stellis et circulis et perpetuo : ergo non potest esse casu aliquo dictorum modorum. Praeterea, dicitur in II Physicorum , quod in superioribus nihil fit casu et fortuna.

Si propter hoc dicatur, quod stellae moventur stantibus circulis, sicut dixerunt quidam mathematici, sequitur idem inconveniens ut supra, scilicet quod scinduntur circuli, et corpus minus movetur velociter, et quod corpus majus ejusdem naturae quiescit : quod est contra rationem : ergo relinquitur tertium membrum, scilicet quod si moventur circulariter, quod moventur motu or-

bium, et non motu proprio et natura, sicut pars in toto.

Si autem dicatur, quod moventur motu tropico sive conversivo, aut hoc erit ita quod conversio illa est ab aequinoctiali secundum obliquitatem circuli signorum, aut ita erit quod moventur in Occidentem et revertantur in Orientem motu aequali. Si primo modo, tunc stellae non sunt semper aeque distantes, quod est contra visum. Si secundo modo, tunc puncto semicirculi in quo fit conversio, ut duobus uterentur uno : et sic quiescere accideret, quod est impossibile.

Si dicitur, quod moventur motu involutionis, id est, quod in eodem loco manentes vertant et revertant se, sicut dixerunt quidam hoc esse causam scintillationis, et sic videtur moveri sol tempore eclipsationis. Contra : Si ita moverentur stellae motu proprio, tunc aliquando videremus aliam superficiem earum quam illam quae est versus nos, et oporteret, quod aliquando videremus aliam superficiem solis, quod non contingit. Unde causa scintillationis non est involutio sive titubatio stellarum, sed potius radius oculi nostri currentis ex longinquitate distantiae ad stellas fixas, et in extensione luminis ad solem. Cujus signum est, quod planetae non videntur scintillare, nisi tantum sol propter immensitatem luminis quod est in ipso. Unde dicit Philosophus in libro de Causis proprietatum elementorum, quod orbis est elementum sphaericum, quando discernimus inter ipsum et ignem et aerem et aquam et terram. Si autem consideramus ipsum in se, sunt in eo tria elementa, scilicet tres substantiae : quia substantia stellarum et lunae est alia a substantia solis et orbis, et substantia orbis est alia a substantia solis et stellarum et lunae : sol enim illustrat et non illustratur, stellae autem illustrantur et illustrant : orbis autem illustratur quidem, sed non recipit lumen calcatum in partibus condensatis ut stellae ei luna.

Si forte dicatur, quod stellae moventur motu processivo proprio. Contra : Omni enim quod habet motum processivum, ordinavit natura organa ad motum illum, ut pedes, alas, et hujusmodi : stellis non ordinavit talium aliquid : ergo non moventur motu processivo.

Relinquitur ergo, quod nullo modo motus moveantur motu, proprio, sed motu suorum orbium, ut partes in toto. Et hoc concedendum est secundum naturam, licet quidam antiqui mathematicorum aliud senserint.

Sed tunc quaeritur de stella quae antecedebat Magos in nativitate Domini nostri Jesu Christi : illa enim veniens ab Oriente stabat supra, ubi erat puer .

Et dicendum est ad hoc, quod, ut dicunt Sancti, stella non fuit in caelo, sed in superiori parte aeris, et fuit miraculum, ad ostensionem scilicet illius miraculi, quod Christus de caelis descendit ad ima.