ARTICULUS I. Utrum Angelus sit cognoscibilis ?

Ad primum proceditur sic :

1. Dicit Augustinus , quod duobus modis cognoscitur res per intellectum, scilicet aut per similitudinem suam existendo in anima, sicut res sensibiles : aut per essentiam suam existendo in ea, sicut cognoscitur fides et charitas et caetera spiritualia in anima : Angelus nec per similitudinem est in anima, cum non sit sensibilis : nec per essentiam est ibi, quia per essentiam est in loco exteriori diffinitione : ergo non cognoscitur per intellectum.

2. Item, Quidquid cognoscitur, aut cognoscitur intelligentia indivisibilium in qua non est falsum, ut dicit Philosophus , aut cognoscitur intelligentia divisibilium, id est, complexorum : Angelus non cognoscitur intelligentia divisibilium, cum non sit in ratione complexi : ergo si cognoscitur, intelligentia cognoscitur indivisibilium : sed quidquid cognoscitur intelligentia indivisibilium, cognoscitur per formam abstractam ab ipso. Cum igitur ab Angelo non possit esse abstractio, cum ipse non sit res sensibilis, Angelus non cognoscitur intelligentia indivisibilium, nec alio modo : ergo nullo modo cognoscitur.

3. Item, Nihil intelligitur nisi per assimilationem intellectus nostri : sed Angelus non potest assimilari intellectui nostro : ergo non intelligitur. Probatio minoris. Ad hoc quod intellectus assimiletur intelligibili, duo exiguntur, scilicet phantasia movens, et intellectus agens :

sed quandocumque intelligitur Angelus, non est phantasma movens : ergo Angelus non intelligitur.

4. Item, Dicit Philosophus : " Pereunte uno sensu, perit demonstratio illius sensus. " Et ex hoc accipitur, quod omnis intellectus noster oritur ex sensu : ergo cujus nullo modo est sensus, illius non est intellectus : sed Angeli nullius est sensus : ergo nullus intellectus :

Contra : Quod non contingit intelligi, non contingit significari : ergo a destructione consequentis, quod contingit significari, contingit intelligi : sed Angelos contingit significari multoties in Scriptura : ergo contingit intelligi.

Quod concedimus dicentes, quod multis modis aliquid intelligitur a nobis. Aliquando enim aliquid accipitur a nobis per propriam speciem abstractam ab ipso, sicut lapis, et asinus, et homo, et caetera quae sensibus subjiciuntur. Aliquid etiam non intelligitur per speciem propriam, sed per speciem operis sui vel actus, sicut cognoscitur virtus magnetis per attractionem ferri. Tertio modo, cognoscitur aliquid per ordinem sive consequentiam rationis et ordinem naturae, sicut cognoscitur immobilitas primi motoris. Cum enim aliquid sit motum non movens, et aliquid movens motum, erit aliquid movens immobile secundum ordinem naturae et consequentiam rationis. Quarto modo, accipitur aliquid ab intellectu per lumen fidei et non per speciem propriam, sicut nos intelligimus Deum esse trinum et unum in speculo et in aenigmate, et nondum videmus eum per speciem apertam. Quinto modo, intelligitur aliquid per revelationem: et hoc accipitur per intellectum ex lumine infuso, quod habet similitudinem luminis incircumscripti,sicut videtur dicere beatus Gregorius in libro Dialogorum, ubi lo-

quitur de revelatione quae facta est beato Benedicto. Sexto modo, cognoscitur aliquid secundum Augustinum, quod secundum sui. praesentiam est in anima, sicut intellectus intelligit se et caetera spiritualia quae sunt in ipso. Ultimo modo, aliquid cognoscitur symbolice, quando scilicet spiritualis ex proprietatibus quibusdam corporalibus intelligitur fortis ad pugnandum contra.diabolum et mortem, et dicitur lapis, et intelligitur firmum fundamentum spiritualis aedificii, quod scilicet aedificatur super ipsum. Angeli igitur accipiuntur omnibus his modis praeter primum et penultimum.

Et per hoc patet solutio ad primum : quia ibi Augustinus non loquitur nisi de illis duobus modis.

Ad aliud dicendum, quod Angeli accipiuntur per intelligentiam indivisibilium, et tamen non oportet, quod cognoscantur per formam abstractam ab ipsis, cum sint multi alii modi cognoscendi, ut dictum est.

Ad aliud similiter dicendum, quod fit ibi assimilatio, sed non oportet,quod species per quam fit assimilatio, abstrahatur a proprio phantasmate Angeli.

Et per hoc etiam patet solutio ad. ultimum : quia non oportet, quod illud de quo est demonstratio, sit per se sensibile : sed sufficit, quod opus ejus sit sensibile, vel illud supra quod operatur.