ARTICULUS II.

De actu rationis in Angelis .

Secundo, Quaeritur de actu rationis in Angelis.

Dicit enim Damascenus in libro II de Fide orthodoxa, quod rationale secundum actum dividitur in interius dispositum sermonem, et prolatum . Est autem interius dispositus sermo motus animae in excogitativo fiens sine aliqua prolatione. Prolatus autem sermo in voce est : et ideo prolativus dicitur nuntius et angelus intelligentiae.

Quaeritur ergo, Secundum quem modum sunt in Angelis isti duo actus ?

Item, Cum sint quatuor species ratiocinationis, ut praedictum est, quaeritur, Secundum quem modum sint in ipsis ?

Item, Cum ratiocinatio fiat suppositis aliquibus, scilicet praemissis, et similiter scientia per diffinitionem suppositis principiis diffinitis, quaeritur, Utrum sic sit scientia rationis in Angelis ?

Dicit enim Philosophus, quod omnis doctrina et omnis disciplina fit ex praeexistenti cognitione. Et si conceditur, quod sic est in Angelis, tunc quaeritur, Cum Philosophus dicat, quod dupliciter contingit praescire , de quibusdam praescitur quid est tantum : et dicitur quid est quod per sermonem dicitur, ut est de principiis : dicit enim Philosophus, quod principia cognoscimus in quantum terminos cognoscimus. De quibusdam autem praescitur quid est quod dicitur per sermonem, et ignoratur quia est, ut de passione : esse enim passionis est inesse subjecto : et hoc oportet per demonstrationem accipere, et ita non praescitur. De quibusdam autem praescitur utrumque, et quid est quod dicitur, et quia est ut de subjecto. Tunc, inquam, quaeratur, Utrum ista conveniant Angelis ?

Et videtur, quod non : (puia dicit Dionysius in libro de Caelesti hierarchia , quod arbitramur discursas sacras disciplinas imagines secundam intellectum contemplativae plenitudinis. Et intendit dicere, quod istae disciplinae discursae et sacrae quae sunt in hoc mundo, sunt signa et manuductio, quod in patria habebimus plenitudinem contemplativam secundum intellectum simplicem. Unde dicit etiam ibidem, quod talia caelestibus quidem essentiis supermundane, nobis autem symbolice tradita sunt. Et Commentator dicit ibidem, quod discursae disciplinae, sunt probationes quando per res latiores efficiuntur quaecumque perenniter et repente Angelorum intellectibus immittuntur.

Solutio. Dicimus, quod actus isti rationis omnes secundum aliquem modum insint Angelis non propter indigentiam secundum quod dictum est, sed ad demonstrationem potestatis ratiocinativae, et non secundum contemplationem quam habent in Verbo, sed secundum cognitionem vespertinam, de qua infra disputabitur : illos enim duos actus quos determinat Damascenus, sic habent, quod sententias scitas quandoque pertractant apud se, et hoc est quoad eos interius dispositus sermo : quandoque autem communicant aliis Angelis secundum sermonem sive vocem prolatam, ut dicit Damascenus, de quo modo loquendi inferius erit disputatio.

Species autem ratiocinationis insunt secundum duplicem viam collationis : cum enim apud Angelos sint cognitiones sensibilium et universalium, conferendo possunt venire ex prioribus quoad nos vel quoad ipsos ad priora secundum naturam, vel e converso : et secundum unam viam utuntur inductione et exemplo, secundum aliam syllogismo et enthymemate, sed ad demonstrationem rationalis potestatis, ut dictum est.

Ad hoc autem quod quaeritur, Utrum in ipsis sit quaedam praescire, et quaedam discere ?

Dicendum est, quod species ratiocinationis non sunt nisi de his quae sciunt Angeli cognitione vespertina : ad alia autem quae cognoscenda sunt, utuntur revelatione et visione in Verbo : et de his erit posterius disputatio. Quoad cognoscibilia autem de quibus sunt species ratiocinationis, dicimus quod dupliciter est praescire, et dupliciter est addiscere, scilicet simpliciter, et secundum naturam scientiae per conclusionem in quantum conclusio est. Simpliciter autem omnia talia Angeli praesciunt et nihil addiscunt : sed quoad naturam conclusionis quaedam sunt quae oportet praescire, quia sunt sicut principia : quia non pos-

sunt concludi, eo quod non habeant priora se ex quibus concludantur : sed in talibus non discutit Angeli quid est : sed hoc non contingit propter demonstrationem, sed propter naturam ipsorum Angelorum qui sciunt omnia talia sine doctore. Similiter de passione cognoscunt quia est per se, sed non in quantum demonstratio est de passione : secundum enim hunc modum passionis non cognoscitur quia est nisi per demonstrationem.

Eodem modo dicendum est de cognitione diffiniti : duplicem enim habent de diffinito cognitionem, scilicet per se, et differentiam.

Ad ultimum autem quod objicitur in contrarium, dicendum quod discursae disciplinae secundum quod sunt mendicatae in symbolis, et icotibus, et signis sensibilium, non conveniunt Angelis, sicut dicit beatus Bernardus in libro V de Consideratione in principio : " Non est opus scalis tenenti jam solium. " Sed discursae disciplinae a praemissis in conclusione potestative conveniunt Angelis, secundum quod virtutes inferiorum, ut dicit Dionysius , superioribus conveniunt potenter et eminenter.