ARTICULUS II.

De dilectione Angeli ,

Secundo, Quaeritur de actu voluntatis : et cum actus ejus sit diligere, quaeritur, Utrum . Angelus ex. solis naturalibus possit diligere Deum propter se et super omnia?

Et videtur, quod non : quia

1. Diligere Deum propter se et super omnia, est actus charitatis : et ubi est actus, ibi est habitus : ergo ex solis naturalibus esset charitas, quod falsum est.

2, Item, Ad summum gratiae non pertingit natura : sed gratia non potest altius quam diligere Deum propter se et super omnia : ergo ad hoc non pertingit natura.

3, Item, Actus dilectionis est perfectior quam actus fidei : quia sicut se habet habitus ad habitum, ita actus ad actum : et habi?us dilectionis est major, sicut dicit Apostolus, I ad Corinthios, xiii, 13 : Major horum est charitas : ergo et actus.

Inde procedatur ulterius : Angelus ex solis naturalibus non potest credere in Deum propter se et super omnia : ergo nec diligere.

Contra :

1. Potentior est voluntas in volendo, quam ratio in cognoscendo : voluntas enim impossibilium est, ratio autem non : sed ratio naturalis cognoscit ..Deum esse super omnia et propter se diligendum : ergo voluntas potest eum sic diligere.

2. Item, Virtus politica fortitudinis gratia boni contemnit periculum vitae, ut dicunt Philosophi . Cum igitur Angelus in naturalibus suis melius sit dispositus quam homo existens in virtute consuetudinali, potest aliquid ipse in voluntate praeponere sibi : ergo et potest ipse Deum diligere, plus quam se et propter se.

3. Praeterea, Dicit Tullius in libro de Amicitia, quod triplex est amicitia : quaedam enim fundatur super delectabile, et quaedam super utile, et quaedam super honestum. Illa autem amicitia quae fundatur super honestum, diligit propter se amicum, et super omnia quae sunt utilia et delectabilia : ergo multo magis videtur, quod Angelus sic potuerit diligere Deum.

4. Item, Philosophus in VIII Ethicorum, de amicitia : " Perfecta est quae bonorum amicitia, et secundum virtutem similium . " Sed non est perfecta nisi diligat propter se et super omnia. Ergo

multo magis sic potuit Angelus diligere Deum.

a. Item, In eodem : " Mali quidem amici erunt propter delectationis quaestum, secundum hoc simile existens boni amici per se : secundum enim quod boni hi quidem simpliciter amici, hi autem secundum accidens , " lvi ex hoc sequitur idem.

6, Item, In Topicis, " Amici diligendi sunt, etsi nihil nobis fieri debeat. "

Solutio. Dicendum secundum praedicta, quod voluntas est duplex, scilicet dependens ex solis naturalibus, quam AdminBookmark Graeci vocant : et hujusmodi quidam dicunt esse delectationem concupiscentiae, et illa quidquid diligit, propter seipsam diligit et prae omnibus. Et est alia voluntas quae sequitur rationem, et cum ratio ratiocinetur de honestis et bonis per se, et ratiocinetur etiam de utilibus et delectabilibus, potest voluntas sequens ipsum esse de omnibus his. Distinguemus tamen multipliciter naturale : est enim naturale primo modo dictum, quantum ad praesens pertinet, quod dependet ex. solis naturalibus, hoc est, naturae adhaerentibus et constituentibus eam. Est iterum naturale, ad quod potest natura opere suo pertingere, ut ratio ratiocinando, et voluntas diligendo. Est iterum naturale, quod per assuetudinem inducitur sine gratia gratum faciente : et sic dicitur virtus politica naturalis.

Dicendum ergo, quod primo modo sumpto naturali, Angelus non potuit diligere Deum propter se et super omnia. Et talis adhuc locutio est duplex, scilicet quod propter potest notare causam efficientem et finalem simul : et sic adhuc non potest diligere Deum propter se et super omnia : quia tunc ratio efficit illam dilectionem et non

Deus. Vel, propter notare potest causam finalem tantum : et sic potest diligere, sed non erit dilectio charitatis.

Et si objiciatur, quod secundum primum modum diligd se propior se et super omnia, et sic fruitur se. et sic peccat, quia perversitas est, ut dicit Augustinus , frui non fruendis, cum non sit fruendum, nisi incommutabili bono. Dicendum quod hoc non sequitur in rationali creatura : illa enim non dicitur frui re fruitione quae peccatum est propter concupiscentiam naturae, nisi sit tanta, quod deducat rationem ab incommutabili bono : et hoc non facit in Angelis.

Ad primum autem dicendum, quod non tota ratio actus charitatis est diligere Deum propter se et super omnia, sed diligere ex his quae ad meritum ab ipso accepit : creatura enim nihil potest facere gratum Deo, nisi ex hoc quod meritum accipit ab ipso.

Ad aliud dicendum, quod summum gratiae non est diligere Deum propter se et super omnia, sed secundum quod dictum est diligere ex his quae ad meritum ab ipso accipiunt.

Ad aliud dicendum, quod in hominibus actus charitatis sequitur actum fidei quantum ad naturam generationis actus ex actu. Similiter in Angelis actus charitatis sequitur ex actu cognitionis in Verbo. Sed in neutro ex actu cognitionis naturalis sequitur actus charitatis, sed sequitur actus dilectionis naturalis secundo vel tertio modo sumpto naturali. Unde non est simile de credere Deo super omnia, et diligere Deum super omnia. Sed bene conceditur, quod sicut actus fidei est super naturam, ita et actus charitatis : sed ille actus non est diligere Deum propter se et super omnia, nisi secundum distinctionem habitam.