ARTICULUS I. De theophania quid sit ?

Primo quaeritur, Quid sit theophania? Et accipiatur diffinitio Dionysii in libro de Caelesti Hierarchia, ubi dicit sic : " Sapientissima theologia visionem illam quae in ipsa est descripta, revelavit divinam, quasi in forma informium similitudinem ex videntium in divinum reductione pulchre vocari theophaniam . " Sensus est, quod scientia theologiae quae sapientissima est, quia est de Deo, pulchre revelavit theophaniam vocari illam visionem quae descripta est in ipsa, Quasi divinam similitudinem in forma

informium, hoc est, in forma symbolorum quae informia sunt ad spiritualia. Similitudinem dico factam vel creatam ex reductione videntium in divinum, hoc est, in divinas resi Unde consequenter dicitur : " Quasi per ipsam videntibus divina facta illuminatione, et quidem divinis ipsis sancte perficientibus. " Contra hoc sic objicitur : quia

1. Secundum hoc non erit theophania nisi sit in symbolis informium : et cum Angeli non accipiunt illuminationes in symbolis, non habere videntur theophanias.

2. Item, Hoc videtur esse contra Commentatorem, qui dicit : " Habent namque et ipsi spiritus signa sua, demonstrationes scilicet per quas de invisibilibus Dei et valde occultis et secretis absconditis intus mentaliter et invisibiliter et simpliciter erudiuntur : quae quidem signa quantum ad nos, et ea quae apud nos sunt visibilia, omnino invisibilia aestimantur : quantum vero ad. illam multum invisibilem et inaccessibilem et incomprehensibilem deitatis lucem, quasi foris sunt, et procedunt ab intus demonstrationem. Propter quod et ipsa signa quae superveniunt mentibus sive animis divinitus illuminatis, theophaniae, id est, divinae apparitiones dicuntur : quia in eis ad manifestationem alicujus occulti venientibus, id quod omnino occultum Dei. est, demonstratur. " Ex his accipitur, quod theophania est illuminatio procedens ab intus ad manifestationem alicujus occulti de Deo.

Sed tunc quaeritur, Utrum in illa illuminatione sunt duo, sicut sunt duo in illuminatione scientiae ? In scientia enim est lumen ipsius scientiae convinceris intellectum de veritate scitorum : et hoc est ad habitudinem compositionis et divisionis terminorum. Et est ibi. significatum terminorum distinguens intelle- ctum et faciens intelligere hoc et illud. Similiter etiam in oculo est lumen a quo emittitur radius super visibile secundum perspectivos, et lumen similiter exterius manifestans visibile, et juvans radium emissum ab oculo : et est species ibi visibilis distinguens visum ad hoc vel illud visibile. Similiter etiam in fide est lumen elevans intellectum nostrum ad ea quae non videntur per rationem. : et est ibi creditum sive articulus distinguens fidem per hoc credibile vel illud.

Quaeratur igitur, Utrum similiter sit in theophaniis ? scilicet lumen elevans intellectum, et species aliqua distinguens.

Et videtur, quod sic : quia

1. Dicit Beatus Dionysius in prima epistola ad Gaium monachum, quod " Deus est super mentem et super substantiam : et superpositae ipsius tenebrae, et cooperiuntur omni lumini, et absconduntur omni cognitioni. Et si aliquis videns Deum intellexerit quod vidit, non ipsum vidit, sed aliquid eorum quae sunt ejus, quae existunt et cognoscuntur. " Ergo intellectus angelicus accipit aliquid a Deo quo distinguitur, quod non est ipse Deus.

2. Item, Joannes Chrysostomus in homilia 14 super Joannem : " Ipsum quod est Deus, non solum Prophetae, sed neque Angeli viderunt,neque Archangeli. "

3. Item, Ibidem, " Si interrogaveris Angelos quid viderint, audies de. substantia quidem nihil respondentes, Gloria vero in excelsis Deo solum decantantes . Et si a Cherubim et Seraphim concupieris aliquid discere, mysticam, sanctimonii, melodiam audies, Sanctus, sanctus, sanctus, et quoniam plenum est caelum et terra gloria ejus . Si autem superiores investigaveris virtutes, nihil adinvenies, quam quoniam unum opus est eis laudare Deum. Laudate enim eum (ait), omnes virtutes ejus . "

Solos ergo videt se Pater et Filius et Spiritus sanctus.

4. Item, Joannes quidam, expositor : " Per seipsam nulli creaturae sive rationali sive intellectuali comprehensibilis est veritas, sed super sensum exaltata et intellectum. Neque Angeli cognoscunt per se quid sit Deus, vel quid sit veritas : hoc enim ab omni creatura remotum est : sed solummodo cognoscunt se esse, et veritatem quae est Deus, superessentialiter esse, et ab ipsa omnia procedere. Hoc etiam videtur dici in Evangelio Joannis, I, 18 : Deum nemo vidit umquam : unigenitus Filius qui est in sinu Patris, ipse enarravit. " Ex omnibus his videtur accipi, quod illud co" gnoscibile quod distinguit intellectum Angeli in theophaniis, non sit Deus ipse, sed aliquid creatum per quod ulterius Deus videatur.

Sed contra hoc est quod dicit Joannes in canonica : Cum apparuerit, similes ei erimus, quoniam videbimus eum sicuti est . Et in Evangelio Matthaei : Angeli eorum in caelis semper vident faciem Patris mei qui in caelis est .

Juxta hoc quaeritur iterum, Quae sunt agalmata et specula clarissima et munda, quae secundum Dionysium perficiuntur in subditis ?

Solutio. Dicimus, quod theophania est ostensio alicujus cognitionis de Deo per illuminationem a Deo venientem : et haec potest esse dupliciter, scilicet in symbolis, et facie ad faciem sive per speciem. Et si est in symbolis, tunc proportionatur homini qui natus est proficere in cognitione Dei ex symbolis et similitudinibus creaturarum.

Ex hoc patet solutio ad auctoritates primo inductas.

Ad aliud autem quod quaeritur, utrum in theophania illa duo sint, scilicet illu- minans intellectum et distinguens, sicut duo sunt in scientia, et visu, et iide ?

Dicendum, quod sic : sed est differentia : quia in illis utrumque, scilicet illuminans et distinguens, est creatum. In theophaniis antem illuminatio quidem recepta ab Angelo creata est, et est gratia conferens intellectui posse in altiorem contemplationem divinitatis: distinguens autem intellectum non est creatum : et hoc ideo, quia vident Deum facie ad faciem sine medio. Qualiter autem hoc sit vel possit esse, quaeretur in quaestione de dotibus, ubi disputabitur de visione Dei. Ibi etiam invenitur solutio rationum inductarum in contrarium..

Circa hoc tamen quidam oberraverunt dicentes Deum non videri in patria, nisi ut lumen solis videtur in aere. Alii plus quam oportet simplices omnes auctoritates, in quibus dicitur : Non videbimus Deum vel Dei substantiam et quid est Deus, videntur condemnare. Et solutio omnium horum perfecta invenitur in quaestione praedicta.

Ad id quod quaeritur de agalmatibus

et speculis, dicendum quod intellectus angelicus in quantum per illuminationem

receptam depuratur et terminatur, efficitur speculum. Et ad hoc intelligendum notandum est, quod duplex est natura perfectiva speculi, scilicet perspicuum purum et radiosum, quod nullo colore coloratum est, et natura exstinctivi et terminantis in altera parte : et ideo speculum efficitur de vitro radioso et puro, et plumbo exstinguere in parte altera. Similiter est de intellectu creato, qui sic est interminatus, quod non sentiuntur in ipso species impressionum divinarum, nisi terminetur per gratuitam illuminationem descendentem in ipsum, et sic illuminatio accepta facit Angelos specula clarissima. Agalma autem idem est quod imago vel similitudo : et ideo species divina distinguens intellectum An-

geli secundum ea quae cognoscit In Ipsa, facit Angelos agalmata divina in eo quod intelligentem assimilat intellecto.