ARTICULUS 1T. Quid sit opus assistentium ?

Secundo quaeritur, Quid sit opus assistentium ?

Et dicit Damascenus in libro II de Fide orthodoxa, quod " Angeli in caelis conversantur, et habent unum opus, hymnis laudare, et ministrare voluntati divinae . "

Sed videtur, quod non sit opus eorum laudare Deum : quia secundum Philosophum laus non est optimorum, sed eorum quae sunt ad optima ordinata, unde dicit sic in 1 Ethicorum : " Manifestum, quoniam optimorum non est laus, sed majus quid et melius, supple, sunt optima quam laus vel quae laudantur . " Similiter Eudoxus dicit, quod non oportet laudare beatum entem. Et dicit Aristoteles, quod aestimabat significare Eudoxus, quod ens de numero beatorum est melius aliquid laudabilibus: tale autem dicit et Deum et beatitudinem.

Praeterea, Secundum Tullium sunt illa laudabilia quae secundum libertatem arbitrii possunt aliter fieri : ergo quae sunt impermutabilia in bono, non sunt laudabilia : sed ultima (sicut Deus et beatitudo) impermutabilia in bono sunt: ergo non sunt laudabilia. Et hoc expresse dicit Philosophus, quod Deus et beatitudo non sunt laudabilia, sed potius honorabilia. Ergo videtur, quod opus Angelorum sit potius honorare Deum, quam laudare. Sed contra :

Consuevit dici, quod laudare est rei cognitae bonitatem protestari : sed ma est bonitas Dei : ergo convenit ei maxime protestari suam beatitudinem : et ita erit ipse maxime laudabilis.

Praeterea juxta hoc quaeritur, Utrum laudare proprium opus sit assistentium, vel sit opus commune Angelorum ?

Et videtur, quod opus assistentium ex hoc quod super Genesim dicit Augustinus, quod laus semper sequitur visionem matutinam, ex hoc scilicet quod cognitionem quam recipiunt, in laudibus creatoris attollunt : et ita laus erit ex conversione in Deum. Cum ergo hoc sit proprium assistentium, eorumdem erit proprium opus laudare Deum, Hoc iterum videtur ex. Isaia, VI, 3, ubi Seraphim laudant Deum dicentes : Sanctus, sanctus,sanctus Dominus, Deus exercituum, etc. Similiter in Ezechiele, propinquiores Deo concutientes alas clamabant : Benedicta gloria Domini de loco suo .

Item quaeritur juxta hoc, Utrum laus sit vocalis Angelorum ?

Et videtur, quod sic : quia laus vocalis audita est ab Isaia. Similiter Joannes in Apocalypsi saepe dicit, quod audivit vocem multorum Angelorum in caelo, etc.

Sed contra :

Dicit Joannes Damascenus in libro II de Fide orthodoxa, quod " tradunt sibi suas intelligentias sine voce prolato sermone . "

Sed ulterius quaeritur, Utrum laus competat bonis et malis, vel bonis tantum ?

Et videtur, quod non malis : quia dicitur in Psalmo XLIX, 16 : Peccatori autem dixit Deus : Quare tu enarras justitias meas ? et assumis testamentum meum per os tuum ?

Sed contra hoc est commune dictum, quod laus ab inimico videtur esse perfectorum.

Solutio. Supponendum est, quod laus dicta est multipliciter, scilicet materialiter, sicut creaturae dicuntur esse materiae laudis divinae, et virtutes et opera sunt materiae laudis bonorum, etsi numquam laudentur : et sic sumitur laus in primo Ethicorum, ubi dicit Philosophus, quod laus quidem est virtutis, operatores autem bonorum ab hac, scilicet virtute, laudabiles sunt. Laus etiam dicitur essentialiter, et hoc multis modis. Quandoque enim in communi dicitur laus praeconium cujuscumque bonitatis, sive illa sit finis, sive eorum quae sunt ad finem : et sic laudabilis Deus est et beatitudo, et quod-

libet quod secundum rationem boni determinatur. Quandoque dicitur magis stricte praeconium operum secundum rectam rationem exeuntium ab habitu et potentia : et sic laudatur sagittator in optime sagittando, et lapis in opere suae virtutis, et generaliter quodlibet optime agens actum ad quem est ordinatum per potentiam et habitum : et sic dicit Philosophus , quod omne laudabile videtur esse in quale quid et aliquid, qualiter habitudo laudari, supple, videtur, hoc est, quod bene habeat se in aliquo determinato actu. Justum enim et virile et universaliter bonum laudamus propter bona opera et actiones, et fortem et cursorem et aliorum unumquodque. Quandoque etiam dicitur laus strictius praeconium operis, quod egreditur optime a potentia et habitu rationalis animae, possibile tamen aliter fieri : et secundum hoc dicit Tullius, quod virtus et vitium sunt contraria, quae sunt laudabilia et vituperabilia.

Et ex ista distinctione patet solutio ad primum quaesitum.

Ad illud quod quaeritur, Utrum sit laus vocalis Angelorum, vel non?

Dicendum, quod non, sed intellectualis.

Et ad id quod contra objicitur, quod audiebatur ad Isaia et Joanne, auditus sensus spiritualis est, de quo dicendum erit in quaestione de sensibus et spiritibus.

Ad id quod quaeritur, Utrum sit proprius actus assistentium vel non?

Dicendum, quod si attenditur ratio quam important nomina ordinum assistentium, tunc consequens ordines illos erit laudare Deum. Et ratio inferiorum nominum dicit ordinationem ad operationem circa exteriora, et non ad laudem. Si vero attendatur finis ministerii Angelorum, qui est reductio inferiorum in Dei similitudinem, tunc actus consequens ministerium et reductionem illam erit laus Dei.

Ad illud autem quod quaeritur, Utrum sit bonorum et malorum, etc?

Dicendum, quod laudare competit bonis. Unde potentiam ad laudem habent boni et mali : voluntatem autem ad laudandum habent consentientes bonitati quae laude debet extolli : consensum autem laudando habent hi qui conformes sunt bonitati laudandae. Sunt tamen aliqui qui dicunt, quod laudare est per affectum consentire bonitati. Sed quia hoc non habet rationem, ad praesens dimittatur.