ARTICULUS II.

Quod fuit peccatum primum Angeli mali ?

Secundo quaeritur, Quod fuit primum peccatum diaboli ?

Et videtur, quod superbia.

1. Per illam auctoritatem Augustini supra inductam, ubi dicit, quod cadens diabolus fuit superbia tumidus, et propriae potestatis delectatione depravatus.

2. Similiter, Per illud Ecclesiastici, x, 15 : Initium omnis peccati est superbia. Quod exponit Augustinus . in libro XI super Genesim ad litteram, de primo peccato daemonis et hominis, quod initium fuit omnis peccati.

3. Item, Bernardus in sermone 17 super Cantica : " In coelo concepit dolorem, et in paradiso peperit iniquitatem, prolem malitiae, matrem mortis et aerumnarum omnium prima parens superbia. Nam etsi ''invidia diaboli mors introivit in orbem terrarum , initium tamen omnis peccati est superbia. "

4. Item, Videtur per rationem : Appetitus enim potestatis est appetitus excellentiae. Appetitus autem excellentiae est superbia. Ergo appetitus potestatis est superbia. Sed appetitus potestatis primus fuit appetitus daemonis. Ergo superbia fuit primum peccatum daemonis.

5. Item, Augustinus in libro XI super Genesim ad litteram: " Quando dejecerit superbia diabolum, ut naturam suam bonam prava voluntate perverteret, Scri- ptura non dicit : ante tamen factum fuisse, et ex hac eum homini invidisse, ratio manifesta declarat : in promptu enim est omnibus haec intuentibus non ex invidentia superbiam nasci, sed potius invidentiam ex superbia . " Sed contra:

1. Dicit Apostolus ad Timotheum, quod radix omnium malorum est cupiditas . Et addit Augustinus : " Hac enim diabolus cecidit, qui utique non amavit pecuniam, sed. propriam potestatem. Proinde amor proprii boni perversus privat sancta societate turgidum spiritum, eumque coarctat miseria jam per iniquitatem satiari cupientem . "

2. Item, Videtur quod inobedientia fuit primum peccatum per auctoritatem Anselmi supra positam, scilicet quod voluntatem suam supra voluntatem Dei posuit, et propriam voluntatem habere praesumpsit.

3. Item, Quidam objiciunt sic : Angelus ex. consideratione suae pulchritudinis, ut dicitur in Ezechiele , peccavit: ergo conferre debuit, quod de sua pulchritudine non tumesceret : et non contulit : ergo omisit : et sic omissio fuit primum peccatum ejus.

4. Item, Ratio tenetur regere in faciendum, et tunc non rexit : ergo omisit.

Solutio. Dicimus secundum Augustinum, quod superbia fuit primum peccatum daemonis, et ex superbia nata est invidia, quae dejecit hominem. Unde Augustinus dicit in libro de Conflictu vitiorum et virtutum : " Quam densissimis putamus in terra superbiae tenebris lutum involvi, si potuit in coelo stella quae mane oriebatur, per superbiam lucis suae globos amittere. " Item, in libro XI super

Genesim ad litteram : " Invidia sequitur superbiam, non praecedit : non enim causa superbiendi est invidia, sed causa invidendi superbia. Cum igitur superbia sit amor excellentiae, propriae, invidia vero sit odium felicitatis alienae: quid inde nascatur, satis in promptu est. Amando enim quisque excellentiam suam, vel paribus invidet, quod ei coaequentur : vel superioribus, quia eis non coaequatur : vel inferioribus, ne sibi coaequentur. Superbiendo igitur invidus, non invidendo quisque fit superbus. " Hoc idem dicitur in Psalmo XXXV, 12 et 13 : Non veniat mihi pes superbiae, ei manus peccatoris non moveat me. Ibi ceciderunt qui operantur iniquitatem : expulsi sunt, nec potuerunt stare.

Tamen notandum, quod superbia dicitur tribus modis. Uno modo generaliter, scilicet appetitus altitudinis in quocumque, et haec superbia proprie dicitur tumor, secundum quod Gregorius dicit, quod mor mentis est obstaculum veritatis. Et distinguit quatuor species tumoris, quae notantur in hoc versu :

Ex se, pro meritis, falso, plus omnibus, inflant.

Alio modo dicitur adhuc specialius, secundum quod dicitur amor proprii boni in ratione aversionis a Deo : per hoc enim quod avertit a Deo, induit quamdam rationem superbiae, et haec superbia non est speciale peccatum, sed. initium omnis peccati : et haec etiam superbia dicitur pes superbiae, quia ibi primo stat iniquitas, quando manus peccatoris movet peccantem.

Tertio modo dicitur specialissime superbia appetitus excellentiae in potestate ad dignitatem pertinente, et hoc est speciale peccatum, et primum peccatum daemonis.

Similiter avaritia dicitur duobus mo- dis, generaliter, et specialiter. Generaliter nimius amor proprii boni, et haenon differt a superbia generalissimo dicta, nisi pro tanto quod superbia dicitur amor ille in quantum avertit a Deo, avaritia vero in quantum convertit ad bonum commutabile, et sic avaritia dicta est radix peccati, et non speciale peccato. Secundo modo dicitur avaritia specialiter nimius amor pecuniae vel bonorum fortunae : et hoc non fuit primum peccatum daemonis. Quod autem hoc verum sit, accipitur ab Augustino in libro XI super Genesim ad litteram : " Merito initium omnis peccati superbiam Scriptura diffinit dicens Initium omnis peccati est superbia . Cujusmodi testimonio non inconvenienter aptatur illud quod Apostolus ait : Radix omnium malorum est cupiditas . Si avaritiam generalem intelligamus, qua quisque appetit quid amplius quam opportet propter excellentiam suam, et quemdam propriae rei amorem, cui sapienter nomem Latina lingua indidit, cum appellavit privatum, quod potius a decremento quam ab incremento dictum elucet : omnis enim privatio minuit. Unde itaque vult eminere superbia, inde in angustias egestatemque detruditur, cum a communi ad proprium damnoso sui. amore redigitur. Specialis autem est avaritia, quae usitatius appellatur amor pecuniaecujus nomine Apostolus per speciem genus significans, universalem avaritiam volebat intelligi dicendo : Radix omnium malorum est cupiditas. Hac enim et diabolus cecidit, qui non amavit pecuniam, sed propriam potestatem. Proinde perversus sui amor privat sancta societate turgidum spiritum, eumque coarctat miseria jam per iniquitatem suam satiari cupientem . " Hucusque sunt verba Augustini, in quibus tria notantur, scilicet solutio eorum quae objecta sunt, et distinctio superbiae et avaritiae, et quod propriam potestatem

appetiit daemon, sicut in praesenti quaestione determinavimus.

Ad hoc autem quod objicitur de inobedientia, dicendum quod vitia speciem et rationem habent a fine voluntatis. Unde inobedientia rationem habet a contemptu praecepti in quantum praeceptum est: quod quia contemnere non intendebat Angelus, ideo speciale et primum peccatum suum non fuit inobedientia, sed consequens et commune, secundum quod Ambrosius dicit de omni peccato, quod " est praevaricatio legis divinae, et coelestium inobedientia mandatorum. " De hoc autem sufficientius in tractatu de peccatis determinabitur.

Ad id autem quod objicitur de omissione, dicendum, quod ratio illa supponit falsum, scilicet quod non contulerit. Dicit enim Anselmus per expresse in quadam auctoritate supra inducta, quod scivit se non debere appetere quod appetiit, et hoc non potuit scire nisi ex collatione.

Ad ultimum dicendum, quod error fuit rationi admixtus, scilicet praesumptionis impunitatis, sicut supra in auctoritate Anselmi patuit. Hic autem error sive ignorantia non est speciale peccatum, sed est error eligentiae et inquisitionis, vel ignorantia praecedens omne peccatum, secundum quod dicit Philosophus in III Ethicorum , quod omnis malus est ignorans : quae tamen ignorantia secundum eumdem. Philosophum non meretur indulgentiam et misericordiam, sed vituperium.