ARTICULUS V.

Utrum anima sit substantia vivens ? et, Quomodo dicitur simplex et intellectualis?

Deinde quaeritur de diffinitione in speciali Damasceni, quae plura aliis continet.

1. Et videtur primo, quod anima non sit substantia vivens. Dicit enim Philosophus in libro II de Anima: " Videtur in patiente et disposito activorum inesse actus . " Sed anima est activa vitae, et vila est actus ejus. Ergo vita erit in patiente et disposito. Hoc autem est corpus animatum. Ergo vita erit in corpore animato: sed in quocumque est vita ut actus, illud est vivens proprie: ergo corpus est vivens proprie, et non anima.

2. Item, illud est proprie albescens in quo recipitur albedo ut in subjecto, et sic de aliis formis advenientibus: ergo illud erit proprie vivens, in quo est vita ut in subjecto: sed hoc est corpus et non anima: ergo, etc.

3. Item, Philosophus dicit in II de Anima, quia vita dicitur ut intellectus, et sensus, et motus, et status secundum locum, adhuc secundum augmentum, et detrimentum, et alimentum est. Ergo illa proprie vivunt, in quibus insunt hujusmodi motus: sed anima dicitur ut principium et causa horum motuum, et hi motus insunt corporibus animatis: ergo ut prius.

4. Item, Objicitur de eo quod dicitur simplex. Nihil enim quod habet multa ut partes, est simplex. Anima habet multa ut partes, sicut supponitur in hac ipsa diffinitione, quando dicitur, quod.

intellectus est pars sui purissima. Ergo non simplex.

5. Item quaeritur, Quare dicitur, Corporalibus oculis secandum propriam naturam invisibilis ? Sicut enim est invisibilis secundum propriam naturam, ita inaudibilis, et ita de caeteris sensibus.

6. Praeterea, Hoc quod dicit, Immortalis, non omni animae convenit: animae enim plantarum et brutorum moriuntur in ipsis corporibus.

7. Item, De hoc quod dicit, Intellectualis, Magis enim videtur esse differentia Angeli, ut supra ie diffinitione Angeli est disputatum.

8. Item, Per hoc quod dixit eam esse invisibilem, satis ostendit eam esse infigurabilem: et ita inutiliter videtur addi.

9. Praeterea, Cum dicitur, Vitae te augmentationis et sensus et generationis tributiva, quaeritur quare omittat intellectum et rationem?

10. Praeterea quaeritur, Cum generatio opus sit vegetabilis sicut et augmentatio, quare inter augmentum et generationem ponit sensum, cum sensus naturaliter sit post opera vegetabilis.

11. Praeterea, Quare omittitur nutritiva,, cum ilia etiam sit pars vegetabilis?

12. Item, Quare dicit, Organico utens corpore ? plantae enim non videntur babere organa secundum Empedoclem. Organum enim est membrum dissimile in partibus. Partes autem plantae videntur esse similes si dividantur.

13. Item, Quaeritur de hoc quod dicit Non habens aliud praeter seipsam intel, lectum, sed partem sui purissimam. Videtur enim implicare opposita in locutione: quia si habet intellectum ut parteni, tunc habet eum ut aliud praeter seipsam.

14. Item, Quare dicitur hoc potius de intellectu, quam de sensu, vel vegetativo, cum quodlibet istorum sit pars animae ?

15. Item, Quare dicit hanc partem purissimam, cum quaelibet pars ejus si idonea ?

16. Ultimo quaeritur, Penes quid accipiantur diffinitiones Sanctorum?

Solutio. Dicendum ad primum se

cundum distinctionem Aristotelis in II de Anima , quod quo vivimus, dicitur duplex, sicut quo scimus, et quo sanamur. Quo enim scimus, est scientia et anima: sed scientia ut causa et principium et forma, anima autem ut subjectum et potentia. Similiter sanitate sanamur ut forma, sed thorace vel pede ut potentia et subjecto. Ita et quo vivimus, dicitur duplex, scilicet anima ut causa et principium, corpus autem ut potentia et subjectum.

Sed notandum, quod motor et causa duplicem sui proprietatem influit io subjectum et mobile, scilicet illam quae sibi inest, et illam quae sibi non inest. Quae non. sibi inest, est motus I motor enim prius in ordine immobilis est. Quae autem sibi inest, dicitur ut esse et actus: mobile euim habet et esse et actum a motore: quorum utrumque convenit motori: et sic anima influit vitam et sensum. Vivere enim secundum Philosophum viventibus est esse, et sentire sentientibus est esse.

Et per hoc patet solutio ad tria prima.

An aliud dicendum, quod anima uon dicitur simplex a privatione omnis compositionis, ut patebit, sed a privatione quantitatis compositionis tantum, vel ejus quae non est sine illa.

An allud dicendum, quod quaedam percipiuntur solo visu, et non alio sensu, ut astra: sed nihil percipitur aliquo istorum sensuum, quin etiam visu sit perceptibile: et ideo visus principalior est quoad objecta, quam aliquis aliorum sensum, ut dicit Philosophus in principio Metaphysicae . Maxime enim alio- rum sensuum diligitur, qui est per oculos., non solum ut agamus, sed ut nihil debentes agere ipsum videre desideramus prae omnibus, ut dicunt alii. Causa

autem est, quoniam maxime facit nos cognoscere hic sensus, et multas differentias ostendit. Per hoc igitur quod anima est invisibilis, supponitur etiam, quod sit sensibilis per alios sensus. Nihilominus tamen quaedam percipiuntur speeie propria sensibili, ut qualitates sensibiles. Quaedam autem specie, quae est in ipsis ut subjecto, ut substantiae quae sunt subjecta sensibilium qualitatum. Quaedam vero nec sic, nec illo modo, sed per speciem sui motus cadunt in sensuum cognitionem, et per illam percipiuntur substantiae eorum a ratione I et hoc modo percipitur natura animae et natura motorum orbium. Et hoc innuit quando dicit, secundum propriam naturam invisibilis.

Ad aliud dicendum, quod Damascenus diffinit hic principaliter animam humanam, et illa est immortalis.

Ad aliud dicendum, quod aliter intellectuale cadit in ratione animae, et aliter in ratione Angeli, ut dicit Avicenna: quia humanus intellectus est in duplici polentia possibilis, angelicus autem in actu est perfectus. Una autem potentia est, quae est disposita et remota ab actu, ut potentia pueri ad aedificandum, scribendum, et militandum: quoniam nec aedificatoriam, nec scriptoriam, nec militariam scit, nec instrumenta earum cognoscit . Alia potentia est propinquior, et aliquo modo disposita, ut qualis est in juvene: quoniam artem quidem praedictarum non scit, sed tamen instrumenta earum cognoscit. Sed potentiae istae sunt in actu quando novit artes, et potest agere secundum eas quando vult nisi impediatur extrinsecus. Similiter est de intellectu possibili in nobis ad. scientiam. Primo enim est in potentia sola, nec ha- bens scientiam, nec cognoscens terminos principiorum. Secundo est in potentia habens in se cognitionem principiorum per notitiam terminorum. Terlio efficitur in actu per scientias ipsas. Intellectus autem angelicus tantum est in actu. Et ita patet quomodo aliter et aliter intellectuale cadit in diffinitione animae et

. A. D aliud dicendum, quod anima secundum se est actus totius, et secundum suas partes est actus partium corporis. Et quia partes corporis diversimode figurantur, et diversitas figurarum in organis est propter diversitatem potentiarum animae, posset aliquis credere ex hoc quod partes animae diversas habeant liguras, sicut dicit Juliana haeresis: et huic occurrit quando dicit, Infigurabilis, Unde infigurabilis refertur ad partes, et invisibilis ad naturam: et ita neutrum superfluit. Ad aliud dicendum, quod hanc partem quae est ratio vel intellectus, non tribuit anima corpori ut actus specialis organi, ut infra in quaestione de intellectu erit manifestum. Alias autem potentias bene tribuit ei ut actus specialium organorum, el idcirco rationem et intellectum dicit ipsam habere partem: quia minus de illis videbatur.

Ad aliud dicendum, quod generatio inest plantae ut finis a quo diffinitur et denominatur vegetabilis: aliter enim convenit sensibili: huic enim convenit ut potentia. Et quia sic diversimode utrique convenit, propterea ponitur post utrumque.

Ad aliud dicendum quod nutritiva supponitur in vila: quia nutrire est primus actus secundum quem dicitur vivere in corpore animato, ut habetur in libro X de Animalibus,

Ad aliud dicendum, quod plantae liabent organa. Organum enim proprie determinatur ab actu, ut dicit Philosophus in II de Anima, sicut caput est animalium, sic radices sunt plantarum. Con- gruit enim instrumenta dicere diversa, et eadem opera. Nec est hoc verum, quod semper organa in partes dissimiles dividantur: quia nervus est organum virtutis motivae et sensitivae, nec tamen in partes dissimiles dividitur.

Ad aliud dicendum, quod secundum Philosophum partes nec sun eaedem cum suo toto, nec diversae. Non enim sunt in actu, nisi per actum totius. Tamen differunt ab ipso per naturam et situm. Et hoc innuit Damascenus cum dicit, Non aliud praeter ipsam habens intellectum: et tamen intellectus dicit partem. Nec tamen ideo dicimus hic, quod intellectus sit ex materia: scd sicut partes materiales distant per situm et ordinem in toto, ita partes spirituales per ordinem solum. Ad aliud dicendum, quod anima secundum aliquas partes est actus partium corporis, sicut ipsa est actus totius: secundum intellectum autem non. Et ideo posset aliquis dicere, quod intellectus non esset pars ejus, sicut dixerunt quidam

errantes in scientia de anima. Et his obviat per talem modum loquendi.

Ad aliud dicendum, quod intellectus in actu suo potentior est caeteris potentiis animae, et quod non. miscetur materiae organorum, caeterae vero immiscentur.

Ad ultimum dicendum, quod diffinitio Augustini non est data nisi de anima humana: et tangit ea quae conveniunt animae in se, et quae conveniunt ei in quantum est anima. In se convenit ei, quod sit substantia rationis particeps. In quantum est anima, convenit ei regere corpus. Eadem respicit diffinitio Remigii, nisi quod est de omni anima generaliter, diffinitio vero Bernardi est de anima humana tantum per eadem, et addit primum actum quem habet anima in corpus, qui est vivificare. Diffinitio autem Damasceni est de anima humana tantum, et respicit ea qua conveniunt animae in se, et in quantum est anima, et tangit tam actum primum quam consequentes, quos habet anima in corpus.