ARTICULUS I. Quae sunt principia motus augmenti ?

Ad primum proceditur sic: 1. Motus principia sunt in eodem genere in quo ponitur illotus ipse: motus autem augmenti ponitur in quantitate: ergo principia ejus erunt in quantitate: sed principia sunt contraria inter quae est motus: ergo contraria erunt in quantitate, quod est contra Philosophum in Praedicamentis .

2. Item, Nullus motus est inter talia principia, quorum unum manet in reliquo: augmentatio est inter talia principia: ergo non est motus. Prima probatur ex hoc quod omnis motus abjicit terminum a quo, et movetur ab ipso, et sumit terminum ad quem, et quiescit in illo. Unde si terminus a quo esset in termino ad quem, oporteret quod abjiceret aliquid, et quiesceret in eodem ipso idem motus numero, quod est impossibile. Secunda probatur per sensum: quia videmus, quod cum aliquid accipit incrementum, non abjicit quantitatem quam prius habuit: parvum enim per substantiam et quantitatem est in magno.

3. Praeterea, Quidam objiciunt in hunc modum: quia in diversis motibus specie et genere, diversa sunt moventia specie et genere: sed alteratio et augmentatio sunt diversi motus specie et genere: ergo habebunt diversa moventia specie et genere: sed qualitates activae et passivae sunt moventes in alteratione: ergo non erunt principia moventia in augmentatione. Cum igitur non inveniatur ibi prius nisi substantia et quantitas, et substantia per eamdem rationem non moveat, non erit ibi movens nisi quantitas; sed hoc est impossibile:

quia secundum hoc oporteret, quod quantitas a quantitate esset activa et passiva, et accideret ex hoc quod in aliqua essent activa et passiva invicem et mobilia physice, quod totum falsum est.

Et propter istam rationem dixerunt quidam mirabiles homines, quod cum in motu augmenti non sit nisi materia, et duo termini quantitatis moveri non possunt, quod materia movet. Sed contra: In eodem motu numero non est ejusdem movere et moveri: et materiae in motu augmenti est moveri: ergo non movebit secundum eumdem motum. Et ad hoc dicunt, quod materia movet mota, non per se. Et ad hoc sequitur duplex inconveniens. Quorum unum est, quod ubicumque est movens motum, si ibi est movens tantum, illud erit magis movens quam movens motum. Quaeratur ergo, Quid sit in motu augmenti movens tantum ? Aut enim hoc erit substantia, vel forma, aut qualitas, aut quantitas, aut materia. Et patet, quod non substantia, vel forma, nec qualitas: per hoc quod ipsi supponunt, quod movens per se est in eodem genere cum moto: nec est quantitas per rationem prius habitam: ergo erit materia, et materia non movet nisi mota: ergo primum movens erit movens motum, quod est impossibile. Praeterea, Quid est motum tantum? constat, quod non nisi materia: ergo idem erit movens motum, et movens tantum. Secundum inconveniens est, quod nihil erit movens in generatione: lorma enim substantialis nec est activa, nec passiva, et nihil movet physice nisi quod est activum et passivum.

4. Praeterea, Quaeritur de hoc quod dicit Philosophus in secundo de Caelo ei Mundo: " Dico quod sursum est principium latitudinis, et ante est principium profunditatis, et non omne principium nisi unde motus primus in quo est motus. Unde principium motus augmenti est sursum, et principium motus localis est dextrum, et principium motus sensibilis est ante . " Secundum hoc enim videtur, quod idem sit principium motus localis, et augmenti: sed quorumcumque motuum sunt principia eadem specie, illi motus sunt idem specie: ergo augmentum et loci mutatio quae est ad sursum, sunt idem specie.

5. Praeterea, Cum dextrum et sinistrum sint principia a quibus est primus motus primi mobilis, videtur quod motus qui magis competit omni animato, deberet esse a dextra in sinistram, quam a sursum in deorsum: talis est autem motus augmenti, eo quod ille convenit plantis et animalibus, et non motus localis qui est a dextra in sinistram: ergo motus augmenti magis debet esse principium dextrum quam sursum.

6. Praeterea quaeritur, Quare dicatur principium motus augmenti sursum, et non deorsum ?

7. Praeterea, Cum augmentum sit ante et retro, dextrorsum et sinistrorsum, et sursum et deorsum, videtur quod haec omnia sint principia motus augmenti.

Juxta hoc iterum quaeritur, Utrum augmentum sit motus vel mutatio quaedam ?

Et videtur, quod mutatio tantum. Cum enim aliquid accipit incrementum, quaelibet quantitas quam accipit, est alia numero et specie a praecedenti: et cum quaelibet species sit terminativa motus, xidetur quod in augmento accipiantur quantitates infinitae per ordinem in infinitis instantibus. Cum ergo mobile in instanti sit in motum esse, et non moveatur, ut probatum est in sexto Physicorum, augmentum videtur esse mutationes multae instantaneae, et non motus.

Solutio. Dicendum, quod augmentum motus est animati proprie, ut habitum est, et est secundum quantitatem, et sunt ejus termini imperfectum et perfectum secundum figuram et magnitudinem debitam corpori animato.

Ad primum igitur dicendum, quod quantitati secundum quod est quantitas, nihil est contrarium in genere et specie: et hoc est quantitati in se consideratae. prout consideratur in praedicamentis. Sed quantitati prout consideratur perfecta vel imperfecta in comparatione ad vires organorum, nihil prohibet aliquid esse contrarium. Contraria enim inter quae est motus, non sunt unius rationis in omnibus motibus: quandoque enim unum contrarium simul movet, et est terminus motus secundum esse speciei contrariae, et secundum hoc tantum primae qualitates sunt contrariae activae et passivae. Calidum enim movet frigidum, et est terminus motus ejus quod est calefactum. Quandoque autem est contrarium ut terminus motus, sed non ut contrario agens et movens id quod movetur, sicut album et nigrum sunt contraria: album enim et nigrum sunt passiva ab invicem et activa. Quandoque enim unum est in specie nullo modo activum, et alterum non habet esse speciei, sed privationis, sicut est in genere substantiae in qua unum, ut dicit Philosophus in fine primi. Physicorum , sufficit, absentia et praesentia facere mutationem. Aliquando etiam unum per suum esse materiale non. contrariatur alteri, sed per rationem quam habet ex proportione ad figuram secundum naturam et proportionem ad. vigorem virtutis cujus est materia: et hoc modo perfectum et imperfectum sunt contraria in quantitate, animati corporis, in quo solo est motus augmenti secundum propriam augmenti. rationem.

Ad aliud dicendum, quod licet minus quantum salvetur in majori secundum esse materiale, secundum quod non est terminus motus, tamen non salvatur in ipso secundum rationem imperfecti secundum quod erat terminus motus, ut patet ex praedictis: si enim minus et majus secundum esse quanti possunt

esse termini motus, esset motus in mathematicis, quod impossibile est.

Ad id quod objicitur de movente, dicendum quod expresse dicit Aristoteles in secundo de Anima, quod vis augmentativa movet, et calor est causa, quorum neutrum est in genere quantitatis: motus enim non distinguitur ad genus vel speciem ex movente, sed ex termino in quo est motus. Et haec propositio, quod in diversis motibus specie et genere diversa sunt moventia specie et genere, plane falsa est, si generaliter intelligatur. Si vero intelligatur de movente quod est efficiens et species, tunc vera est, sicut est calidum movens ad calidum: sed de nullo quod est movens ut efficiens tantum, est vera: quod patet: quia calidum movet ad substantiam, et movet ad quantitatem et ad qualitatem, prout efficitur instrumentum diversarum virtutum moventium. Concedimus autem, quod materia nullo modo movet.

Ad aliud dicendum, quod Philosophus non intendit in libro de Caelo ei Mundo loqui generaliter, sed intendit investigare dextrum et sinistrum, et sursum et deorsum, et ante et retro in corporibus animatis, in quibus illa sunt per figuram et virtutem distincta, ut videatur secundum quem modum dextrum et sinistrum sint in caelo: et idcirco dicit esse dextrum unde est motus in animalibus, qui est motus processivus: et non sinistrum, quia in illa parte est defectus virtutis motivae in animalibus. Et ante dicit esse principium motus sensibilis: sensus enim est susceptivus specierum sensibilium sine materia, praesente famen materia: et principium talis motus non est nisi a natura ubi sunt sensus: licet enim tactus sit retro sicut ante, tamen motus ejus non est motus sensus proprie: quia non est speciei sine materia, sed. potius per materiae contactum. Et de hoc sermo erit infra in tractatu de sensibus. Principium autem motus augmenti in animato est sursum non simpliciter, sed sursum in, animato: et illius causa est, quia ultimum virtutis augmentativam determinatur sursum: ex natura enim alimenti facile accipiunt augmentum membra inferiora. Similiter ad. latum et spissum non exigitur nisi positio partis cibi cum parte substantiae, ad quod etiam sufficit nutritiva, ut prius habitum est. Sed summum posse est in. prolongatione membrorum radicalium: et ad hoc principaliter est virtus augmentativa.

Et si. objiciatur, quod sursum in plantis est locus radicum, et illuc est facilis descensus nutrimenti ad augmentum.

Dicendum, quod sursum determinatur ab ipso quod est principium longitudinis, et hoc tam in toto corpore, quam. in membris animati corporis: unde sursum est hoc in quod extenduntur membra secundum longitudinem., sive sint posita sursum, sive deorsum in corpore.

Ad aliud dicendum, quod non oportet si primus motus est a dextra in sinistram in caelo, quod propter hoc generalis sit in aliis: eo quod ille est causa omnium motuum et non unius solum; et unumquodque recipit motus causatos ab illo secundum proportionem convenientem suae naturae.

Ad aliud dicendum, quod deorsum non potest esse principium motus augmenti: eo quod ad iliud non determinatur ultimum potentiae augmentativae.

Per hoc idem patet solutio ad sequens.

Ad id quod ulterius quaeritur, Utram augmentum sit motus vel mutatio tantum ? Dicendum., quod motus.

Ad id autem quod objicitur in contrarium, dicendum quod est quantum fluens, et quantum stans in specie et esse quanti. Id autem quod augmentatur, accipit continue quantum fluens in fieri

ab imperfecto ad perfectum: et cum nullum accipiat ut stans determinatum in specie, in nullo accidit quiescere: et cum nullum sit indivisibile, in nullo accidit moveri in nunc: sed si acciperetur quantum stans in specie, tunc uteretur illo ut termino in quo non est motus, sed in motum esse: et sic sequeretur objectio.