ARTICULUS III. Quid generatur ?

Tertio quaeritur, Quid generatur, et ex quo ?

Et hic occurrit illa disputatio, Utrum anima sit ex traduce, quemadmodum dixit Apollinaris quidam haereticus?

Et, Utrum anima sit in semine, sicut videtur dicere quidam Philosophus?

Et, Utrum anima sit per creationem et infusionem, vel per actum naturae qui est generatio ?

Et si hoc universaliter quaerendum est de omni anima, vel tantum de anima humana?

Et si specialiter de anima humana quae infundendo creatur, tunc assignanda erit hujus ratio.

Dicit igitur Apollinaris, ut refert Gregorius Nyssenus in libro de Homine, animas ab animabus generari, sicut corpora a corporibus: provenire enim animam secundum successionem primi hominis in eo quia ex illo sunt omnes secundum corporalem successionem, nec subjacere animas ut primogenitas, neque nunc creari.

Et hujus ponit talem rationem: quia

i. Si dicatur, quod anima creatur a Deo, erit Deus cooperator adulterorum I pueri etenim illi ex his generantur.

2. Alia ratio sua est haec: quia requievit Deus ab omnibus operibus suis quae caeperat facere : ergo nunc non creat animas, sed per generationem fiunt.

3. Ista etiam disputatio multum tangitur ab Augustino in libris super Genesim ad litteram. Et una ratio quae potissima videtur, talis est: quia fides Catholica supponit, quod pueri trahunt peccatum originale a parentibus: subjectum autem proprium peccati nihil aliud est nisi anima. Cum igitur peccatum trahunt ex traduce, videntur etiam animam trahere ex traduce: et ita anima filii descinditur ab anima parentum.

4. Item, Omne quod in primo sui essendi principio immaculatum est, commaculationem, videtur habere ex suis principiis primis: anima est hujusmodi: ergo commaculationem ex suis principiis primis habere videtur: sed a Deo non potest habere ullam commaculationem: ergo Deus non erit proximum principium animae: et ita erit anima ex traduce.

5. Item, Omne quod consequitur actus alicujus efficientis, per esse causatur ab illo efficiente: anima rationalis semper consequitur actum generationis qui est actus parentum generativum: ergo per esse causatur a parentibus generantibus. Major probatur per diffinitionem efficientis: quia efficiens est, ut dicit Boetius, qui movet et operatur ad hoc ut aliquid sit. Minor patet sensu.

6. Sed cum quaestio nostra sit de omni anima, et non tantum de anima rationali, quaerunt quidam probantes e contrario nullam animam esse nisi per infusionem, nec vegetabilem, nec sensibilem, neque rationalem, adhibentes suae opinioni has rationes. Dicit Avicenna: " Cum creatur materia corporis, cum sit dignum fieri instrumentum animae, et ejus regnum: tunc causa separata quae solet dare unamquamque animam, creat animam: ergo ut animas creet et sine corporibus, quibus propria sit creatio unius et non alterius, impossibile est. " Ex hoc accipitur, quod anima creatur a Deo, sed non creatur nisi corpore organizato, eo quod uni corpori debeatur una, et alteri alia.

7. Item, Avicenna in VII de Naturalibus dicit: " Accipiendo animam, hoc est, aptitudinem instrumenti comitatur: quia creatur a causis separatis id quod est anima. Hoc autem non convenit in anima tantum, sed in omnibus formis habentibus initium, quarum esse non praeponderat super earum non esse, nisi quia materia acceptior est quantum ad illas, et dignior illis, scilicet recipiendis. " Ex hoc iterum accipitur, quod non solum anima, sed omnis forma est per creationem vel infusionem primae causae.

8. Item, Ibidem, " Attribuens esse animae non est corpus, nec corporalis virtus, sed est sine dubio essentia existens nuda a materiis et mensuris. "

9. Item, Ibidem, in cap. de diluviis, quae numerantur in Timaeo Platonis: " Dator formarum dat virtutes agentes, et matrix facit ad meliorationem. Quod enim matrix sit largiens causas, non est sententia Peripateticorum, sed. formae et virtutes substantiales veniunt a principiis intransmutabilibus aeternis. "

10. Item., Aristoteles in libro de Causis proprietatum elementorum dicit, quod in habitatoribus climatis primi, quod est propinquius lineae aequalitatis, hoc est, aequinoctiali, propter assiduam fixionem motus solis accidit siccitas, et minoratur in eis frigiditas et humiditas: quare calefiunt matrices mulierum earum, et communicant eis nigredinem corporum et crispitudinem capillorum: quod est, quia aqua viri quando cadit in mulie- rem, decoquit eam matrix caliditate sua, et commiscetur aqua illa cum sanguine matricis donec sit frustum. Deinde formatur, et fit in ea spiritus vitae jussu Dei.

11. Item, In libro de Motu cordis: " Inest semen vitae principium quod extrinsecis quidem adminiculis trahitur ad actum mixti. Igitur ad vegetationem primi continentis beneficio exterius indurata vaporem ingenitum exhalare non. permittunt, quae si spiritum consequuntur, habile fit corpus animatum necessario: hujus enim mixturae a summo omnium creatore sunt, et statim anima infunditur. "

12. Item, In II Machabaeorum, vii, 22 et 23, dicit mater filiis suis: Nescio qualiter in utero meo apparuistis: neque enim ego spiritum ei animam donavi vobis et vitam, et singulorum membra non ego ipsa compegi: sed enim mundi Creator, qui formavit hominis nativitatem, quique omnium invenit originem, etspiritum vobis iterum cum misericordia reddet et vitam, sicut nunc vosmetipsos despicitis propter leges ejus.

13. Sunt etiam rationes pro hac parte facientes, ut videtur. Dicit enim Philosophus in VI Topicorum, quod eadem est ratio animae et omnis animae. Si igitur una anima est per infusionem, erit omnis anima per infusionem: sed primae causae primorum vegetativorum et primorum animalium et primi hominis sunt datae per creationem: ergo et omnes animae.

14. Praeterea, Ex principiis naturalibus sic ostenditur: In materia quae est subjectum generationis et corruptionis in corporibus animatis non videmus agentia et patientia, nisi qualitates primas elementales: harum autem non est nisi duplex effectus. Aut enim una est agens, et altera patiens: tunc enim agens vincendo patientem transmutat eam ad se invicem, sicut in generatione elementorum. Aut ambae sunt agentes et patientes: et tunc utraque remittit alteram, et ex eis non producitur nisi effectus mixti. Anima vero et quaelibet pars formae substantialis compositi, nec est simplex elementum, nec mixta tantum ex elementis. Ergo non causantur ab illis.

Si forte diceretur, quod causantur a forma substantiali quae est in agente. Contra hoc est, quod formae substantiales nec activae nec passivae sunt. Si enim essent activae et passivae, tunc ea quae habent formas substantiales, quando appropinquarent sibi invicem, corrumperent se per actionem formae substantialis. Et hoc nos non videmus. Ergo non potest dici, quod causentur a formis substantialibus, cum illae nec activae nec passivae sunt. Et istae sunt rationes Theodoli et Avicennae.

15. Item, Nihii agit ultra speciem suam: ergo calidum., frigidum, humidum, siccum, quae sunt in materia, non agunt nisi similia suae speciei: sed forma substantialis et anima praecipue non sunt de speciebus illarum qualitatum. Quod probatur sic: nam formae substantiales non habent contrarium, illae autem qualitales habent contrarium: ergo anima et formae substantiales non fiunt nec aguntur ab illis. Cum igitur nihil sit activum et passivum in natura, nisi calidum, frigidum, humidum, vel siccum, nulla forma substantialis et praecipue anima fiet ab illis principiis naturalibus. Si vero diceretur, quod aliquid potest agere ultra speciem suam, probatur quod non: quia si in specie agentis non terminaretur actio, tunc non esset ratio quare in aliquo terminaretur: et sic procederetur in infinitum. Praeterea, Actio et passio sunt inter contraria: ergo tamdiu durat actio agentis, quamdiu est contrarium in patiente: sed suscepta specie agentis non est ultra contrarium in patiente: ergo tunc terminatur actio: et sic videtur sequi quod prius conclusum est.

16. Item, Principium in naturis est,

quod ex. non substantiis non fiat substantia. Cum ergo qualitates primae sint non substantiae, ex ipsis non fient formae substantiales: ergo multo magis nec anima.

17. Item, Dicit Philosophus, quod nihil exit in actum nisi per illud, quod est in actu. Et probatur sic: si enim detur, quod exit in actum per id quod est in potentia, tunc non exibit in actum, nisi per id quod est in potentia illa. A potentia vero non potest esse nisi potentia: et ita accipiendo potentiam accipiet actum, quod est impossibile. Praeterea accipiendo potentiam habebit duas potentias, quod est superfluum in natura. Item de potentia educente aliam potentiam esset similis quaestio, Quid educeret eam? Hoc enim esset in actu, vel potentia. Et si esset in actu, tunc verificaretur propositio, videlicet quod nihil educitur in actum nisi per hoc quod est in actu. Si autem esset in potentia, tunc de illa esset quaestio, Per quid educeretur? Et sic iretur in infinitum. Ergo haec erit probata, scilicet quod omne quod educitur in actum, educitur per id quod est in actu. Illud igitur educens aut est in materia generabilium et corruptibilium, aut extra. Si est in materia, tunc de ipsa eadem erit quaestio, Quid ipsum fecerit in materia? Nulla enim forma est in materia generabilium et corruptibilium, nisi facta et generata: et deficiente illo iterum eadem erit quaestio, Utrum sit in materia, vel extra? Et ibitur in infinitum, nisi detur aliquid existens extra materiam educens materiam in actum. Ergo videtur, quod omnes formae substantiales sint a datore formarum, qui est forma nuda a materia et mensura materiali.

18. Amplius, Omne quod est non deficiens et inquietum semper reiteratum secundum unum modum, necesse est reducere illud ad principium immobile aeternum: generatio formarum substan- tialium et praecipue animae est talis: ergo necesse est ipsam reduci ad principium immobile et aeternum, quod est Deus. Major patet ex hoc quod, agens quandoque, et quandoque non, non potest esse causa essendi semper eodem modo. Minor probatur sic ex hoc quod cursus generationis ad formam substantialem semper est eodem modo.

19. Amplius, Si primae qualitates facerent formas substantiales, tunc ubi essent potentiores, efficacius efficerent eas. Sed in simplicibus, ut scribitur in fine libri de Sensu et sensato, sunt potentiores quam in mixtis. Ergo potius facerent ibi animas, quam in mixtis.

20. Amplius, In rationibus ita est quod differentiae specificae potestate omnes sunt in genere, et non educuntur de ipso genere per virtutem aliquam quae est in genere, sed potius per intellectum virtutem generis distinguentem per differentias oppositas: ergo similiter erit in naturis, quod formae substantiales quae potentia in materia sunt, non educuntur ex ipsa per virtutem aliquam, quae est in materia, sed per lumen intelligentiae separatae, quae est causa prima illustrans omnia sua causata per dationem formarum substantialium.

21. Item, Hoc etiam videtur velle dicere Philosophus in secundo Physicorum: ibi enim assignando differentiam inter metaphysicum et physicum, dicit quod metaphysicus nullam formam separatam a materia considerat: sed physicus licet consideret aliquam quae est in materia, non tamen ex materia, sed est separata a materia, sic dicens: " Physicus est circa haec quae sunt separatae quidem species in materia: homo enim hommem ex materia generat et sol. Quomodo autem habeat se hic separabilis, et quid sit, philosophiae primae opus est determinare. " Ex hoc accipitur, quod homo et sol generant id quod est in homine ex materia: et non generant

animam rationalem quae est substantia separata a materia, sed est a substantiis perpetuis ingenerabilibus et incorruptibilibus, de quibus pertinet considerare ad primum Philosophum.

22. Si forte diceretur, quemadmodum Aristoteles vult dicere, quod anima vegetabilis et anima sensibilis sunt in semine, sed non anima rationalis. Contra hoc sic objicitur: Anima vegetabilis et anima sensibilis non possunt accipi nisi tribus modis, scilicet in genere, specie, et virtute, quae potentia vocatur. Si igitur est in semine, erit ibi secundum aliquem istorum modorum. Non primo modo: quia anima accepta ut genus non est nisi in intellectu, et non habet subjectum determinatum in natura. Similiter nec secundo modo: anima enim accepta per speciem est substantia dans esse et rationem ei in. quo est, sicut supra habitum est in diffinitione: et secundum hoc semen in quo esset anima vegetabilis, esset planta: et illud in quo esset sensibilis, esset animal, quod patet esse falsum. Praeterea, Anima sic accepta est actus corporis physici organici potentia vitam habentis. Cum igitur semen non sit tale corpus, non erit in ipso anima per hunc modum. Similiter nec tertio modo: quia virtus quae est in potentia animae, est de consequentibus secundum naturam speciem animae: et ideo si non est in semine anima aliqua secundum speciem, et non erit in aliqua virtute ejus.

23. Item, Corrupto subjecto alicujus, de necessitate corrumpitur forma substantialis quae est in ipso: sed quidquid est in semine, movet ad seminis transmutationem.: ergo per consequens ad seminis corruptionem: si ergo anima vegetabilis et sensibilis essent in semine, moverent ad suiipsius corruptionem, quod falsum est: quia secundum naturam nihil movet ad. corruptionem sui.

24. Item, Detur quod anima quae est in semine, generat animam: aut ergo generabit eamdem animam, aut aliam, Si eamdem, tunc idem generat seipsum, quod est impossibile apud omnem naturam: quia sic idem esset et non esset simul: quia generans est, et quod generatur, non est. Si autem generat aliam: aut salvatur cum illa generata, aut perit. Si primo modo, tunc duae animae ejusdem speciei existentes erunt in eodem corpore. Si secundo modo, quaeritur, Quo destruente periit? et non erit facile assignare rationem etiam volentibus fingere.

25. Item, Ars imitatur naturam: sed in arte faciens est omnino extra materiam in quam inducit formam artis: ergo et in natura faciens formam substantialem, omnino erit extra materiam. Cum igitur semen sit materia animati, et anima forma substantialis, faciens animam non erit in semine.

26. Item, Philosophus assignat differentiam inter mechanicum architectum, et usualem in secundo Physicorum , hanc scilicet, quod architectus considerat materiam super quam potest inducere fomam artis, ut faber ferrum, et aes, ex quibus facit gladium: quoniam non potest facere ex lana et lino. Usualis autem non considerat materiam, sed utitur ea tamquam praeparata ab architecto, ut miles utitur gladio. Et similiter se habent factor fraenorum et equester. Et ex hoc patet, cum similitudo sit inter artem et naturam, quod non est ejusdem virtutis in specie facere aliquid et uti eo. Cum igitur animae animalis et plantae sit uti corpore organico, non erit ejusdem facere ipsum: ergo anima non est in semine existens, ut faciat corpus organicum vel animani. Et istae rationes sunt ad hoc quod necesse sit ponere datorem formarum, ut posuerunt Plato, Avi- cenna, Theodorus, et alii sequentes eos.

Sed quia Aristotelis philosophia vadit in contrarium, ponamus rationes ejus sic:

1. Omne transmutans materiam secundum substantiam necesse est, quod conjunctum sit illi: illud quod facit formam substantialem est transmutans materiam secundum substantiam: ergo necesse est, quod conjunctum sit illi, Major probatur ex eo quod inter agens et patiens non potest esse medium, sicut probatur in primo de Generatione ei Corruptione, et in septimo Physicorum . Minor probatur ex hoc quod nulla est alia transmutatio substantialis quae dicitur generatio nisi factio formae super materiam.

2. Item, Causae separatae agentes aut agunt per motum corporum naturalem, aut per se. Si primo modo, tunc nullam formam inducunt super materiam, nisi per motus illorum corporum: et sic ex illa materia generantium et corrumpentium non moventur immediate, nisi per calidum et frigidum, humidum et siccum inducerentur formae substantiales proximae. Si vero agerent per se, tunc omnis actio eorum erit secundum modum substantiae agentis: substantia autem agens per se est separata a materia: ergo formae sic factae ab eis, non erunt conjungibiles materiae generabilium et corruptibilium, et sic nihil prosunt ad generationem.

3. Item, Probatur in secundo de Caelo et Mundo, quod semper potentia moventis proportionetur potentiae mobilis, et e contra. Ergo mobile incorruptibile erit movens incorruptibile per proximum, et corruptibile erit movens corruptibile: generabilia autem et corruptibilia corrumpuntur omnia de necessitate tempore determinato: ergo secundum substantiam non moventur a motore in-

corruptibili proximo: ergo nec a causis separatis: quia illae substantiae omnes sunt incorruptibiles.

i. Item, Causa uno modo se habens secundum naturam, non potest esse causa proxima diversimode se habentium, ut probatur in secundo de Generatione et Corruptione . Cum igitur substantiae separatae in se uno modo se habeant, non erunt causae diversimode se habentium: omnia autem generabilia et corruptibilia secundum suas formas diversimode se habent secundum esse et non esse: ergo causae separatae non erunt causae proximae illorum.

Si forte dicatur, quod per se non creant formas, sed per motum superiorum, et per motum elementorum, tunc reditur ad propositum: quia bene conceditur, quod causae separatae sunt primae causae agentes in naturam, sed. non proxime facientes formas substantiales generantium et corrumpentium.

5. Item, Mutationis perpetuae sive motus perpetui et non perpetui non potest esse eadem causa agens proxima: quod patet ex hoc, quia cum motus proportionetur causae proximae secundum naturam, oporteret quod perpetuum et non perpetuum proportionarentur eidem secundum naturam, quod non potest esse. Inde proceditur sic: Motus caelestium est motus perpetuus, generatio vero cujuslibet rei non est perpetua: ergo secundum naturam non sunt ab eodem agente proximo.

Si forte dicatur, quod etiam generatio est inquieta et infinita, ut probatur in secundo de Generatione et Corruptione : nihil est ad propositum: quia illa infinita est secundum successionem omnium generabilium: nos autem quaerimus de causa agente proxima hujus formae generabilis, vel illius.

Praeterea, Infinitatio generis per successionem non est immediate et proxime a causis separatis, sed per motum caelestium corporum et elementorum. Propter quod etiam generationis continuatio assimilatur continuationi soni in cithara, in qua non continuatur sonus in una chorda, vel duabus, vel tribus, sed in omnibus: sicut quando non sonat una, tunc sonat alia.

6. Item, In superioribus videmus, quod licet omnia sint incorruptibilia secundum naturam, nec sint in potentia nisi ad unum tantum, tamen propter diversitatem motus localis in eis non potest esse motor proximus: ergo multo minus in inferioribus quae diversitatem habent a superioribus, tam in motu quam in substantia, erit idem agens proximum: et sic in inferioribus non sunt formae separatae vel substantiae facientes formas proxime.

7. Praeterea, Specialiter de hoc quod est de proposito, scilicet de infusione animae objicitur sic: Quidquid est causa efficiens generationis, hoc agendo inducit formam substantialem: semen est causa efficiens generationis: ergo agendo inducit substantialem formam: forma autem substantialis est anima: ergo agendo inducit illam. Prima probatur ex diffinitione efficientis supra posita. Secunda scribitur in secundo Physicorum .

8. Item, Quidquid movet et operatur ad hoc ut aliquid fiat, et quiescit facta illa operatione sua, includit illud ut finem: semen in generatione animatorum movet et operatur ad hoc ut ducatur anima in corpus organicum, et ilio facto quiescit: ergo est causa efficiens generationis animatorum secundum formam quae est anima. Prima probatur per diffinitionem agentis. Secunda scribitur in libro XVI de Animalibus, ubi dicitur, quod semen facit hoc in sanguine menstruo, quod coagulum in lacte.

9. Praeterea, Videtur quod anima sit in semine. Dicit enim in secundo de

Anima , quod nihil alitur nisi quod vitam habet et animani: embrya concepta aluntur: ergo babent vitam et animam. Si non creditur primae propter auctoritatem, tunc probatur per supra dicta, ubi habitum est, quod uti cibo actus est nutritivae potentiae, quae est pars animae vegetabilis. Similiter secunda scribitur expresse in multis locis libri de Animalibus. Similiter in primo de Somno ei vigilia dicitur, quod embrya quiescunt in matricibus quinque mensibus propter multum fluxum nutrimenti in superiora. Si autem non crederetur hoc, tunc sic probatur: Omne quod accipit augmentum, absque hoc quod rarificatur in substantia, necesse est, quod hoc fiat per nutrimentum additum sibi: semina accepta sic augentur: hoc ergo fit per nutrimentum additum sibi: et sic sequitur, quod habent vitam et animam.

10. Item, In primo de Somno et vigilia dicitur: Manifestum est, quod necessarium est animali cum sensum habeat primum, alimentum suscipere atque augmentum: sed semina concepta suscipiunt alimentum et augmentum, ut probatum est: ergo habent sensum. Et prius probatum est, quod habent animam vegetabilem: ergo habent sensibilem animam et vegetabilem.

11. Item, Virtus formativa organorum est virtus animae in semine: ergo in semine est virtus animae: sed virtus animae non est sine substantia animae: ergo in semine est substantia animae et virtus ejus. Prima probatur per Avicennam qui dicit, quod primum quod emanat ab anima ut sperma, est semen et virtus generationis qua generat membra secundum unamquamque virtutem congruam actioni illius.

12. Praeterea, Constat quod semen agit et movet in generatione. Aut ergo principium motus hujus est in semine, aut extra illud. Si extra illud, quaeratur in quo. Si. dicatur, quod in matrice, hoc erit contra Avicennam qui dicit, quod matrix non facit nisi ad meliorationem, et quod in ea non est nisi virtus formativa. Praeterea ad propositum non erit: quia nos loquimur hic generaliter de vegetabilibus animalibus: et constat, quod semina plantarum non projiciuntur in matricem a materia: ergo oportet, quod principium hujus actionis sit intra semen ipsum. Aut ergo ipsa est calidum., aut frigidum, aut anima, vel corporea virtus vel incorporea. Si corporea virtus, tunc non potest esse frigidum: quia hoc non est principium vitae et generationis et motus, sed potius immobilitatis, ut dicit Avicenna. Nec calidum potest esse; illius enim est alterare in infinitum quousque est combustibile et calefactibile, ut dicit Aristoteles in secundo de Anima contra Empedoclem . Ergo erit virtus incorporea. Virius autem incorporea non est nisi in anima. Ergo in semine est virtus animae: et cum nulla virtutum animae sit separata a substantia animae, in semine erit substantia animae.

13. Praeterea, Ponantur rationes Aristotelis positae in littera libri XVI de Animalibus . Quarum una haec est quam dicit sub his verbis: Volumus inquirere illud quod facit membra in generatione. Illud ergo aut est res extrinseca operatrix, aut ex spermate pars animae. Et dicere, quod est extrinsecus operator quorumdam inferiorum membrorum vel exteriorum corporis, est falsum: quia non incipit movere nisi secundum contactum.: et si. non posset movere, non posset alterare. Manifestum est ergo, quod in embryone est ista virtus: quoniam si non est in eo, necessario est distincta vel divisa. Et dicere quod est res divisa, falsum est.

14. Item, Probat Philosophus ibidem

consequenter, quod eadem anima facit corpus quae recipit ipsum semen. Et ratio sua colligitur ex hoc quod membra corporis non fiunt simul, sed successive, primo cor, et postea alia. Supponit etiam, quod quodlibet factum per naturam necesse est habere formatorem coniunctum sibi et intrinsecum. Vis ergo formativa cordis aut parit formationes cordis, aut non. Si parit, tunc non erit aliquid formans caetera membra: quia illa formantur ex corde. Si. vero non parit, tunc eadem virtus quae formavit unum membrum, et alterum formabit, manens post formatum membrum. Ergo virtus formativa manet post singula membra formata, conservans et regens illud quod formatum est: quia non est alterius conservare et regere, quam ejus cujus est formare. Sed regere et conservare formatum est animae. Quod probatur ex hoc quod dicitur in fine primi de Anima, quod anima continet corpus, qua egrediente corpus exspirat et marcescit. Ergo eadem erit formatrix membrorum: et sic eadem anima erit in semine et in corpore organizato.

15. Item, Philosophus ibi dicit, quod anima est in semine sicut artificiatum in artifice. Si forte velit aliquis dicere propter hoc, quod embrya ante infusionem animae moventur et crescunt ad modum plantae: quia sicut plantae praeparatur nutrimentum in terra ab extra, ita in matre ab anima matris praeparatur concepto nutrimentum: et ex illo nutrimento formantur membra, sicut etiam post partum mater praeparat nutrimentum jam nato: hoc est contra dictum omnium Philosophorum naturalium. Dicit enim Aristoteles in libro XVI de Animalibus faeminam dare materiam, et marem dare illud quod creat. Item, Cum exiverit semen a masculo, et intraverit matricem mulieris, frequentabit superfluitatem mundam valde sanguinis menstrui. Item, ibidem, Sustentatio embryo- nis erit ex virtute maris, quae est in semine. Item, Hoc non tantum sensui, sed rationi est manifestum: quoniam conceptum sustentatur ex semine maris. Item, ibidem, Manifestum est, quod materia est ex faemina, et principium motus est ex masculo. Item, ibidem, Rectum est quaerere quaestionem gravem dicendo, quod si talis anima est in faemina, et superfluitas faeminae est materia, qua de causa faemina indiget mare, et non generat per se sine mare? Causa ergo illius est, quia inter animalia et arbores est differentia sensus. Ergo non potest esse manus, aut caro, vel aliud membrum, nisi sit in eo anima sensibilis aut actu aut potentia: quoniam simpliciter erit sicut membrum mortui. Si vero mas est factio illius animae, quando dividitur mas a faemina, non potest faemina per se generare animal: quoniam virtus est maris, sicut narravimus in quaestione gravi. Item, Avicenna in suo libro XI de Animalibus magnam et longam ponens disputationem de altercatione Caleni et Aristotelis, sic dicit: In spermate est virtus maturativa et informativa, et ilia virtus erit potens generare membra, sicut est potens generare ossa, nervos, et venas: quoniam generatio est impertinens ad matricem. Item, ibidem, Stultus est qui dicit, quod eodem modo operatur matrix sicut furnus in coctura panis: quia licet matrix sit calidissima, ejus tamen superficies interior est humida vaide ex sua substantia: et ideo non est de sua natura assare aliquam substantiam. Item, Avicenna in cap. de diluviis, quae numerantur in Timaeo Platonis: Omnia ista generantur ex complexione elementorum, et matrix nihil facit nisi retinere. Item, ibidem, Matrix non facit nisi ad meliorationem, et non format.

Solutio. Sine praejudicio aliorum non

discedimus a nostra positione quam su- pra posuimus in quaestione de creatione, scilicet quod formae omnes praeter animam rationalem potentia sunt in materia ipsa generabilium et corruptibilium, et educuntur per actionem calidi et frigidi humidi et sicci in commixtionem. De anima autem sola rationali dicimus, quod ipsa infundendo creatur, et creando infunditur a prima causa, quae est ipse Deus gloriosus et sublimis. Dicimus etiam, quod anima plantae et bruti sunt in semine potentia, non actu, et non potentia materiali tantum, sed. potentia efficientis et operantis. Sic autem non est de anima rationali, quae est anima hominis, quae est creata ad imaginem Dei, quare in sui substantia imaginem Dei habet, nec habet efficientem nisi solum Deum. In semine igitur hominis est virtus formativa membrorum corporis humani, quibus formatis per creationem infunditur anima a Deo.

Quorum omnium ratio patebit in solutione singulorum objectorum.

Dicitur ergo ad primum, sicut dicit Gregorius Nyssenus respondens Apollinari, quod in his qui in adulterio generantur, providentiae rationem relinquamus, ignota nobis existenti. Si autem operetur quid providentia quidem, omnino novit Deus quod gignitur vel vitae vel sibiipsi utile futurum. Et propterea concedit animationem hanc fieri. Sufficiens autem argumentum hujus accepimus illum Salomonem qui fuit ex ea quae fuit Uriae , et a David generatum. Posset etiam dici, quod distinguendum est opus naturae ab opere voluntatis. Adulterium malum est, quia est concubitus illicitus; opus autem naturae quod est formatio corporis et infusio animae, quam operatur Dens cooperando naturae, non est malum: ipse enim Deus totius naturae motor est primus, et ideo debet naturae cooperari.

Ad aliud est responsum supra, qualiter Deus requievit ab omni opere quod fecerat.

Ad id quod objicitur de Augustino, dicendum quod anima non est ex traduce, sed corpus quod generatur, duplici corruptione corruptum est, scilicet passionis, et vitii: et ex. illa corruptione quae est vitii, dicit Augustinus in libro de Nuptiis et concupiscentia , quod tamquam ex filia peccati causatur originale in anima, cum tamen tantum paena sit in corpore. Quod tamen qualiter fiat, expressius determinari habet in. quaestione de originali peccato.

Ad aluid dicendum, quod verum quidem est animam statim cum est, esse commaculatam originali peccato: sed illam commaculationem non trahit a parentibus tamquam sit ex traduce, sed potius sequitor ipsam unionem animae ad. corpus, sicut liquor aliquis purus corruptionem contrahit a vase in quo est. Subtiles tamen rationes omnium horum poni habent in quaestione de originali peccato.Ab aliud dicendum, quod est duplex efficiens: unus qui operatur rem, et alius qui operatur ad rem. Et de primo tenet quod objectum est, de secundo vero non. Bonitas enim Dei cooperatur voluntati operanti ad se semper: quandocumque enim aliquis facit quod in se est, Deus infudit ei gratiam. Et similiter eadem bonitas Dei cooperatur naturae in generatione hominis: quandocumque enim natura sufficienter formavit organa corporis humani, Deus creando infundit animam rationalem: et hoc non est ex potestate efficientis naturae, sed ex ordine cooperationis Dei ad opus naturae.

Ad sequentes vero rationes quae videntur esse physicae, dicendum quod si voluerimus sustinere Avicennam, dice-

mus quod causae separatae, scilicet motores orbium, non habent actum in natura nisi per opera naturae, et idcirco illae non creant formas nisi per motum superiorum, et per motum elementorum, et per materiae transmutationem.

Similiter dicendum est ad sequentem auctoritatem Avicennae.

Ad tertium dicendum, quod causa prima agens in natura est causa secunda nuda a materia et mensuris, sed non causa agens proxime formam substantialem.

Ad quartam auctoritatem ipsius dicendum, quod bene conceditur, quod matrix non habet virtutem formativam: sed hoc quod dicit, quod formae et virtutes substantiales veniunt a principiis intransmutabilibus aeternis, non sic debet intelligi, quod illa principia immediate sunt causa formarum substantialium, sed quod sunt causae primae agentes quibus tota natura accipit virtutem agendi.

Ad illud quod objicitur de dicto Aristotelis, dicendum quod hoc plane verum est: sed ipse non loquitur nisi de infusione animae rationalis: et hanc concedimus immediate esse a Deo, et non ab alia causa.

Ad id quod objicitur de libro de Motu cordis, dicendum quod si generaliter loqueretur de anima, dicendum quod summus omnium creator infundit animam ut causa prima movens, sed natura ut causa proxima. Si vero loquitur de anima rationali tantum, tunc plane verum est quod dicit,

Ad id quod objicitur de libro secundo Machabaeorum, vii, 22 et 23, dicendum quod verum est: quia ibi non loquitur nisi de anima rationali.

Ad rationes vero inductas dicentes, quod eadem est ratio animae et omnis animae, dicendum quod verum est quantum ad naturam animae in genere, sed non est verum quantum ad species ani- mae, quia non est eadem ratio vegetabilis et sensibilis. Similiter non est eadem. ratio operis restaurantis naturam et operis, quod est per naturae propagationem; opus autem restaurans naturam est per creationem, sed propagatio est a natura: et hoc satis discussum est in quaestione de operibus sex dierum.

Ad aliud dicendum, quod in veritate causae agentes et patientes in natura non sunt nisi qualitates primae in se vel in mixto: sed moventes causae sunt plures: motus enim caeli non est a talibus causis. Sed quia hoc non est ad propositum, dicimus quod formae substantiales sunt a qualitatibus primis agentibus et passionibus: licet enim calidum tantum sit agens, non tamen agit tantum a virtute calidi ignei: quia hoc est consumptivum, ut dicitur in libro de Substantia orbis : agit enim cum virtute calidi caeli, et cum virtute calidi animae, ut supra habitum est, et expresse scribitur in libro de Animalibus , et in libro de Substantia orbis: et virtute ejus est inductivum formarum substantialium, et diversificatur in agendo secundum quod diversimode recipitur a lumine descendente a stellis. Diversitas autem illius luminis descensus causatur ex diversitate situs stellarum ex propinquatione et elongatione earum ad invicem.

Ad aliud dicendum, quod ista propositio, Nihii agit ultra speciem suani, si absolute intelligatur, falsa est. Miscibilia enim in mixto agunt ad actum mixti, qui est praeter actum miscibilium. Si vero intelligatur specialiter de actione simplicium, adhuc falsa est: quia simplicia non semper agunt in simplici virtute, sed quandoque in virtute sua, et in virtute caeli, et in virtute animae. Si autem intelligatur de simplici agente in virtute simplici, sic vera est, et non facit ad propositum.

Ad rationem per quam probatur, dicendum quod tenet tantum quando sim- plex in virtute simplici agit, in omnibus aliis non procedit in inlinitum actio, sed terminatur quando generatur conveniens secundum proportionem agentis et materiae. Dico autem proportionem agentis et materiae, quia calidum et humidum moventia in generatione diversas accipiunt proportiones ad formas substantiales inducendas ex. diversitate luminis descendentis a sublimi de stellis, et ex diversitate materiae, quae quandoque commixtionem tantum nata est suscipere, et tunc generantur mineralia: quandoque autem commixtionem et complexionem, non tamen ad aequale, sed in qua dominatur substantia terrestris dura, et tunc generantur plantae: quandoque autem complexionem accedentem ad aequale: et tunc generantur animalia. Et sic etiam intelligitur quod dicit Philosophus, quod omnis generatio est ex convenienti. Conveniens autem supponit proportionem agentis et materiae ad formam quae inducitur. Et hoc idem ponit Avicenna in VI de Naturalibus, in actione ignis, qui cuidam materiae non communicat nisi calorem, alicui aufem calorem et lumen, et alicui calorem, lumen, et speciem, secundum quod magis et minus materia apta est suscipere impressiones quae sunt ab igne.

Ad aliud dicendum, quod haec propositio absolute intellecta, Ex non substantiis non fit substantia, falsa est. Sed si intelligatur, quod ex non substantiis non lit substantia constitutive, ut scilicet non substantia sit pars substantiae faciens esse ejus, sic vera est, et sic supponitur a Philosophis: quia ly ex habet nominare materiale principium: si vero ly ex causam efficientem nominat, falsa est: quia qualitates primae transmutant materiam in generatione substantiarum.

AD aliud dicendum, quod haec propositio vera est, quod nihil educitur in actum nisi per hoc quod est actu: sed non

oporteret, quod sit in actu simili secundum speciem, sicut expresse videtur in lumine et coloribus postquam fuerint in potentia,: nec tamen est in aliqua specie coloris: quia si esset in specie una, tunc non faceret actu esse colorem qui est in specie alia. Et propter hoc quandocumque dicitur, quod nihil educitur in actum nisi per illud quod est in actu, oportet quod intelligatur de actu agentis, et non de actu formae. Et tunc propositio verificatur quinque modis. Quandoque enim illud quod est in potentia non est pars agentis, est lamen natum suscipere substantiam et formam agentis: et tunc agens quod est in actu, educit illud quod est in potentia in substantiam et speciem suam, sicut patet in circulari generatione elementorum. Quandoque vero illud quod est in potentia, pars est agentis nata suscipere substantiam et rationem ipsius agentis: et tunc necesse est, quod ab agente primo influat virtus in id quod est in potentia, quae sit effectiva formae et speciei, sicut est in generatione plantarum et animalium ex seminibus. Tertio modo, id quod est in potentia ens pers agentis, habet in se virtutem agendi ex diversis specie commixtam, sicut est in generatione muli ex semine asini et equae, Quarto modo, illud quod est in potentia, nullo modo est pars agentis, nec ejusdem materiae cum ipso, sed proportionatur ei secundum esse formale tantum: et hoc modo se habet in coloribus et lumine. Et similis modus est in agente, intellectu, et phantasmatibus, a quibus abstrahuntur universalia; et in hoc casu inducitur propositio a Philosopho in tertio de Anima . Quinto modo, illud quod est in potentia, habet in se agens quod est in actu per multiplicem virtutem conjunctam sibi ex caelo et elementis, per quas virtutes proportionatur secundum convenientiam: et sic qualitates primae sunt in actu in materia mineralium et eorum quae generantur ex putrefactione. Patet ergo, quod non oportet agens esse in simili specie et forma cum eo quod educitur de potentia.

Ad hoc autem quod quaeritur, Utrum hoc sit in materia, vel extra? Dicendum, quod quandoque sic, et quandoque non. In generationibus enim omnibus est in materia, sed in. intellectu et intelligibilibus et sole et lumine et coloribus non est sic.

Ad hoc autem quod objicitur de illo, quod materia est eadem cum educto, et ibitur in infinitum , dicendum quod non est verum. Actio enim inferiorum non reducitur ad alia inferiora anteriora sicut procedit objectio, sed ad motum superiorum a quibus inferiora accipiunt virtutem agendi, speciem, et formam, et superiora accipiunt a motoribus, et motores a motore primo, et ibi est status.

Ad aliud dicendum, quod nos bene concedimus continuationem generationis reduci ad principia stabilia, hoc est, ad motus superiorum: sed superiora non causant formas substantiales per se sola, sed per motum inferiorum, ut prius habitum est.

AD aliud dicendum, quod argumentum illud non tenet, nisi diceremus formas substantiales commixtorum causari a qualitatibus primis in quantum sunt simplices et primorum simplicium: nos autem hoc non dicimus, ut patet ex praedictis.

Ad aliud dicendum, quod in rationibus genus est forma generalis quae habet convenientiam cum materia aliqua, et similiter differentia est ens in ratione: et sunt istae formae de consequentibus, et non. de constituentibus esse. Quod patet per hoc, quod praedicatur utraque earum de toto, quod non posset fieri nisi totum consequeretur: partes enim constituentes esse non praedicantur de toto: quia totum compositum non est materia, neque forma. Et ideo non est mirum si in rationibus agit intellectus: quia rationalia denudata sunt a materia et ex. parte potentiae quae est genus, et ex parte differentiae quae est actus. Et similiter in naturalibus agunt principia naturalia quae sunt in materia ipsa, eo quod naturalia omnia tam ex parte potentiae quae est materia, quam ex parte actus qui est forma, conjuncta sunt materiae.

Ad aliud dicendum, quod Philosophus loquitur ibi de anima rationali, de qua jam diximus, quod non est ex materia, sed per creationem a Deo.

AD id quod quaeritur, Utrum anima sit in semine ?

Dicimus, quod anima rationalis, hoc est, anima hominis cum omnibus potentiis suis vegetabilibus, et sensibilibus, et rationabilibus, non est in semine sicut in effectivo, neque per substantiam, sed creatur a Deo, et infunditur corpori. Nos enim dicimus, quod in homine est una substantia quae est anima, et non tres substantiae, et ideo non possumus dicere, quod ex hoc substantia in parte creetur a Deo quantum ad rationales potentias, et in parte educatur ex substantia seminis quantum ad potentias sensibiles et vegetabiles: sed totam dicimus creari a Deo, et infundi corpori. Sed animas brutorum et vegetabilium ponimus per venerationem educi ex materia seminis.

Ad hoc autem quod quaeritur, Utrum sint in semine, vel non? Dicimus, quod sint ibi. per aliquem modum, et per aliquem non. Sicut enim habetur in libro XVI de Animalibus, non sunt ibi actu, sed sunt ibi in potentia efficientis et materiae.

Et si quaeratur, Quid sit illud efficiens, utrum sit anima, vel non? Dicimus secundum Philosophum, quod ipsum non est anima, sed est calidum, et materia est humidum commixtum secundum complexionem seminis et naturam, Calidum autem est,, eo quod agit multiplici virtute, ut habetur expresse in libro de Animalibus, scilicet in virtute ignis se-

cundum quam habet attrahere subtilia apta animationi, et in virtute caeli secundum quam ponit esse propritim formae et speciei, et in virtute animae secundum quod recipit a virtute generativa patris vim informativam et generativam organorum. Et ideo dicit Philosophus, quod anima est in semine sicut artificiatum in artifice. Artificiatum in artifice non est secundum esse et speciem suam, sed sicut in officio suo, in quo est ratio operis: quae ratio est proportio efficientis ad opus, Et similiter anima sensibilis et vegetabilis sunt in semine sicut in effectivo, in quo est proportio ad talem formam et speciem secundum naturam. Supra vero ostendimus qualiter contingit, quod calidum elementare efficitur subjectum calidi caeli et calidi animae. Concedimus igitur bene, quod anima non est in semine, neque per genus, neque per speciem, neque per virtutem, quae sit pars animae, quemadmodum dictum est.

Ad aliud dicendum, quod non in omnibus ars imitatur naturam: quia non potest: sed in hoc tantum, quod quaerat materiam aptam formae quam vult inducere, et adaptat eam praeparando illi formae sicut et natura: in hoc autem non potest imitari eam, quod efficiatur principium intrinsecum sicut natura.

Ad aliud dicendum, quod bene concedimus hoc, quod non eadem virtus utitur et facit. Nec nos dicimus animani esse per substantiam in semine, ut patet ex praehabitis.

Ad alia omnia quae objiciuntur per Aristotelem contra datorem formarum in generatione, concedimus de plano: sicut enim habetur in VII primae philosophiae, idem numero non potest esse a duobus agentibus immediate, ita quod unum agat formam, et alterum materiam ipsius: quia agentium separato- rum per substantiam et actum separati sunt effectus per substantiam: non enim posset poni unieris si qualitates agentes et patientes facerent materiam compositorum in natura, et substantiae separatae facerent formam substantialem, nec posset esse unum compositum ex. materia et forma: et ideo non credimus verum esse quod dicitur de formarum datore.

Ad id vero quod objicitur specialiter de anima, et probatur, quod sit in semine, dicimus quod concedimus duo prima quae probant semen esse causam efficientem generationis. Sed dicimus, quod secus est in anima hominis: haec enim secundum partem principalem sui absoluta est a materia, et non est alicujus partis corporis actus. Et ideo cum comparatio ipsius non dependeat a corpore, principium non potest habere a virtutibus corporalibus, sicut expresse probatur in libro XVI de Animalibus, et quomodo anima rationalis dicitur anima, quae sola egreditur ab extrinseco, scilicet a Deo creante. Unde virtus quae est in semine hominis, non est nisi formativa et generativa organorum.

Ad aliud vero quod supra in tertio objicitur, dicendum quod sicut etiam supra notavimus in quaestione de nutritiva, tractus nutrimenti est duplex, scilicet ad factionem organorum, et ad salutem factorum organorum per restaurationem deperditi. Et primus fractus est virtutis generativae, secundus vero nutritivae: et de hoc secundo intendit Philosophus cum dicit in secundo de Anima , quod nihil alitur nisi quod habet vitam et animam. De primo autem tractu intelligit quod dicit in libro primo de Somno et vigilia, quod sicut ipse dicit i n libro de Animalibus, primo i n generatione formantur membra superiora, post cor, et postea inferiora: et propter hoc in quinque primis mensibus magnus est fluxus nutrimenti in superiora attracti

per virtutem formativam quae est in semine.

Ad rationem quae probat hoc, dicendum est, quod sic est sicut concludit ratio: sed. tractus ille nutrimenti est a formativa virtute: et ideo dicit Philosophus circa finem libri XVI de Animalibus, quod semen assimilatur filio egredienti de domo patris: ille enim cum egreditur, partem cibi sumit quam portat secum de domo patris, et in domo propria per lucrum et negotiationem multiplicat cibum illum, ut sufficiat sibi. Sic semen humidum quoddam in quo salvatur virtus formativa, trahit secum de corpore masculi generantis: et cum est in matrice, negotiatur circa sanguinem menstrui extrahendo purius ex. eo ad multiplicationem sui humidi, ut ex eo possit perfici formatio suorum organorum.

Et per hoc patet solutio ad duo sequentia.

Ad aliud dicendum, quod virtus corporea quae est in calido, agit in semine, sed agit, ut dictum est, triplici virtute: et propter hoc dictum Aristotelis contra Empedoclem non obviat, nisi diceremus, quod calidum agit in virtute ignis tantum. Nec dicimus, quod virtus formativa sit in anima matris vel in matrice: quia huic expresse contradicunt auctoritates naturalis philosophiae.

Ad aliud dicendum, quod primam rationem Philosophi bene concedimus: necesse est enim, ut secundum naturam agens tangat patiens: et quod movetur secundum naturam, habeat motorem intraneum sibi conjunctum vel talem extrinsecum, cujus actus et motus sit per aptitudinem naturae. Et hoc dico propter dictum Aristotelis in VIII Physicorum, qui dicit, quod motus sursum et deorsum sunt a generantibus grave et leve, quorum generantium actus est ipsius levis et gravis secundum naturam: sed non intendit dicere, quod eadem anima sit quae facit corpus et regit ipsum, et quod sit eadem, virtus informativa faciens quodlibet organum, et contingens ipsum factum : virtus enim informativa, organo facto, manet in humido radicali, quod est in organis: et sicut prius erat tractivum sanguinis menstrui, ex quo multiplicato humido seminali facit organum, ita postea per attractum humidi nutrimentalis restaurat deperditum in organis factis, Et hoc est quod dicit Avicenna in VI de Naturalibus, quod virtus generativa postquam perfecit corpus, sic committit illud salvandum et augendum virtuti nutritivae et augmentativae. Ad omnia vero sequentia argumenta patet de facili solutio per praedicta.