ARTICULUS IV.

De natura medii per quod est visus.

Consequenter quaeritur de natura medii per quod est visus. Dicit autem Philosophus in II de Ani-

ma , quod aqua non secundum quod aqua, nec aer secundum quod aer, sed quoniam natura est eadem utrisque his et in perpetuo superitis corpore. Et sic videtur, quod aer et aqua sint medium visus secundum quod communicant in natura t r a n spare n tis : sic enim in eis est natura superioris corporis, quae natura est lumen.

Sed tunc quaeritur, Quid continuet visum usque ad visibile?

Ponam u s en i m a li quem stantem in aere videre l api d em album in aqua jacentem, constat quod aer et aqua cont inu a corpora non sunt: quia c ont in u a sunt, quorum terminus est idem, et non est idem terminus aeris et aquae. Cum. ergo lapis immutet per spatium aquae et puncto ilio in quo tangit aer aquam, mutetur color immutans ut in fine i mm u ta tio n i s aquae et ut in principio mutationis aeris: ergo quiescere accidit in medio de necessitate, sicut probatum est in IV Physicorum , quando aliquis medio puncto ut duobus utitur uno, scilicet in fine et principio, quod quies intercidit. Et quia nos hoc supra determinavimus in quaestione de tempore, ideo supponamus hic.

Eadem prorsus objectio est de visione stellarum. Illae enim videntur per partem quintae essentiae, et per ignem, et aerem, quae non sunt corpora continua. Ex hoc etiam videtur falsum quod dic i t Philosophus, quod tantum aer et aqua sunt medium in visu: nobis enim apparent stellae per partem quintae essen ti ae e t per ignem.

Item quaer itu r, Quae sit natura illa

quam ipse dicit communicare aquam et aerem cum perpetuo superius corpore.

Si enim illa lumen est, tunc non contingeret aliquid videri in. tenebris, quod falsum est: quia luminosa, ut noctiluca, in tenebris videntur. Si au t em est natura transparentiae, tunc plura videntur esse media quam aer et aqua. Videmus enim ad litteram, quod ignis in sua sphaera transparens est: aliter enim nobis non apparerent stellae per ipsum.

Juxta hoc etiam quaeritur, Cum iguis

in inferioribus tegat nobis colores qui post ipsum sunt vel in ipso, et inferioribus similiter dicatur ignis esse lux et c orp u s l u mi nos u m, quare nobis non tegat stellas, et quare non videmus lumen ejus ?

Si dicatur, quod hoc est propter ejus pervietatem et remotionem a nobis, hoc non potest esse causa: quia sic nec ipsum videremus, nec stellas quae sunt post ipsum.

Praeterea, Cor pus lunae multo minus est quam corpus ignis, ut probatur in Almag esto, et remotius est a nobis: es t enim minus terra, et terra es t corpus minus igne: et tamen videmus ipsum.

Solutio. Ad hoc dicendum, quod aer et aqua sunt medium, ut dicit Philosophus, non secundum quod aer et aqua. Et propter hoc non t an t um sunt media, sed etiam alia i n quibus est eadem natura, sicut quinta essentia in partibus non stellatis, et ignis in sphaera sua: sed non ita proprie sunt illa duo media sicut aer et aqua. E t hoc contingit duabus rationibus. Quarum una est, quod aer e t aqua communicant in humi d o, et humidi sunt duae virtutes, scilicet bene recipere, et ad aliquid fluere: quia male terminabile est in se. Et propter hoc sensibilia bene recipiunt, et ad sensus bene fluendo reportant. Tale autem humidum non est in igne et quinta essentia. Alia ratio est, quia aer et aqua non sunt simpliciter levia, nec simpliciter gravia. Et propter hoc minus obviant motu sensibilium per ipsa ad omnem proprietatem: et talis proprietas non est in igne. Et propter hoc non ita conveniens est

medium. Est autem alia natura medii, scilicet quod ipsum sit rarum et pervium, et illa magis est in igne et quinta essentia, quam in aere, et plus in aere quam in aqua: et propter hoc omnia haec differenter efficiuntur medium.

Ad phimum ergo dicendum, quod natura in qua communicant aer et aqua cum perpetuo superius corpore, duplex est: una ex parte polentiae, et altera ex parte actus. Illa quae est ex parte potentiae, est diaphaneitas, et haec est transparentia quae causatur ex raro subtili in partibus materiae: et quanto illud pius abundat in aliquo corpore, tanto ipsum est magis pervium. Illa vero quae est ex parte actus, est lumen receptivum quod facit transparens esse in actu esse transparens. Utraque enim naturarum invenitur in caelo. In stellis enim est lumen, et in aliis partibus orbium transparentia. Humidum autem sua duplici virtute in aere et aqua habet facilitatem mediandi, et praecipue in aere: quia ibi conjungitur humidum cum magis transparenti quam in aqua.

Ad aluid ergo quod quaeritur, Quid continuet visum ?

Dicendum, quod motus lucis in diaphano subito est, et non in tempore. Et cum color immutat actu luminis, erit immutatio coloris ad modum immutationis luminis, Hoc autem hic supponatur: quia in sequentibus hoc probabitur. Et propter hoc non est ibi proprie motus, nec alteratio, nec loci mutatio, sed generatio polius in omnibus partibus medii directe oppositis distantibus secundum proportionem secundum quam potest in immutabile visibile. Et ideo nihil est quod objectum est de continuitate. Illa autem objectio consequitur necessario illos, qui dicunt lumen esse substantiam, et visum fieri per emissionem radiorum ab oculis: et propter hoc dicunt absurda multa, scilicet quod corpus quintum sit immixtum omnibus elementis transparentibus, et hoc fit quia conti-

nuat visum, Et hoc est grave absurdum et faedum: quia secundum hoc duo corpora sunt in eodem loco, licet hoc non reputant inconveniens, quod corpus quintum sit cum quolibet in eodem loco.

Si forte objiciatur, quod visibile aeque primo est in loco et in medio, et ita non sit in oculo per actum medii ex quo aeque primo generatur in utroque. Dicendum, quod non. est ibi prius et posterius secundum tempus, sed secundum ordinem causae tantum.

Ex his patet solutio ad omnia quaesita praeter ultimum.

Et ad illud dicendam, quod nullum multum rarum est in se luminosum. Et propter hoc ignis in sua sphaera cum sit multum rarum, non lucet. Ad hoc enim ut aliquid luceat, ut dicit quidam Philosophus, oportet quod habeat paries muitum compressas et calcatas: quia aliter non esset lumen servabile in ipso. Si. enim luceret, ut dicit Avicenna, tunc obtegeret visibilia quae post ipsum sunt. In inferioribus autem ignis est compressus in materia terrestri, et ideo lucet ibi et tegit colores, etc.