ARTICULUS III.

Utrum generatio soni sit naturalis vel violenta ?

Tertio quaeritur, Utrum generatio soni sit naturalis, vel violenta?

Et videtur, quod violenta,

1. Cujuscumque generationis omnes conditiones circumstantes sunt violentae, ejus generatio est violenta: omnes conditiones generationis soni sunt violentae: ergo generatio soni est violenta. Major probatur: quia tale est unumquodque, quales sunt conditiones circumstantes ipsum: sicut enim est in actu morali, quod ex circumstantiis consideratur natura ejus, ita est etiam in actu naturali. Minor probatur per hoc quod circumstantiae soni sunt percutiens, et percus- sum, et aer fractus, quae omnia sonant violentiam.

2. Itera, Omne quod a differentiis specificis alicujus trahitur in speciem, est in genere illius, vel conveniens cum natura generis: sonus a differentiis specificis motus violenti trahitur in speciem: ergo est de genere motus violenti, vel conveniens cum natura ejus Prima probatur per hoc quod differentiae specificae non contrahunt in speciem nisi genus quod dividunt. Secunda probatur per inductionem. Quatuor enim sunt species motus violenti, ut dicitur in VII Physicorum , scilicet pulsus, tractus, vectio, et vertigo. Sonus autem qui est a percutiente ad solidum planum, est per motum expulsivum. Sonus vero qui est aliquid minus, minus trahens aerem, sicut fit infortibus suspiriis, est sicut tractus. Sonus autem qui fit in concavo, ut in tympano vel fistula, fit sicut vectio. Echo autem fit sicut vertigo: quia, sicut dicit Philosophus in II de Anima , circumvolvitur sicut sphaera.

3. Item, Haec est differentia inter loci mutationem naturalem rectam et violentam: quia naturalis violentior est in fine quam in principio, et violenta e contra, ut habetur in primo de Caelo et Mundo : sed sonus est fortior in principio, et debilior in fine: ergo videtur esse a motu violento, et ita generatio ejus erit violenta.

4. Item, Omne quod generatur ab exteriori, immediate nihil influente sibi secundum naturam, illud generatur violenter: sonus sic generatur: ergo violenter. Prima probatur ex hoc quod generatio naturalis pro tanto dicitur naturalis, quod aliquid influit generato secundum naturam.. Secunda probatur per hoc quod primuni generans primum sonum, est frangens aerem: et ponamus, quod illud sit verberans solidum planum: hoc autem est durum quod nec

formam substantialem influit aeri, nec accidentalem: quia si substantialem influeret, tunc influeret formam ligni vel lapidis vel ferri, quod patet esse falsum: si autem accidentalem influeret, tunc planitiem vel duritiem vel aliquid hujusmodi, quod patet esse falsum.

Sed contra:

1. Omne quod naturaliter patitur ab aliquo et non nisi ab illo, illud est principium naturale activum et motivum ipsius; auditus naturaliter patitur a sono: ergo sonus est naturale principium activum et motivum ipsius. Prima probatur ex hoc quod si esset aliquod passivum in natura quod non haberet suum activum in natura, lunc esset aliquid ordinatum ad perfectionem aliquam in natura, quam non posset habere per naturam, et sic esset frustra et vanum: frustra autem et vanum non sunt in natura. Secunda patet per se, et procedatur ulterius sic: Quidquid complet potentiam passivam secundum naturam, ipsum est res naturalis: sonus complet auditum qui est potentia passiva secundum naturam: ergo sonus est res naturalis.

2. Item, Sicut alii sensus patiuntur a suis sensibilibus naturaliter, et corrumpuntur ab excellentiis, et delectantur in proportione commensurata, similiter auditus: ergo sicut alii sensus naturaliter immutantur a suis sensibilibus, sic etiam auditus: et sic redit idem quod prius.

Solutio. Dicimus, quod sonus quidem est species naturalis: species autem naturalis omnis quae per motum accipit esse, educitur de materia: et ideo ab efficiente non habet quod sit naturalis, neque quod non sit naturalis. Ab efficiente enim non est forma, ita quod efficiens dat eam: sed potius efficiens operatur transmutando materiam ut educatur forma ad actum, quae potentia fuit in materia. Sed illa sola est forma violenta, quae non educitur de materia, sic- ut est forma artis in arca vel in aliquo artificio. Cum ergo ab efficiente forma non habeat, quod sit naturalis, neque non naturalis, sed potius ex proportione quam habet ad potentiam materiae, potest ipsa quandoque educi ab agente violenter, quandoque ab agente secundum naturam, sicut est videre in igne, qui educitur ex collisione ferri ad lapidem, qui ignis est res naturalis, licet generetur ex movente violenter .

Ad primum ergo dicimus, quod illa est falsa,. quod omnes conditiones circumstantes generationem soni, sunt violentae. Sunt enim conditiones soni ex parte materiae: actus enim sonativus educitur de potentia materiali, et proportio illius ad ipsam non est violenta, sed naturalis. Sed verum est, quod conditiones agentis violentae sunt: sed ab illis non habet sonus, quod sit naturalis, vel etiam non naturalis, ut dictum est.

Ad aliud dicendum, quod species sonorum distinguuntur juxta species motus violenti, sed tamen non sunt species motus violenti: et hoc contingit, quia sunt ab illis et cum illis, ut dictum est.

Ad aliud dicendum, quod sonus remittitur in fine, non ideo quod sit res violenta, sed potius ideo quia non habet esse nisi a motu violento cum illo.

Ad ultimum dicendum, quod haec est laisa, quod generatio illius sit violenta, cujus generans nihil influit de natura sua. Jam enim habitum est, quod ab agente quod est extra, generatio neque naturalis neque non naturalis est: patet enim, quod primus motor influit primo mobili motum, qui motus nihil est de natura moventis, et tamen primum mobile movetur naturaliter. Et similiter possumus hic dicere, quod percutiens influit aeri transmutationem in actum sonativum, quae transmutatio nihil est de natura percutientis.