ARTICULUS II.

De voce quae significat intellectum et speciem intellectus.

Secundo, Quaeritur de voce quae significat intellectum et speciem intellectus. Et hoc est quaerere de distinctionibus significantibus.

Quod enim species intelligibiles sint in illis, probatur per rationem et auctoritatem.

Per rationem sic:

1. Quidquid abstrahitur ab aliquo, oportet quod per aliquem modum sit in eo: sed species intelligibiles abstrahuntur a dictionibus: ergo oportet, quod sint in illis.

2. Item, Dicit Augustinus, quod in verbo duo sunt: vox quae transit, et significatum quod manet: ergo est ibi significatum.

3. Item, Aristoteles in primo Perihermenias dicit: " Voces sunt notae earum quae sunt in anima passionum. "

4. Item, Dicit Priscianus, quod dictiones quibus utimur, sunt litteratae articulatae: litteratae autem sunt, quia scribi possunt: articulatae, quia significant.

Sed contra:

1. In partibus animalis quae non contingunt aerem, non est materia vocis neque vox: imaginatio autem et intellectus non attingunt aerem: ergo non est in eis materia vocis neque vox.

2. Item, Quaecumque conveniunt in unum, necesse est quod aliquo modo se contingant: sed impossibile est vocem et speciem intelligibilem se contingere, eo

quod materia vocis non extenditur ad imaginationem et intellectum: ergo impossibile est vocem conjungi cum significato sive cum specie intelligibili: et ideo voces nihil significabunt,

3. Item, Philosophus dicit , quod anima secundum quemdam modum est locus specierum. Inde proceditur sic: Quidquid movetur ad locum ut in eo maneat et conservetur, non movetur ab illo nisi violenter: species imaginabiles et intelligibiles moventur ad imaginationem et intellectum, ut maneant et conserventur in illis: ergo ab illis non moventur ad vocem prolatam nisi violenter. Et si tunc quaeratur, Quid sit faciens violentiam ? erit impossibile fingere: et sic iterum redit, quod voces nihil significant.

Si forte dicatur, quod non est necesse, quod significatum conjunctum sit in signo, sicut videmus in circulo qui significat vinum, et tamen non est ei conjunctum in signo. Sed contra: Secundum hoc ergo vox sive significatio transit ad audientem discentem aliquid a docente, et disciplina quam accipit, constat ex his quae transeunt ad ipsum per auditum: ergo disciplina sua constat principaliter ex vocibus quae sunt sine significatis conjunctis sibi, quod falsum est, quia disciplina constat principaliter ex similibus significatis per nomina, et non ex nominibus nisi per accidens. Unde Philosophus in primo de Sensu et sensato : " Secundum accidens ad sapientiam auditus multum confert: sermo enim audibilis existens causa est disciplinae, non secundum se, sed secundum accidens: ex nominibus enim constat: nominum autem unumquodque symbolum est. "

Si forte dicatur, quod voces habent similitudinem illam naturaliter conjunctam sibi. Contra: Secundum hoc enim omnis vox in proferente significat natu- raliter, quod est contra Aristotelem in primo Perihermenias.

Si forte dicatur, quod voces sunt signa inconjuncta significatis, sed significata sunt in anima audientis, et excitatur anima per vocem exteriorem ad similitudinem quam habet in anima: Contra: Secundum hoc enim incidimus in errorem Platonis, scilicet quod nihil addidicerimus, sed tantum per reminiscentiam accipimus ea quae prius erant. Et hunc errorem destruemus infra cum de anima disputabimus.

Juxta hoc etiam quaeritur, Si quocumque modo species imaginativa sive species intelligibilis descendat in animam, utrum remaneat ibi vel non ?

Videtur, quod non: quia quod recedit ab aliquo, non simul recedit et remanet cum illo. Si ergo species imaginativa et intelligibilis recedat ab imaginatione et intellectu, non potest simul manere in imaginatione et intellectu. Ex hoc sequitur, quod quando unam significativam vocem profert aliquis, significatum illius dictionis amplius non est in eo: et sic si vellet iterum loqui, non posset, nisi prius acciperet similitudinem rei de qua vellet loqui per sensum, imaginationem, et intellectum, quod absurdum est.

1. Si forte dicatur, quod multae sitit ibi similitudines unius rei. Contra hoc est: quia similitudines sunt in anima ad cognoscendum res. Cum ergo similitudo una sufficiat ad omnes res cognoscendas, quae sunt unius rationis, superfluum erit habere plures similitudines unius rei. Praeterea, Aut illae similitudines erunt linitae numero, aut infinitae, Si infinitae: tunc aliquid est in natura actu infinitum, quod falsum est. Si finitae, ponamus quod profert tot voces, quot habet similitudines: ergo post hoc non poterit loqui de eadem re, nisi prius accipiat disciplinam ejus per sensum, quod falsum est.

2. Si forte dicatur, quod manet ibi, et quod est una similitudo generans sibi similitudines similes in voce prolata: tunc quaeritur, Quid sufficiat ad illam generationem ? Si dicatur, quod vox est similitudo descendens: tunc videtur illa similitudo descendere in quamlibet vocem, quod falsum est: quia sunt voces litteratae et articulatae, non significativa, sicut sunt buba et pictrix, sicut dicit Philosophus. Et si dicatur, quod exigitur etiam voluntas proferentis, tunc videtur, quod si proferens vellet, hoc nomen significaret asinum, quod falsum est.

3. Si dicatur, quod voluntas primi instituentis est causa, sicut videtur velle Augustinus dicens, Quod betha (bhta) in Graeco est littera, in Latino vero herba, nulla causa est alia, nisi quia sic placuit instituenti. Contra: Primi instituentis placitum non est causa conjuncta voci prolatae a te vel a me: ergo non potest efficere vocem meam vel tuam significativam.

Solutio. Dicimus, quod sermo significativus duplicem habet comparationem. Unam ad rem quae est extra animam: et de hac dicit Aristoteles in primo Elenchorum: " Quoniam non est ipsas res disputare volentibus referre, sed nominibus notis utuntur pro rebus, quod accidit in no millibus, in rebus arbitramur accidere. " Alia comparatio est ad speciem quae est in intellectu vel imaginatione: et de hac dicit Aristoteles in libro Perihermenias: " Sunt ergo ea quae sunt in voce, earum quae sunt in anima passionum notae. " Et Basillus in quadam Homilia dicit: " Sermonis nobis usum Deus qui nos creavit, indulsit pro eo ut corda occulta invicem nobis verbi ministerio panderemus, et pro communi in alterutrum affectu naturae unusquisque nostrum proximo suo velut ex arcanis quibusdam domiciliis consilii secreta depromeret. "

Dicimus ergo, quod secundum primarii comparationem significativi sermonis, causa significationis ejus, voluntas est instituentis, sicut dicit Augustinus: quando enim non profertur significativus sermo, tunc est in potentia, et statim cum profertur, tunc actu significat rem, sicut est in multis videre in quibus ad multiplicationem materiae sequitur multitudo formae, sicut in omnibus generabilibus. Si ergo quaeratur, Secundum quem modum significatum rei venit in sermone quando primo fuit institutus ? Dicendum, quod per nutum instituentis dirigentem talem sermonem ad talem rem in ratione significandi intentionem proferentis. Secundum aliam autem comparationem sermonis accipit rationem significandi ab intentione proferentis.

Ad hoc autem quod quaeritur, Qualiter conjungatur significativa cum voce ?

Dicimus, quod rationis duae sunt partes, ut dicit Damascenus, scilicet haec quae. disponit sermonem interius, et haec pars rationis est propria quam non amittit in aliquo: et haec quae interpretatur eum per vocem, et hanc quandoque amittit ratio, in his scilicet qui non possunt loqui: quare prima rationis pars est etiam per comparationem ad corpus et ad organa locutionis, et dicitur a quibusdam potentia interpretativa, cujus est movere organa in loquendo, et in illius etiam virtute generatur significatum in voce, et illius etiam virtute ab imaginatione et intellectu species in sermone sunt prolatae. Nec oportet continuationem vel contactum corporalem esse inter vocem, imaginem, et intellectum: quia generatio significationis in sermone significativo non est materialiter, sed potius virtualiter et potestativi: sicut omnia spiritualia quae ordinem habent ad corpus, impressionem faciunt virtualiter et potestative in corporibus: et illa corpora quae sunt propria materia illarum impressionum, statim recipiunt eas. Similiter potentia rationis quae dicitur interpretativa, percutiendo aerem per organa vocalia imprimit in vocibus formatis speciem et similitudinem imagi-

nantis et intelligentis, et tangit aerem suscipientem ilias species per instrumenta vocalia: et secundum quod tangit agit in ipsum: et secundum quod agit, transmutat eum ad actum significandi. Nec est verum quod quidam dicunt, quod species imaginativae et intellectivae deferuntur ab anteriori parte capitis ad linguam, et ad instrumenta vocalia per nervum ab anteriori cella descendentem: nervus enim descendens ab anteriori parte capitis, non est principaliter motivus, nec activus, sed sensitivus et passivus: et ille non facit ad interpretationem, sed potius ad gustum, et est natus recipere speciem et non dare eam: sed nervus descendens a posteriori parte capitis et ille qui est principaliter activus et motivus: et duo ex illis pertingunt ad linguam, et faciunt eam moveri: et quidam alii ad pulmonem, et quidam alii ad mandibulam inferiorem et ad labia. Unde quidam sunt tardi et male proferant litteram r, ex eo quod nervi illi non sufficienter pertingunt ad principium linguae non in quo formatur r. littera: quia principium linguae eorum non est sufficienter mobile: et isti sunt nervi qui deserviunt potentiae interpretativae. Similiter ponamus, quod sit via per quam fit descensus ab imaginatione, quae erit via per quam erit descensus a speciebus intelligibilibus, cum species intelligibiles non sunt aptae natae imprimi in spiritu corporeo? et hoc absurdum est dicere et contra naturam.

Et per hoc patet solutio ad totum quod quaeritur, Per quem modum veniat species significativa in sermone significativo ?

Ad id quod quaeritur, Utrum maneat in anima post prolationem ?

Dicendum, quod sic: quia jam diximus, quod non descendit ab ea in sermone eodem numero, sed potius per intentionem proferentis et polentiam in- terpretativam in sermone significativo generativo similis speciei ei quae est inanima.

Ad aliud dicendum, quod generans est potentia interpretativa cum actu et intentione interpretandi: et ideo voces quaedam sunt non significativae: quia ibi non est actus et potentia interpretandi. Exigitur etiam, ut supra habitum est, comparatio sermonis ad rem, quam comparationem habet ad primo instituente, et ilia etiam deficit in dictionibus non significativis.

Ad aliud dicendum, quod institutio primi instituentis consideratur duobus modis, scilicet in comparatione ad instituentem primum, et sic non est institutio causa conjuncta sermoni prolato a me vel a te: vel in comparatione ad effectum quem relinquit in sermone, et iste effectus est a duobus secundum quod sermo est duobus modis, scilicet in potentia, et in actu: sermo enim in potentia est comparabilis ad rem, et sermo in actu comparatur secundum actum.