PARTICULA IV.

(Urum somnus ei vigilia suni per se passio tactus et primo ?

Quarto quaritur, Utrum sint passio tactus per se et primo?

Et videtur, quod sic per rationes Philosophi in libro primo de Somno ei vigilia.

1. Quarum prima haec est : " jYlanL testuni quidem est, quod tactus passio est vigilia et somnus, et idco inest omnibus animalibus. " Et sic formatur ratio i Quaecumque passio sensus inest omnibus animalibus, necesse est inesse secundum sensum qui in quolibet animali invenitur : somnus et vigilia sunt passio sensus, quae inest omnibus animalibus : ergo necesse est inesse secundum sensum qui in omnibus animalibus invenitur ; ille est solus tactus : ergo necesse est inesse secundum tactum.

2. Alia ratio est ibidem per haec verba : " Si in eo quod omnes patiantur sensus, fit dormitio, inconveniens est quos nec necesse nec possibile modo aliquo agere similiter, hos vacare similiter et immobiles existere : contrarium enim rationabilius accidit eis ut non similiter quiescant. " Et supponit in illa ratione, quod organum tactus est in omuibus organis aliorum sensuum, et tunc sic procedit : Quodcumque est communis passio sensuum, maxime inest secundum illud organum quo vacante ab opere omnia organa, vacant, et non secundum, id quo vacante non neoessopst alia vacare s, d somnus ost eommuni-. p.Msio : crgu iiii i voii)) liiiii Li((-" rw g "M,j,u m "J ii p U ift ,Hiiiitt i s r lti - -i"iM omM U i m .

seeundum tactum. Quod autem organum tactus sit tale, probatur ex hoc quod sicut nullum animal habet aliquem, sensum nisi habeat etiam tactum, ita nullum organum est sensus nisi sit etiam orfanum lactus : et idcirco si tactus univorsaliter vacaret, nullus sensus ageret : sed non convertitur : et sic cum somnus sit universalis vacatio sensus, erit secundum organum tactus quo universaliter vacante omnos sensus vacant.

3. Tertiam rationem innuit Philosophus per haec verba : " Cum principale membrum et aliorum omnium organum sentiendi, et cui innituntur alia, patiatur aliquid, pati necesse est reliqua omnia. Illorum autem cum aliquid impotens sit, non est necesse impotens fieri. " Ratio autem sic formatur : Omnis passio quae est sensuum universaliter, principaliter est secundum illud organum cui caetera organa sensuum innituntur: et talis passio est somnus: ergo somnus inest secundum tale organum : sed tale est organum tactus : ergo somnus inest princ i p alite r s e c u n d u m t a c t u ni.

Litora, Philosophus: ((Quando impotentia sensus fit in primo in quo sentit omnia, hoc est, in primo organo tactus, necesse est organo sentiendi omnia habere defectum sensuum : cum vero illorum aliquid, non est hoc necesse. " Et ex hoc sequitur idem quod prius,

5. Ad idem objicimus nos sic : Quaecumque immobilitas sensuum ligat sensum per totum corpus animalis, inest necessario secundum organum illius senius quod est per totum corpus animalis : somnus est talis immobilitas : ergo inerit secundum organum talis sensus : sensus autem iile solus tactus est : visus onim tantum est in oculis, et auditus tantum in auribus, et sic de aliis, tactus vero per totum corpus : ergo somnus primo et perso est passio tactus.

6. Item, Quaecumque passio sensus officitur ut a causa efficiente a sensibili speciali alicujus sensus, ipsa principaliter i"M )kik;ici illium sensus a cujus sensibili- bus efficitur : somnus est passio sensus,. qua:) efficitur a speciali sensibili tactus, quia a frigidate descendente a cerebro : ergo ipsa erit primo et per se passio tactus.

Sed contra :

i. Somnus est privatio sensus et motus : ergo maxime erit passio illorum sensuum, qui sunt maxime causa motus et sensus : sed illi sunt tres sensus sentientes per medium extrinsecum : ergo somnus erit maxime passio illorum triuni,

2. Item, Dicit Alpharabius, quod animalia habentia quinque sensus, habent somnum completum et perfectum : quae vero deficiunt a numero sensuum sicut iila quae tantum habent tactum et gustum secundum quod est quidam tactus, habent somnum imperfectum : et ex huc videtur quod somnus sit passio simul omnium sensuum et non tactus primo.

Solutio. Dicendum, quod primae rationes sunt necessariae : quia somnus est passio quae primo vel principaliter inest secundum organum tactus, quod in aliqua parte sui est fundamentum omnium sensuum, scilicet in principio ortus nervorum sensibilium a cerebro : quia in illo loco concurrunt nervi sensibiles, et fundantur in nervo tactus : et ideo quando vis tactiva in illa parte nervi deficit a tangendo, necesse est deficere omnes alios sensus.

Ad objectum contra, dicendum quod cum dicitur, quod somnus est immobilitas et insensibilitas, intelligitur de immobilitate ad exercitium sensuum in apprehensione sensibilium exteriorum : et hoc maxime convenit fundamento totius sensibilitatis, quod est tactus.

Ad aliud . dicendum, quod perfectio dicitur somni duobus modis, scilicet secundum suum esse, et sic est in quolibet animali : vel secundum suum posse, et tunc perfectior est somnus in illo animali in quo claudit plures sensus, et perfectissimus est in eo in quo claudit omnesi

ARTICULI TERTII