ARTICULUS III.

Utrum hujusmodi species abeuntibus sensibilibus reserventur in organis sensuum, vel in alio aliquo loco ?

Tertio quaeritur, Utrum hujusmodi species abeuntibus sensibilibus reserventur in organis sensuum, vel in allo aliquo loco ?

Et videtur, quod in organis sensuum, 1. Per rationes Philosophi positas in libro II de Somno ei vigilia, ubi sic dicit : " Sensi.bil.ia secundum organum singulum nobis efficiunt sensum : et quae ab his sit passio, non solum est in organis sentiendi dum sensus agunt, sed et dum abeunt, Similis enim est haec passio in. his et in his quae feruntur : etenim agitata, eo quod movet non ulterius attingente, moventur : quod enim motum facit, movet aerem quemdam, et rursus hic illotus alium : et hoc quidem modo quousque stent, faciunt motum in aere atque in humido. " Sensus autem hujus rationis est, quia sicut in motu violento locali primum movens movet aerem proximum, vel aquam proximam, et aer motus movet tertium, et ille quartum, et sic de aliis, et quando primum non movet : sic abeunte sensibili, primo movente sensum, manet species generata in organo sensus.

2. Alia ratio est per simile acceptum in alteratione, et sunt haec verba : " Similiter opinari haec oportet et in alteratione ; nam quod calefactum est ab aliquo calido proximum calefacit : et hoc distribuitur usque ad principium, id est, ad linem qui intenditur. Quare et in hoc in. quo est sentire, quoniam est alteratio quaedam secundum actum sensus, necesse est hoc facere. " Hoc est, sicut in alteratione unum calefacit alterum, et alterum, tertium, et sic de aliis, ita quod qualitas primi alterantis manet in secundo et in tertio : sic et in sensu cum sit alteratio quaedam ipse sensus, qualitas primi subjecti manet in medio, et qualitas medii in organo.

3. Tertia ratio sumitur ex signo manifesto : quia quando sentimus aliquod luminosum, et subito transferimus oculos ad tenebras et ad locum tenebrosum, accidit nihil videre propter motum luminis adhuc existentem in oculis. Et ex hoc probatur, quod non tantum, species sensibilium manet in profundo organorum ad omnia facienda, sed etiam in superficie, ita quod cum subito transferatur oculus ab uno visibili, ad aliud, primum impedit sequens imprimi, et maxime si. primuni fuerit luminosum multum.

i-. item, Aristoteles : " Si. ad unum colorem multo tempore adspiciamus, vel album, vel aliquid hujusmodi, videtur quod ad quodcumque visum permutemus. " Et hoc est propter hoc quod

species primi manet in superficie oculi, o. Item, Aristoteles : " Si. ad solem adspicientes vel aliquod splendidum, deinde ad nigrum, accidet visura, primo videre hujusmodi colorem, scilicet splendidum, deinde permutatur in puniceum, deinde in purpureum, quousque ad nigrum deveniat colorem, et evanescat splendidum primum,

(). Item, Aristoteles : " Ab his quae moventur, permutantur organa, maxime ab his quae citissime linunt, et quiescentia post inspecta videntur etiam moveri, propter speciem primi fluidi remanentem in oculo. "

7. Item, Aristoteles i " Fiunt a magnis sonis obsurdescentes, sive etiam validis odoribus non odorantes, et in similibus, ilaec autem utique manifeste accidunt propter hoc quod fortis sonus et fortis odor sic imprimuntur, quod prohibent alios sonos et alios odores imprimi. " Propter haec et hujusmodi dicunt quidam, quod simulacra reservantur in organis sensuum et faciunt somnia in somnis. Sed contu a hoc est, quod 1, Singulare extra sensum positum incertum est, sicut dicit Aristoteles in Topicis : ergo species singularis non manet in sensu. Postea dicit Aristoteles, quod accepta sensibilia non manent in cella. Cella autem est concavitas cerebri, ut dicit Avicenna. Ergo non remanent in organis sensuum propriorum,

2. Item, Dicit Avicenna, quod sensus nihil accipit sine praesentia materiae : ergo reservata simulacra sine praesentia materiae non reservantur in organis sensuum .

3. Item, Dicit Alpharabius, quod principium motus somnii, est ab imaginatione : sed principium motus somni est a loco in quo serv antur simulacra : ergo reservatio simulacrorum est in imaginatione et non in organis sensuum. Prima objectio Avicennae est de eo qui non habet oculos et somniat de coloribus, in illo enim simulacra colorum non possunt reservari in organis sensuum.

Solutio. Dicimus, quod simulacra non reservantur in organis sensuum, sed in organo imaginationis, et in somno fluunt ad organum sensus communis, et iiie convertitur super ea secundum quod sunt a sensibus propriis. Unde videtur audire quando convertitur super sensibile auditus, et videtur videre quando conver I itur super sensibile visus, et sic de aliis sensibilibus, eo quod in somno agit phantasma ut sensibile. Et hoc est quod dicit Aristoteles. Propterea quidem quae a visu deferuntur, in somnio faciunt quidem videre: propterea vero quae ab auditu, audire. Similiter aufem et ab organis sensuum : eo enim quod progreditur motus ad principium vigilandi, videtur videre, audire, et sentire, id. est, ex eo quod progreditur molus simulacrorum a loco phantastico ad sensum communem qui principium est vigilandi ex eo quod facit agere sensus proprios, ut supra determinatum est, accidit somniare se videre et audire et sentire, in eo quod sensus communis convertitur ad sensibile uniuscujusque sensus proprii secundum quod ab ipso est acceptum.

Ad A.rislotelis autem rationes, d.iccndum, quod principium sensuum ab ipso appellatur organum sensus communis, et per omnes illas rationes intendit probare per locum a minori, quod sensibilia refluentia a loco phantastico ad organum sensus communis, possunt manere in ipso re non praesente tempore somniandi : quia in superficie organorum aliquamdiu manent post impressionem.

Et per hoc patet solutio ad omnia alia quaesita.