ARTICULUS II,

Utrum intellectus speculativus sit in actu res scita ?

Secundo quaeritur, Utrum intellectus speculati lis sit in actu res scita?

Et videtur, quod sic, . Dicit enim Aristoteles in III de Anima , quod idem in actu scientia est rei.

Item, Dicit Aristoteles , quod sensus est idem in actu cum sensibili. Item, Dicit quod scientia in actu est res scita.

Item, Dicit in III de Anima , quod in his quae sunt sine materia, idem est intellectus et quod intelligit : scientia namque speculativa et quod speculatum est, idem est.

Ex omnibus liis accipitur, quod intellectus speculativus idem sit in actu cum re intellecta.

Si forte aliquis dicat, quod Aristoteles intellexit hoc de intelligibilibus separatis a materia sicut sunt intelligentiae.

Contra :

1. In omnibus intelligibilibus hoc verum est, quod sunt separata, ut dicit Aristoteles, et Avicenna, et Averroes : nihil enim, conjunctum materiae et appendiciis materiae, est intelligibile : hoc ergo intelligitur de omnibus intelligibilibus.

2. Praeterea, Eadem difficultas est de intelligentiis quae est de materialibus : cum enim intellectus speculativus speculatur intelligentiam, ipse per hoc non efficitur substantialiter intelligentia, licet

sit idem actu cum intelligentia.

3. Item, Dicit Aristoteles in III de Anima y quod anima est sicut manus ; manus enim organum organorum est, et intellectus est species spcierum, et, sensus est species sensibilium. Cum enim dicitur, quod intellectus est species specierum, aut intelligitur de speciebus quae sunt in anima tantum, aut de speciebus quae sunt in rebus tantum, aut de utrisque. Si primo modo, tunc oporteret duplices species esse in anima secundum intellectum, ut scilicet intellectus speculativus esset species aliquarum specierum existentium in anima, quae non essent in intellectu speculativo, quod absurdum est. Si secundo modo, tunc oporteret, quod intellectus speculativus esset species realis extra : quod iterum falsum est. Ergo^elinquitur, quod tertio sit ita, scilicet quod per ly species supponatur species in intellectu, et per ly specierum supponantur rerum species extra, Si ergo intellectus species est specierum, ipse est specie idem cum re extra : et quaecumque sunt specie idem, sunt actu idem : ergo intellectus speculativus est idem actu cum re intellecta.

4. Si forte dicat aliquis, quod per ly species supponitur species in intellectu, et per ly specierum supponantur species in phantasmatibus. Contra hoc esf altera pars propositionis. Cum enim dicitur, quod sensus est species sensibilium, sensibilia sunt extra animam in rebus sensatis ; ergo videtur etiam, quod cum dicitur, intellectus est species specierum, quod species sint in rebus extra. Item, Sit ita quod importentur species in phantasmatibus, sequitur idem inconveniens quod timetur in alio : illae enim species simpliciter sunt species particularium, et particulares species in intellectu sunt universales : ergo intellectus secundum actum non habet species phantasmatum,

5. Praeterea, Per rationem probatur dictum Philosophi : Quaecumque enim sunt in potentia idem, si potentia reducatur ad actum, ipsa erunt actu idem : intellectus possibilis in potentia est idem in omnibus scibilibus : ergo si potentia reducatur ad actum, ipsa erit actu idem cum rebus scitis : sed in speculativo reducitur ad actum : ergo speculativus est idem cum omnibus scitis actu. Prima patet per se. Secunda probatur per hoc quod dicitur in III de Anima , quod intellectus possibilis potentia est omnia intelligibilia actu,

6. Item, Quaecumque potentiae perficiuntur ab eodem actu, illae sunt idem actu : potentia intellectus et potentia rei scitae perficiuntur ab eodem actu : ergo sunt idem actu intellectus sciens et res scita. Prima patet per se. Secunda probatur in VII Metaphysicae , ubi probatur, quod est actus universalis et particularis : quia ratio rei et quidditas est intellectus scientis.

Sed contra :

Quaecumque sunt actu idem, simpliciter sunt idem : intellectus et res scita sunt actu idem: ergo simpliciter sunt idem. Prima probatur per hoc quod idem. est actu esse, et simpliciter esse. Secunda supponitur per ante dicta. Inde sic : Lapis est scitus et homo est scitus : et quaecumque uni et eidem sunt eadem, simpliciter ipsa sunt eadem : sed, lapis scitus et homo scitus simpliciter sunt eadem intellectu scibili : ergo ipsa sunt eadem : ergo dum lapis scitur, homo scitur, quod est absurdum.

Solutio. Dicendum, quod omnia intelligibilia denudata sunt a materia et appendiciis materiae, vel nuda per seipsa: et propter hoc intellectus speculativus species est omnium intelligibilium, et idem cum omnibus actu, Sed actus duplicem habet comparationem. Unam ad rem cujus est actus : et sic est ratio rei et quidditas nullam differenti ani habens ab ipsa. Si enim haberet differentiam, secundum illud in quo differret, non cognosceretur per ipsum res scita : et ideo species quae est in anima, est principium intelligendi totam rem, et tolum esse rei omnino accipitur ut actus totius rei : et cum sit in intellectu, eo quod principium sit intelligendi, est scientia res scita in actu, et intellectus speculativus speculatur in actu. Aliam habet comparationem ad id in quo est ut in subjecto : et sic non est principium intelligendi, sed principium, esse: et quia in intellectu est similitudo accidentalis, causat in ipso esse accidentale : quia vero in re est forma naturalis, facit in ipsa esse naturale : et hoc attendens Philosophus dicit, quod scientia quodammodo est res scita : et in alio loco dicitur, quod intellectus est idem, actu cum eo quod intelligitur, sed secundum esse est aliud: et similiter sensus cum sensibili est idem actu, sed secundum esse est aliud, sicut supra exposuimus. Ut tamen melius intelligatur, giossabimus singula dicta Aristotelis, Quod ergo dicit, quod idem secundum actum est scientia rei, tripliciter glossatur. Primo sic : Idem, scilicet possibilis de quo ante fecit mentionem, in actu existens est scientia rei : et intendit tunc.dicere, quod speculativus et possibilis sunt idem in substantia et subjecto : sed quando possibilis est in actu, tunc est scientia rei. Secundo sic : Speculativus intellectus qui est formaliter scientia, secundum actum est idem rei, sed non secundum esse. Terlio modo sic : Scientia speculativi intellectus actu est idem rei. In omnibus his tribus modis vera est propositio. Sed intelligendum est secundum Aristotelem, et Avicennam, et Averroem, et Alexandrum, et Alpharabium, quod cum dicitur, intellectus est scientia, intelligitur scientia et intellectus esse unum sicut unum congregatum ex. sub-

jecto et accidente, quod dicitur idem actu cum re, quia est in actu simili. Sed melius est ut dicatur intellectus speculativus formaliter esse scientia et actu idem rei, ut prius habitum est.

Quod autem, dicit in secunda auctoritate, quod sensus est actu, res sensata et scientia res scita, jam explanatum est.

Quod vero in tertia auctoritate dicitur, quod anima est sicut manus, inaltus enim organum organorum, ipse giossat in libro de Animalibus, ubi dicit, manus non est unum instrumentum, sed plura : quoniam est sicut instrumentum recipiens instrumenta ; natura ergo dedit homini manum, ut possit uti ipsa diversis modis : et ita manus liorn.in.is est sicut unguis, et ungula, et lancea, et gladius, et alia iosiru.ru enta, quoniam potest omnia ista facere : et creatio manus est conveniens omnibus operationibus, quoniam est extensa et divisa in. multas partes, et potest una parte sola uti et duabus, et multis secundum diversos modos. Est ergo sensus, quod manus est universale organum ad omilia instrumenta operabilia : et sic anima per duas partes et species est utens omnibus speciebus : secundum sensibilem enim partem utimur omnibus sensibilibus partibus, et secundum intelligibilem utimur omnibus universalibus intelligibilibus : omnia enim quae sunt, sensibilia vel intelligibilia sunt, ut habetur in 111 de Anima. Nihilominus tamen et hoc est verum, quod species quae formaliter est intellectus speculativus, est actus specierum quae sunt in rebus.

Ad id autem quod contra hoc objicitur per ultimam, rationem, dicendum quod duplex est actus, scilicet actus naturae, et rationis. Actus naturae dat esse naturale quod est esse simplex, et quae sunt eadem in ilio actu, simpliciter sunt eadem, Actus autem rationis est intentio et ratio rei, non principium esse, sed principium cognitionis: et propter hoc quae illo actu sunt eadem, non sunt simpliciter eadem, sed secundum quid, ut palet ex praedictis.

ARTICULUS HI.

Utrum unus et idem, numero intellectus

sit in omnibus animabus rationalibus ? Tertio quaeritur, Utrum unus et idem numero intellectus sit in omnibus ardui abus ra t i o na I i bus ?

Et videtur, quod sic Uquia i. Dicit Averroes super tertium de Anima ^ quod una est species intellectus speculativi apud omnes homines.

2. lieni, Glossa super illud verbum : Velociter currit sermo ejus , dicit : " Quod velox est sicut equus vel Angelus vel ventus, alicubi est, non ubique : velocitas autem ipsa ubique est, non est in parte, nusquam arctatur, quae non modo est in equis, sed in aliis inanimatis, et in eisdem temporum punctis ubique terrarum diffunditur. " Hoc noti potest intelligi de velocitate hac vel iila, sed de universali velocitate secundum quod est universalis. Cum igitur haec sit in intellectu speculativo, intellectus speculativus est ubique terrarum unus et idem : et ita erit idem in omnibus rationabilibus,

3. Item, In primo Posteriorum dicit Aristoteles : " Universale dico quod curri de omni sit, et per se est, et secundum quod ipsum est . " Ex hoc accipitur, quod universale est idem de omni: et cum universale sit species intellectus speculativi, intellectus speculativus in una specie est de omni: et sic in eadem sneeie intellectus speculativus eie omni est in uno et in alio.

4, Per rationem autem probatur idem sic : Quidquid separatum est ab omni

materia et materiae appendiciis, non accipit differentiam et numerum nisi differentiam generis et speciei: omne universale ens in intellectu speculativo, est separatum ab omni materia et materiae appendiciis : ergo non habet naturam differentem numero, sed specie et genere. Prima probatur per hoc quod dicit, quod idem est unum numero et materia, Secunda patet per modum abstradionis intellectus, qui separatur ab omni materia et appendiciis materiae. Ex hoc ulterius concluditur, quod universale quod est in. intellectu, omnium hominum, si est idem genere et specie, erit etiam idem numero apud omnes : et accipiatur hoc universale asinus, quod est idem specie et genere in intellectu omnium, et sic erit idem numero.

5. Item, Dicit Boetius, quod species est totum esse individuorum, eo quod post speciem non est nisi materia individuata. Dicit autem Porphyrius, quod participatione speciei plures homines sunt unus homo. Ergo remotis participantibus, scilicet materiam indi.vid.uan- tibiis, non remanet nisi unus homo simplex : sed demoventur per intellectum omnium hominum, secundum quod omnes non distinguuntur nisi per materiam : ergo remota materia erit idem apud omnes : universale est hujusmodi.: ergo remota materia erit idem apud omnes homines : sed materia removetur per abstractionem intellectus : ergo idem quod est in intellectu, est idem apud omnes,

6. Item, Quidquid omnino facit idem, apud omnes est idem : universale omnino facit idem: ergo est idem apud omnes. Prima patet per dictum Damasceni, qui. dicit, quod res differunt propriis rationibus. Secunda probatur per hoc quod eadem, est cognitio quam constituit eadem ratio apud omnes.

Si forte dicatur, quod universale quidem est idem, apud omnes, sed non intellectus in quo est universale. Contra : Eadem numero passio non est in diversis subjectis numero : sed universale quod est apud omnes, eadem passio numero est, ut probatum est : ergo non est in diversis subjectis apud omnes : ergo intellectus omnium idem est numero.

Sed contra :

1. Non eadem, est anima ratio ealis in omnibus hominibus, quod sufficienter probatum est supra : ergo nec idem intellectus, cum intellectus sit pars animae : ergo nec idem quod est in intellectu, est idem apud omnes,

2. Item, Dicit Averroes , quod intellectus corrumpitur corruptione intelligibilium, sed non secundum substantiam : sed universale secundum quod est idem apud, omnes, non est in intellectu, sed secundum quod est species quae est in intellectu sicut in subjecto : cum ergo non sit idem subjectum, non erit eadem species.

Solutio. Dicendum, quod non est idem intellectus in omnibus animabus, ut probant ultimae rationes.

Ad primum ergo dicendum, quod intellectus speculativus habet duo, scilicet subjectum, et speciem. Subjectum autem non est, idem apud omnes. Species autem consideratur duobus modis, scilicet ut ratio rei, et ut accidens animae. Et ut ratio rei est apud omnes idem : ut accidens vero animae individuato in omnibus animalibus.

Ad aliud dicendum, quod velocius accipitur ut ratio velocitatis non contracta hujus vel illius.

Ad aliud dicendum, quod universale est de omni, secundum quod est ratio et natura communis suorum particularium,

et non secundum quod est accidens animae.

Et per hoc patet solutio ad duo sequentia, quae omnia procedunt secundum quod universale est ratio suorum particularium abstracta ab illis.

Ad aliud dicendum,, quod secundum quod universale est accidens animae, non est ratio rei, Quod patet : ratio enim est quidditas rei et substantia : species autem intelligibilis est accidens non rei, sed intellectus : et propter hoc cum individuetur a solis intelligibilibus, numerabitur per numerum intelligibilium.