ARTICULUS I.

Quae est differentia . et convenientia inier intellectum ei sensum ?

A d prini ii ni proceditur sic :

Et ponantur rationes Aristotelis in principio libri tertii de Anima .

1. Quarum prima est: In utrisque, scilicet in intellectu et sensu, anima judicat aliquid et cognoscit eorum quae sunt. Et formatur sic ratio : Quaecumque potentiae ejusdem sunt actus, ipsae sunt eaedem : intellectus et sensus sunt tales : ergo sunt idem. Prima probatur ex hoc quod potentiae distinguntur per actus. Secunda autem per auctoritatem prius habitam.

2. Secunda ratio sumitur ex auctoritate antiquorum. Antiqui enim sapere et sentire idem esse affirmabant, sicut Empedocles dixit. Et ratio sua fuit, quia voluntas et desiderium non augentur nisi ex aliquo cognito per intellectum et sensum : et non augentur nisi ad praesens : ergo praesens est cognitum per intellectum et sensum : sed praesens est singulare : ergo singulare est cognitum per intellectum et sensum. Cum igitur respectu ejusdem cognoscibilis non sunt diversi modi speciei cognoscendi, eadem cognitio erit intellectus et sensui

3, Tertia ratio sumitur ex dicto Molliori dicentis, quod talis est intellectus in terrenis hominibus, qualem inducit in die pater virorum deorumque . Et appellat deos plaiietas qui illuminantur a sole, et solem patrem, Jn die autem sol ducit lumen corporale : ergo intellectus intelli- gelido ducit lumen corporale i sed corporea apprehensio est sensus : ergo intellectus est sensus.

Sed contra sunt rationes Aristotelis, quas ponit in principio tertii de Anima K

1, Quarum prima haec est : Si est intelligere sicui sentire, tunc si sensus patitur sic quod ab excellenti corrumpitur, ergo et intellectus, quod falsum est,

2, Item, Sensus in una vi sensitiva non apprehendit omnia, eo quod est vis sita in organo, cujus natura est apprehendere unum sensatum tantum : sed intellectus apprehendit omnia : ergo non erit vis sita in organo ; sed vis immixta corpori organico et non immixta differunt i ergo intellectus et sensus differunt.

3. Itera, Intellectus est locus specierum per hoc quod incorruptibile esse species habet in ipso : sensus autem non sic est locus specierum : ergo differunt sensus et intellectus.

4. Item, Sensus post valde sensibile debilior est in apprehendendo minus sensibile : intellectus autem post valde intelligibile fortior est in apprehendendo minus intelligibile : ergo sensus potentia non est potentia intellectus. Prima probatur per supra habita, scilicet quod sensus corrumpitur ex sensibili excellenti. Secunda probatur per hoc quod principia sunt valde intelligibilia, et conclusiones minus : et ideo conclusiones magis intelliguntur post principia intellectiva quam ante,

In fine autem ejusdem capituli ponit Aristoteles con venie ii tiam inter sensum, et intellectum. Et primo ad sensum, proprium i sicut enim supra diximus, sensus movetur a sensibili motu specierum et non materiae. Cum autem omnis passio sit materiae, erit motus sensibilis non permixtus passioni ; et sic erit mo- ve iis perfectum, eo quod passio est dispositio imperfecti, sicut est in motu physico in quo movens patitur. Similiter autem est in intellectu qui movetur a specie, scilicet cujus nullo modo est pati, i unde motus speciei est actus perfecte moventis. Et verba Aristotelis sunt haec : Yidetur autem, sensibile ex potentia existenti, sensitivum autem actu agens : non eui ni patitur neque alteratur actu agens. Unde alia haec species est motus i motus enim imperfecti actus erat, supple, in physicis : simpliciter autem, id est, passioni non permixtus actus, aliter est, qui est perfecti, scilicet moventis quod nullo modo patitur : et ipsi, quidem sentire simile est dicere solum et intelligere.

Deinde ponit convenientiam intellectus practici, ad sensum co m . m i.ine m dicens, quod quando sensus communis est negans aut affirmans triste vel laetum, tunc mutatur si laetum, vel fuit triste . Cujus probatio est, quia Laetari non accidit animalibus nisi mediante sensibili, accepto a composito per sensum communem : quia sensibile est bonum vel hujusmodi aliquid pertinens ad opus vel appetitu in, et non ad apprehensionem tantum.

Item , Fuga et appetitus in genere sunt idem in actu : quia idem in genere, scilicet species sensibilis et non intelligibilis movet ad utrumque : sensibilis autem illius secundum quod est actus sensus, et appetitus; et fugae differt esse : quia ut sensibilis est actus sensus, et ut bonum actus appetitus, et ut immixtum actus fugae. Opus autem practici intellectus per omnia est simile : intellectivae enim animae intellectu practico phantasmata ut sensibilia sunt, et prosequitur bonum et fugit malum in phantasmatibus,, Sicut enim aer idem in subtantia, sed aliud secundum esse est ni edium visus et auditus : ita idem sensibile in seo.su communi, et idem phantasma comparatum ad practicum intellectum, diversum tamen secundum esse operatur judicium sensus et intellectus, et immutationem et fugam.

Solutio. Omnes praehabitae rationes concedendae sunt praeter Ires primas.

Ad primam autem illarum dicendum, quod apprehensio sensus et, intellectus sunt idem in genere : et ex hoc non sequitur, quod intellectus et sensus sunt idem simpliciter.

Ad aliud dicendum, quod duplex est praesens, scilicet in a ii ima, et in re. Praesens in re est singulare praesens autem in anima non est singulare : et illius intellectus quandoque est in ratione universalis.

Ad aliud dicendum, quod sol similitudinem habet cum intellectu agente, ut supra explanatum est ; sed non propter hoc lumen agentis est lumen corporale.