ARTICULUS 1.

Utrum virtutes animae rationalis sint corporeae ?

Ad primum multae rationes sunt positae supra in quaestionibus de diffinitione animae, quibus addimus hic decem sumptas ab Avicenna et Algazele, quarum septem sunt signa, tres autem sequentes demonstrationes necessariae.

Primuni signum est, quod quaecumque virtus est corporea, hoc est, actus alicujus organi, per se debilitatur debilitate illius organi, et juvatur bona habitudine. Et hoc probatur in omnibus virtutibus habentibus situm in organo : sed virtutes animae rationalis non per se debilitantur debilitate alicujus pariis corporis, nec per se juvantur bona habitudine ipsius : ergo non per se sunt virtutes corporeae, Minor probatur ex hoc quod species impressa in organo corporeo semper est particularis : rationes autem suae sive veri sive boni, quae sent in anima rationali, sunt universales.

Secundum signum est, quod nulla virtus corporea apprehendit se nec suum instrumentum. Quod probatur per inductionem omnium : nullus enim sensuum exteriorum sentit se vel instrumentum suum, Si m .ilit.er etiam in interioribus imaginatio non imaginatur se vel instrumentum suum, et sic est de omnibus aliis, Et ratio hujus est, quia tales virtutes non apprehenduntur nisi organo corporis aliquid passo I nullum autem organum, patitur a seipso, nec a virtute quae est in ipso, quia sic semper pateretur : sed intellectus et caetera , virtutes animae rationalis apprehendunt se, et omnium instrumenta virtutum : ergo non sunt virtutes corporeae.

Tertium signum est, quod virtutes corporea , nihil apprehendunt nisi sub generatione et motu : et hoc probatum est supra in quaestione de tactu. Ethicus enim non sentit suum calorem, licet sit major calore febricitantis, eo quod jam quasi in naturam versus est et assimilatus membris. Sed intellectus et caeterae virtutes animae rationalis apprehendunt quidquid est in ipsis, sive sit qualitas naturalis, sive, adveniens .: ergo non sunt virtutes corporeae.

Quartum signum est quod etiam, ponit Aristoteles , scilicet quod nulla viitus habens situm in organo apprehendit omnia. Quidquid enim apprehenii.it aliquid, primo in potentia est illud, et postea in actu : virtutes autem corporeae non sunt in potentia omnia, nec etiam in actu : quod patet ex hoc quod in suis apprehensivis non faciunt divisionem inter substantiam et accidens, sed apprehendunt speciem qualitatis sensibilis et figuram quanlitatis, et, non determinant subjectum apprehensi per substantialia ipsius. Balio autem hujus est, quia sua instrumenta non sunt complexionata nisi ad apprelieiision.es talium: intellectus autem omnia apprehendit dividens inter substantiam et accidens, et determinans rem per sub stanti a Ii a ipsius : ergo ipse separatus est ab omnibus non habens organum alicujus complexionis, Et haec est causa quare Anaxagoras dixit intellectum esse mixtum, et nulli nihil habere commune,

Quintum signum est, quod omnis virtus corporea, laeditur ab excellenti apprehensOj in tantum quod postea minus apprehendit. Excellens autem apprehensum est duobus modis, quorum unus est, quando virtus movetur pius quam sit mobilis ; et sic laeduntur omnes apprehensivae exteriores ab excellenti sensibili, apprehenso. Secundus modus est ex frequentia operati odii ni ipsius virtutis corporeae, sicut ex frequenter imaginari, laeditur imaginativa, et aliae inte rio res organicae virtutes. Sed ex frequenter intelligere et ratiocinari efficitur anima, rationalis magis habilis et mobilis, insuper excellenti intellecto melius intelligit minus intelligibile: ergo anima rationalis non erit virtus corporea,

Sextum s gnu.m est, quod omnis virius corporea nobis communis est cum aliis animalibus brutis : bruta enim quaedam habent omnes sensus et virtutes quae determinantur in tribus cellulis capitis. Anima autem rationalis cum suis viribus solum hominibus inest, in quorum capitibus non determinantur nbitres cellulae. Ergo anima rationalis cum suis viribus non. est virtus corporalis.

Septimum signum est, quod virtutes corporeae confortantur et accipiunt quasi generationem secundum quod alteratur complexio sicci organi, et debilitantur in tempore illo quando non fit sufficiens restauratio deperditi in organis, et hoc est usque ad vigesimum quintum annum et pius : et post tempus illud est intellectus et caeterae virtutes animae rationalis in maximo suo robore : ergo non est virtus corporea animae rationalis,

Octavum est demonstratio necessarii :

quia quidquid est perceptibile specierum i n divisi h i 1. i u m d i v isio n e c o r p o r i s q u a n t r, ipsum est incorporeum et indivisibile i anima rationalis secundum suas vires est hujusmodi: ergo ipsa est indivisibilis et virtus corporea. Prima, probatur : quia si detur oppositum, tunc aliquid corporeum et divisibile erst susceptibile specierum indivisibilium : quod palet esse falsum, eo quod species per accidens dividitur divisione subjecti. Secunda, probatur perhoc quodsi species intelligibiles dividerentur, aut dividerentur per se, aut per accidens. Si per se, cum nihil dividatur per se nisi qua ntum., enuit species continuae vel discretae quantitatis. Et si continuae, tunc omnes species inteliigibiles essent vel linea, vel superficies, vel corpus, vel tempus, vel locus, quod falsum est. Si autem discretae, tunc essent numerus, vel ordo, quod iterum falsum est, Si vero dividerentur per accidens, tunc dividerentur divisione ejus quod est per se : et sic intellectus esset habens situm in partibus quantitatis : ex quo sequitur duplex inconveniens. Quorum linum est, quod intellectus sit corpus, quod supra multis rationibus est improbatum. Alterum est, quod universalia qua) sunt in anima, sunt habentia situm, per accidens, et cum omne habens situm eo modo habet iiguram determinatam quo habet situm : sic omnia universalia essent figurae determinatae : et sic universalia essent particularia : homo enim in figura determinata non convenit nisi Platoni et Socrati et non omni homini: et eadem ratio est de aliis.

Nonum est intelligere abstractum quod est separatum a.materia et appendiciis materia; et consequentibus ipsam, ut supra probatum est. Cum igitur intelligibile non habeat nisi duplicem, comparationem, scilicet ad intellectum, et ad rem, cujus est species, separatio haec fit in intelligibili ex altera istarum comparationum, non autem lit ex ea quae est ad rem : res enim saepe est cum materia et appendiciis materiae et consequentibus eam : ergo relinquitur, quod fit ex illa eo inp arati orie quem est ad interiectum, Gu.ni igitur huiusmodi separatio est simplex et immaterialis et incorporea, intellectus per se et primo erit simplex et incorporeus. Similiter anima rationalis.

Decimum et ultimum est l quia quaecumque virtus est potens sive corporea sive incorporea, ipsa erit incorporea : virtus animae rationalis in apprehendendo est hujusmodi : ergo ipsa erit incorporea. Prima, probatur per hoc quod nulla virtus corporea sive sit animae sive corporis, extenditur ultra corpus sive objectum. Dico autem corporis, ut est cali duni et frigidum : animae vero, ut sunt sensus exteriores et interiores. Secunda vero probatur per ante dicta ubi habitum est, quod intelligibilia quaedam sunt corporea quaedam, licet omnia sint incorporea in quantum sunt intelligibilia.

Sed contra primum signum sic objicitur :

1. Ratio debilitatur debilitata media cellula capitis : ergo ratio videtur esse virtus organica. Hoc etiam videtur dicere Constabulus in libro de Differentia spiritus et animae, sic : Intellectus et cogitatio atque providentia et cognitio fiunt per speciem quae, est in ventriculo priori et in medio.

2. Item, Joannitius, De ordinativa et compositiva virtute haec procedunt, phantasia in fronte, cognitio vero vel ratio in cerebro, memoria vero in occipite. Ex his videtur accipi, quod anima rationalis in suis viribus sita sit in organo.

3. Similiter objicitur contra quintum signum: dicit enim Aristoteles in undecimo Metaphysicae, quod si primum non intelligit actu, sed potentia, necessarium est ut consecutio intelligendi inducat ei lassitudinem . Ex hoc accipitur, quod omnis intellectus egrediens de potentia in actum et frequenter intelligendo,

lassatur in frequenter intelligendo. Hoc etiam probat experimentum. Cum igitur lassatio non fiat, ut dicit Avicenna, nisi inobedienta organi ad virtutem moventem, erit intellectus virtus sita in organo corporali.

Solutio. Secundum sententiam Avicennae et Algazelis duae sunt causae quibus anima retrahitur ab actu intelligendi in dolore laesivo capitis. Quarum una est , quod hoc est de natura animae, quod cum multa operatur circa unum, quod retrahitur ab alio : maxime autem occupatur circa hoc quod maxime movet : dolor autem, laesivus mediae cellulae maxime movet, et ideo retrahit animam ab actu intelligendi et ratiocinandi : et sic per accidens contingit impediri intellectum in corruptione cellulae capitis, et non per se, Alia causa est, quod etiam fortiores motus animae excludunt debiliores. Cum igitur corrumpitur caput anterius vel posterius, confortatur phantasia vel memoria. Si enim fiat corruptio anterius per phrenesim vel aliquid aliud, multa erunt phantasmata inordinate moventia : et fortiter erit retractio ab actu rationis et memoriae. Si autem sit minus sicca et frigida complexio cerebri, confortatur memoria in posteriori parte, et phantasmata fortissime tenentur : et tunc iterum erit retractio rationis ab actu, et sic iterum per accidens impeditur usus rationis, sicut in phreneticis et melancholicis. Tertiam causam addimus nos, scilicet quod licet intellectus non sit virtus in organo sita, tamen accipit ab illis quae sitae sunt in organo, ut a sensibus, et phantasia i et ideo illis impeditis per corruptionem, impeditur actus intelligendi per accidens et non per se..

Et per hoc patet solutio ad primum.

Ad duo sequentia dicendam, quod in- tellectus dicitur esse in media cellula et in spiritu mediae cellulae, non quod sit actus illius corporis, sed quia species abstrahit a phantasmatibus, quae ut in

vehiculo sunt in spiritu iilius cellulae.

Ad id quod objicitur contra quintum signum, dicendum quod lassitudo accidit ex frequenti intelli gere, non propter intellectum, sed propter ea quae antecedenter ordinantur ad ipsum, ut sunt motus^ phantasmata ni, et discursus spiritus animalis, qui nimis calefacit et desiccat caput, quod causat lassitudinem.